قازاقستان ءۇشىن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ – ستراتەگيالىق باسىمدىقتاردىڭ ءبىرى. بۇل قاۋىپسىزدىك ۇعىمى بۇگىندە اسكەري نەمەسە شەكارالىق ماسەلەمەن عانا شەكتەلمەيدى. XXI عاسىردا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك – اقپاراتتىق شابۋىلدارعا، يدەولوگيالىق ىقپالعا، الەۋمەتتىك تۇراقسىزدىققا قارسى ىشكى يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋ دەگەن ءسوز. وسى تۇستا جاستاردىڭ پاتريوتتىق تاربيەسى ەرەكشە مانگە يە بولىپ وتىر. وسى تاقىرىپ اياسىندا قوعام جاستارى قانداي پىكىردە؟ "ادىرنا" ءتىلشىسى جاستاردىڭ پىكىرىن ءبىلىپ شىقتى. تولىعىراق ماترەيلدان وقىڭىز.
ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جانە پاتريوتتىق سانا: بايلانىسى نەدە؟
قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ءوز جولداۋلارىندا بىرنەشە مارتە جاستاردىڭ وتانشىلدىق رۋحىن كوتەرۋ، ەلگە دەگەن جاۋاپكەرشىلىك سەزىمىن قالىپتاستىرۋ قاجەتتىگىن ەرەكشە اتاپ وتكەن. ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتىڭ قازىرگى انىقتاماسى – تەك فيزيكالىق شەكارا ەمەس، ول – سانانىڭ شەكاراسى. ەگەر جاستاردىڭ ساناسى بوتەن يدەولوگيامەن ۋلانسا، قاۋىپ سىرتتان ەمەس، ىشتەن ءتونۋى مۇمكىن.
جۋرناليست جانە قوعام بەلسەندىسى ءمولدىر نۇرعاليقىزى بۇل جايىندا بىلاي دەيدى:
«جاستار TikTok پەن Instagram ارقىلى نەشە ءتۇرلى اقپاراتتى قابىلداپ جاتىر. ولاردىڭ قانداي مازمۇندى قاراپ جۇرگەنى – تىكەلەي ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە اسەر ەتەدى. ەگەر ءبىز پاتريوتتىق تاربيەگە ءمان بەرمەسەك، ەرتەڭ سول جاستار مەملەكەتتىڭ ەمەس، سىرتقى كۇشتەردىڭ مۇددەسىن قورعايتىن بولادى. پاتريوتتىق تاربيە دەگەنىمىز – ۇلتتى قورعاۋدىڭ ىشكى يممۋنيتەتى»، – دەيدى ساراپشى.
مەكتەپ – پاتريوتتىق تاربيەنىڭ باستاۋ بۇلاعى
پاتريوتتىق سانا ەڭ الدىمەن مەكتەپ قابىرعاسىنان باستالۋى ءتيىس. سەبەبى، بالا ءۇشىن العاشقى تاربيەشى – اتا-انا بولسا، ۇلتتىق سانا نەگىزدەرى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى ارقىلى سىڭىرىلەدى.
ايسارا ءىزباساروۆا، مەكتەپتەگى تاجىريبەلى تاريح ءپانىنىڭ مۇعالىمى، بۇل باعىتتا جاستارمەن كوپ جىلدان بەرى جۇمىس ىستەپ كەلەدى:
«پاتريوتتىق تاربيە تەك تاقتا الدىندا وتان تۋرالى اڭگىمە ايتۋمەن شەكتەلمەيدى. ءبىز وقۋشىلارمەن بىرگە تاريحي ورىندارعا ەكسكۋرسيا جاسايمىز، ارداگەرلەرمەن كەزدەسەمىز، اسكەري-پاتريوتتىق كلۋبتارعا قاتىسامىز. بالانىڭ كوزىندە وت پايدا بولسا، بۇل – تاربيەنىڭ ناتيجەسى. جاستار وتاندى ءسۇيۋدى كىتاپتان ەمەس، ناقتى ارەكەت پەن ۇلگىدەن كورۋى كەرەك»، – دەيدى ۇستاز.
