ناۋرىز ايىنىڭ 14-ءى – ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى ءاز ناۋرىز مەيرامىنىڭ الدىنداعى امال مەرەكەسى نەمەسە كورىسۋ كۇنى، كورىسۋ ايتى بولىپ تابىلادى. بۇل كۇندى بۇكىل قازاق حالقى قۋانىشتى كۇن دەپ ساناپ، اسىرەسە قارت ماڭعىستاۋدىڭ ەلى ەرەكشە تويلاپ قارسى الادى. بۇل كۇندە 50 جىل بۇرىن كيەلى ماڭعىستاۋ توپىراعىندا سەرىكبول قوندىباي دۇنيەگە كەلدى.
كوكتەمنىڭ شىعاتىن كەزى، قىس پەن جاز، كۇن مەن ءتۇن كۇرەسەتىن جىل مەزگىلى.
اق پەن قارا اجىراتىلاتىن شاق. بۇل كەزدە اق پەن قارانى اجىراتىپ، حالقىمىزدىڭ بابالاردان قالعان مادەني، رۋحاني مۇراسىنىڭ تۇبىنە دەيىن قازىپ زەرتتەگەن، سالت-داستۇرىمىزدە، ىرىم-جىرىمىمىزدا، نانىم-سەنىمدەرىمىزدە سيقىرلى قۇپيالارىن، بابالار شەشىپ ۇرپاققا امانات قىلعان بەلگىلەرىن، سيمۆولدارىن ىزدەگەن جان سەرىكبول قوندىباي قازاق ەلىنىڭ باقىتىنا جارالعان. قازاق ۇلتتىق مادەنيەتى، ميفولوگياسى، اۋىز ادەبيەتى، حالقىمىزدىڭ جىر-داستاندارى، اڭىز-ءاپسانالارى، ەرتەگىلەرى، كوشپەندىلەردىڭ جۇلدىزدار تۋرالى تۇسىنىكتەرى تابيعاتپەن، جاراتىلىسپەن، عارشىپەن، جاھانمەن تىعىز بايلانىستى. ادەت-عۇرپىمىز، ىرىم مەن تيىمدارىمىز تابيعي، تابيعاتپەن ۇندەس، جاراتىلىس زاڭدارىنا سايكەس كەلەدى. كوشپەندىلەر تابيعاتپەن، دۇنيەمەن تۇتاس بولىپ، قورشاعان ورتامەن گارمونيادا تۇراتىن ەدى. بۇل ۇستانىم قازاق حالقىنىڭ جانە كوشپەندى تۇركى حالىقتارىنىڭ مادەنيەتىندە جانە اۋىز ادەبيەتىندە كورىنەدى. اسىرەسە، كوشپەندىلەردىڭ فيلوسوفياسىنىڭ نەگىزدەرى، رۋحاني قۇندىلىقتارىنىڭ پرينتسيپتەرى حالىق ميفولوگياسىندا كورسەتىلگەن. كوشپەندىلەر، كونە تۇرىك، قازاق ميفولوگياسى وتە باي، قىزىق، الەمگە ايگىلى كونە مىسىر، شۋمەر، سكانديناۆيا، گرەك، ريم يفولوگياسىنان كەم ەمەس. اتا-بابالارىمىزدىڭ گەنەتيكالىق كودىنا سىنگەن ميفولوگياسىن جانە جالپى قازاق رۋحانياتىنىڭ ءتۇپ-تامىرىن جالىقپاي زەرتتەگەن سەرىكبول قوندىباي ەدى.
ال ماڭعىستاۋ – قايماعى بۇزىلماعان، كونە سالت-داستۇرلەرىمىز ساقتالعان، ۇلتتىق رۋحى بەرىك ۇستالعان، سان اۋليە، پىرلەر، باتىرلار، ەرلەر، جىراۋلار وتكەن جەر، جىر-داستاندارعا، اڭىز-اپسانالارعا تولى قاسيەتى بار مەكەن عوي. تابيعات كورىنىستەرىنىڭ ءوزى جەرگە ەمەس، ايعا، مارسقا، عارىشتاعى عالامشارلارىنىڭ وركەنيەتتەرىنىڭ بىرىنە نەمەسە ەرتەگىلەردەگى، ميفتاعى، انيماتسياداعى سيقىرلى عاجاپ دۇنيەلەرىنىڭ بىرىنە ۇقسايدى. قىرىمنىڭ قىرىق باتىرلارىنىڭ اتتارىنىڭ ءدۇبىرى ەستىلگەن،
نوعايلى زامانىنىڭ ابىز جىراۋلاردىڭ مۇڭدى سارىنىڭ، وي تۇبىندە جاتقان ءسوزىن ۇققان، اداي اتا، ەر قوساي، بەكەت اتانىڭ مەكەنى ماڭعىستاۋدىڭ قادىرىنە كىم جەتسىن! سەرىكبول قوندىباي وسىنداي جەردە تۋعان، ءومىر سۇرگەن، توپىراعىنان ءنار العان. قورشاعان ورتا، قاسيەتتى ەلدىڭ كۇش-قۋاتى، ەنەرگەتيكاسى زەرتتەۋشى عالىمعا اسەر ەتىپ دەم بەرگەن.