ايسارا اپايدىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى وقۋشىلار اراسىندا ەل تاعدىرىنا بەيجاي قارامايتىن جاس بۋىن ءوسىپ كەلەدى. بىراق ولارعا دۇرىس باعىت بەرىلمەسە، بوس اقپاراتتىڭ قۇربانى بولۋ قاۋپى دە جوق ەمەس.
تاريحي جادىسىز پاتريوتتىق سانا بولمايدى
پاتريوتتىق تاربيە – بۇل قۇر ۇران ەمەس. ول – ءبىلىم، سانا جانە تاريحي تانىمعا سۇيەنۋى قاجەت. تاريحتى بىلمەي پاتريوت بولۋ مۇمكىن ەمەس.
ارۋجان ماراتقىزى، تاريحشى:
«جاستار ءوز ەلىنىڭ وتكەنى مەن بۇگىنىن بىلمەسە، بولاشاقتى سەزىنە المايدى. ۇلتتىڭ قايعىسى مەن جەڭىسىن، بيىگى مەن كۇرەسىن سەزىنبەگەن ادام شىنايى پاتريوت بولا المايدى. بىزگە ەڭ الدىمەن تاريحي جادىنى ساقتاۋ قاجەت. سول ارقىلى جاستاردا ەلگە دەگەن قۇرمەت پەن جاۋاپكەرشىلىك قالىپتاسادى»، – دەيدى ول.
ونىڭ ايتۋىنشا، مەكتەپ پەن جوو-لاردا پاتريوتتىق باعىتتاعى دەرەكتى فيلمدەر، ومىرباياندىق حيكايالار، تانىمدىق جوبالار جۇيەلى جۇرگىزىلۋى كەرەك.
انتيكور مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك: جاڭا باعىت
2025 جىلدىڭ كوكتەمىندە ەلىمىزدىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى – انتيكور ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جۇيەسىنىڭ قۇرامىنا قوسىلدى. بۇل – قازاقستانداعى قاۋىپسىزدىك ۇعىمىنىڭ اۋقىمى كەڭەيىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى. دەمەك، ەندىگى قاۋىپ تەك سىرتتان ەمەس، ىشكى قاۋىپ-قاتەرلەردەن – جەمقورلىقتان، الەۋمەتتىك ادىلەتسىزدىكتەن، سەنىمنىڭ جوعالۋىنان تۋىندايدى.
ساراپشىلار بۇل قادامدى تاريحي جانە قاجەتتى شەشىم دەپ باعالاپ وتىر. سەبەبى جاستار اراسىندا ادىلەتسىزدىككە نارازىلىق، سەنىم داعدارىسى كەڭ تاراسا، ول ەلدىڭ ىشكى تۇراقتىلىعىنا قاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن. سوندىقتان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك تەك تانكى مەن درون ەمەس، ادالدىق پەن ادىلەت تە بولۋى شارت.
قوعامدىق بەلسەندىلىك – ءپاتريوتيزمنىڭ كورىنىسى
قازىرگى جاستار ەرىكتىلىكپەن، قوعامدىق باستامالارمەن ءجيى اينالىسادى. بۇل – ءپاتريوتيزمنىڭ جاڭا فورماسى. ارداگەرلەرگە كومەكتەسۋ، ناۋقاس بالالارعا قول ۇشىن بەرۋ، سەنبىلىكتەرگە قاتىسۋ – ءبارى دە ەلگە، قوعامعا قىزمەت ەتۋدىڭ كورىنىسى.
ءمولدىر نۇرعاليقىزى:
«جاقسىلىق جاساۋ – ءپاتريوتيزمنىڭ ەڭ شىنايى فورماسى. ەگەر ءار جاس قوعامعا پايداسىن تيگىزۋگە تىرىسسا، ءبىز ىشكى تۇراقتىلىقتى دا، قاۋىپسىزدىكتى دە ساقتاي الامىز» – دەيدى.
جاستارسىز قاۋىپسىزدىك جوق
بۇگىنگى جاستار – ەرتەڭگى وفيتسەر، ينجەنەر، جۋرناليست، زاڭگەر. ولار – ەلدىڭ بولاشاعى عانا ەمەس، قازىرگى قاۋىپسىزدىكتىڭ دە كەپىلى. پاتريوتتىق تاربيە – ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە سالىنعان مىقتى ىرگەتاس. بۇل تاربيە وتباسىندا باستالىپ، مەكتەپتە جالعاسىپ، قوعامدا شىڭدالۋى كەرەك. سوندا عانا ءبىز شىنايى، سانالى، ادال ۇرپاق وسىرە الامىز.
سپورت پەن مادەنيەت – ۇلتتىق بىرلىكتىڭ دىڭگەگى
جاستاردىڭ بويىنداعى پاتريوتتىق سەزىمدى نىعايتۋدىڭ ءبىر جولى – سپورت پەن مادەنيەتتى دامىتۋ. سپورتتا ەل نامىسىن قورعاپ جۇرگەن جاس چەمپيوندار وزگەلەرگە ۇلگى بولادى. الەمدىك ارەنادا كوك تۋىمىز كوتەرىلگەندە، ءاربىر قازاقستاندىق جۇرەگىندە ماقتانىش سەزىمى ويانادى. بۇل – ۇلتتىق بىرلىكتى قالىپتاستىراتىن قۋاتتى كۇش.
سونىمەن قاتار، مادەنيەت – ۇلتتىق كودتىڭ ايناسى. تەاتر، مۋزىكا، ادەبيەت پەن كينو ارقىلى جاستار تاريحىن، ءداستۇرىن، بولمىسىن تانيدى. سوڭعى جىلدارى قازاق تىلىندەگى فيلمدەر مەن ۇلتتىق ونەرگە قىزىعۋشىلىق ارتىپ كەلەدى. بۇل ءۇردىس جاس بۋىننىڭ مادەني يممۋنيتەتىن كۇشەيتىپ، جاھاندانۋ جاعدايىندا ءوزىن جوعالتپاۋىنا جول اشادى.
مەملەكەتتىك باعدارلامالار جانە پاتريوتتىق جوبالار
مەملەكەت جاستاردىڭ پاتريوتتىق تاربيەسىن دامىتۋعا ارنالعان ءتۇرلى باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. «جاستار جىلى»، «ۇلى دالا جاستارى»، «جاس سارباز» سياقتى جوبالار – سونىڭ ايعاعى. بۇلار تەك ۇران ەمەس، ناقتى ءىس-شارالار جۇيەسى.
ماسەلەن، اسكەري-پاتريوتتىق كلۋبتار جاسوسپىرىمدەردىڭ جاۋاپكەرشىلىك سەزىمىن ارتتىرىپ، ولاردى تارتىپكە باۋليدى. ال ستۋدەنت جاستارعا ارنالعان قوعامدىق جوبالار – ەرىكتىلىك مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋعا جول اشادى. مۇنداي باستامالار ارقىلى جاس بۋىن ءبىر جاعىنان ەلدىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىن شەشۋگە اتسالىسسا، ەكىنشى جاعىنان ءوز ەلىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسىپ وتىرعانىن سەزىنەدى.
ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ساقتاۋدا باق پەن ونەردىڭ ءرولى
اقپارات عاسىرىندا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى مەن ونەردىڭ ىقپالى وراسان زور. جاستاردىڭ كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋدا تەلەديداردان باستاپ الەۋمەتتىك جەلىگە دەيىن ۇلكەن كۇشكە اينالدى. سوندىقتان باق-تاعى كونتەنت تەك كوڭىل كوتەرۋ ەمەس، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتايتىن، پاتريوتتىق رۋحتى كوتەرەتىن باعىتتا بولۋى شارت.
ونەر دە – ءپاتريوتيزمنىڭ قاينار بۇلاعى. كۇي مەن تەرمە، پوەزيا مەن ادەبيەت، زاماناۋي اندەر مەن بەينەلەۋ ونەرى – بارلىعى دا ەلدىڭ بولمىسىن ساقتاپ، جاس بۋىنعا جەتكىزەتىن قۇرال. ەگەر ونەر حالىقتىڭ جۇرەگىنە ەلگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى ۇيالاتا السا، ول ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتىڭ دە كەپىلىنە اينالادى.