عالىمنىڭ ءومىرى قامشىنىڭ سابىنداي قىسقا، شولاق جانە سىناۋلارعا تولى ەدى. اۋىر دەرتتىڭ كەسىرىنەن زەرتتەۋشى كوپ جىل جۇرە الماي، توسەك تارتىپ جاتتى. بىراق، اۋرۋىنا قاراماستان، سەرىكبول قوندىباي حالىق مادەنيەتىن، ميفولوگياسىن زەرتتەپ، ءتۇبىن قازىپ، توم-توم كىتاپ جازدى. ادەبيەتتە وتكەن عاسىردا وسىنداي تۇلعا نيكولاي وستروۆسكي ەدى. ال قازاق ادەبيەتىندە اقىن ايجارىق ابىلقاسىموۆتىڭ اتىن اتاۋعا بولادى. تاعدىرىمەن، ناۋقاسىمەن كۇرەسىپ، سەرىكبول قوندىباي جاي عانا اڭىز-ءاپسانالاردى، جىر-داستانداردى زەرتتەپ، تالداپ كىتاپ جازعان جوق، ول رۋحانياتىمىزدىڭ ءتۇپ-تامىرىن قازعان. دەمەك، ءومىر بويى قازاق حالقىنىڭ اتا-بابالارى مەن ۇرپاقتارى اراسىنداعى رۋحاني ساباقتاستىعىنا زور ۇلەسىن قوسقان.
رۋحاني جاڭعىرۋ ىسكە اسىرىلىپ جاتقاندا سەرىكبول قوندىبايدىڭ قۇندى زەرتتەۋلەرى قاجەتتى بولاتىنى ايداي انىق. سەرىكبول قوندىباي ماڭگىلىك ەلدىڭ اتالار مەن ۇرپاقتار اراسىنداعى رۋحاني ساباقتاستىعىن، ادام مەن بولمىستىڭ تۇتاستىعىن، كوشپەندىنىڭ ميكروكوسموسى مەنەن جاھاننىڭ ۇندەستىگىن، مادەنيەتىمىزدىڭ، فيلوسوفيامىزدىڭ تۇپسىزدىگىن، بىتپەستىگىن، ۇزىلمەس اسىل ميراس ەكەندىگىن دالەلدەگەن. مۇنىڭ دالەلى – ءوزىمىزدىڭ مادەنيەتىمىز بەن اۋىز ادەبيەتىمىزدە جاتىر.
ماڭعىستاۋ ەلىندەگى شەتپەدە ورنالاسقان سەرىكبول قوندىبايدىڭ مەموريالدىق مۇراجايى – تەك عانا عالىمعا ارنالعان ەسكەرتكىش ەمەس، رۋحاني، مادەني وشاعى، ارعىقازاق ميفولوگياسىنا ارنالعان ەرەكشە مۇراجاي.
الماتى مەن استانانىڭ مۇراجايلارىنان عانا ەمەس، شەتەل مۇراجايلارىنان
كەم ەمەس. رۋحاني جاڭعىرۋ اياسىندا سەرىكبول قوندىبايدىڭ مەرەيتويىن ۇمىتپاي، اتىن ەسكە الىپ، جادىندا ساقتاپ، قالدىرعان ەڭبەكتەرىن، ميراسىن زەرتتەپ، ءىسىن جالعاستىرۋ ءجون. قازاقستاننىڭ ءبىر ەمەس، بىرنەشە قالالاردا كوشە اتىن يەمدەنۋگە دە لايىق تۇلعا دەسەك قاتەلەسپەيمىز شىعار. ءماسليحاتتاردىڭ قۇلاعىنا التىن سىرعا.
اسقار دايىربەك
