Qazaq «Apat aıtyp kelmeıdi» dep tekke aıtpaǵan. Ótken jyly Mańǵystaý oblysynyń birqatar aýdanynda bolǵan tabıǵı apattar halyqty eseńgiretti. Bıyl tótenshe jaǵdaıdyń aldyn alý boıynsha qandaı sharalar júzege asyrylyp jatyr? Osy jáne ózge de suraqtardyń jaýabyn alý úshin «Adyrna» tilshisi oblystyq tótenshe jaǵdaılar departamentiniń basshysy Murat Muhanovpen tildesti.
– El ishinde tabıǵı jáne tehnogendik apattardyń aldyn alý boıynsha qandaı sharalar uıymdastyrylyp jatyr?
– Tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý úshin Mańǵystaý oblysy Tótenshe jaǵdaılar departamentiniń qyzmetkerleri kóptegen profılaktıkalyq úgit –nasıhat jumystaryn júrgizedi, ıaǵnı telearnalarda tikeleı efırde baǵdarlamalarǵa shyǵady, órt jáne sýdaǵy qaýipsizdik erejelerin, sonymen qatar, tabıǵı jáne ýly gazdan adamdardyń ýlanýynyń aldyn alý maqsatynda, turǵyn úılerdi, teńiz jaǵalaýlaryn aralap, jadnamalar taratady. Qaýipsizdik erejeleri BAQ betterine shyǵarylady, radıoda aýdıolar jiberilip, radıoda tikeleı áfır arqyly jetkizedi. Brıfıngter uıymdastyrylyp, telearnalardyń qatysýymen profılaktıkalyq is-sharalar uıymdastyrylyp otyrady.
Sonymen qatar jyl saıyn Bilim berý basqarmasymen birigip «onlaın» rejıminde ınteraktıvti sabaqtar júrgiziledi.
Departament tarapynan sanattar boıynsha bólip, dárister oqylady.
– «Oblys tótenshe jaǵdaılarǵa daıyn» dep aıtýǵa tolyq negiz bar ma?
– QR Tótenshe jaǵdaılar Mınıstrliginiń, Mańǵystaý oblysynyń Tótenshe jaǵdaılar departamentiniń jumys josparyna sáıkes, oblysta tótenshe jaǵdaılar oryn alý qaýpi bar máseleler boıynsha, tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý maqsatynda josparly túrde árbir toqsan saıyn jáne qajettiligine qaraı jospardan tys Mańǵystaý oblysynyń tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne joıý jónindegi komıssııasynyń otyrysy ótedi.
Sondaı-aq tabıǵı jáne tehnogendik sıpattaǵy tótenshe jaǵdaılardy joıý kezinde shekaralas aımaqtarmen birlese áreket etý, tótenshe jaǵdaılarǵa ázirlikti jáne is-qımyldardy qamtamasyz etýdiń aýmaqtyq josparlary bekitiledi.
Jańaózen qalasy boıynsha qazirgi tańda josparlanǵan drenaj júıesiniń qurylysy 100% aıaqtaldy (jalpy uzyndyǵy 22 shaqyrym).
Munaıly aýdanynda jergilikti bıýdjet esebinen 5440 m. drenaj júıesiniń qurylysy júzege asyryldy, onyń ishinde Basqudyq aýylynda-724 m, Atameken aýylynda-4716 m. árqaısysy ónimdiligi 40 m3 bolatyn 4 qudyq jáne 6 sorǵy qondyrǵysy ornatyldy. Jınalǵan sýlar Basqudyq aýylynan sý aıdaý nasosy arqyly Qoshqar ata kóline, Atameken aýylynan Zaozernyı eldi mekeniniń janyndaǵy «Oımashy» kóline jiberiledi. Qazirgi ýaqytta jumystar sý basýdyń negizgi ýchaskelerinde júrgizildi. Nátıjesinde eldi mekenderdiń 17 kóshesinde sý basýdan 500-ge jýyq úıdiń tolyq qaýipsizdigi qamtamasyz etildi.
Halyq pen aýmaqtyń kóktemgi kezeńdegi TJ qaýipsizdigin qamtamasyz etý boıynsha aldyn alý sharalaryn qabyldaý maqsatynda Departament mynadaı jumystar júrgizýde:
– «Sý tasqynyna qarsy is-sharalar jospary» jasaqtaldy jáne oblys ákiminiń orynbasarymen bekitildi;
– «Nóser jaýyndaǵy qarǵyn sýdan eldi mekenderdi, avtomobıl jáne temir joldaryn qorǵaý boıynsha kúshter men quraldardyń, sýaǵar qurylystarynyń daıyndyǵy týraly» máselesi boıynsha Oblystyq TJ komıssııasynyń otyrystary ótkizilip otyrady. Nátıjesinde jergilikti qala jáne aýdan ákimdikterine, tıisti memlekettik organdarmen kásiporyndarǵa Kóktemgi sý tasqynynyń aldyn alý boıynsha naqty tapsyrmalar berildi.
Sý tasqyny zardaptarynyń aldyn alý jáne joıý úshin ınertti materıaldar, (qum salynǵan) qory daıyndalady jáne janar-jaǵarmaı úshin sharttar, tamaqtaný úshin shart bar.
Oblys boıynsha barlyq avtojoldarda jáne temir joldarda sý ótkizý qurylystary bar. Jyl saıyn tıisti merdiger mekemeler sý ótkizý qurylystaryna tazartý jumystaryn júrgizýde.
Departamentpen avarııalyq qutqarý jumystaryn júrgizýge adam, tehnıka, motopompalar jáne júzý quraldary daıyn.
Sonymen qatar, respýblıkalyq jáne oblystyq kólemde ótkiziletin oqý- jattyǵýlarda jeke quramnyń biliktiligi arttyrylyp, jumyldyrylatyn tehnıkalar sany shyǵarylyp, quzyrly organdarmen jasalatyn jumystardyń ózara is-áreketteri jetildirilip otyrady.
Negizinde, oblysta qys kezi qarsyz ótedi. Alaıda, oblysta qar basý qaýipti aımaqtar engizilgen. Qar qursaýynda qalýy múmkin adamdarǵa arnalǵan respýblıkalyq jáne oblystyq avtojoldarda jylytý pýnktteriniń sany naqtylanyp otyrady (Oblysta 12 qar basý qaýipti aımaq bar. Qar qursaýynda qalýy múmkin adamdarǵa arnalǵan 20 jylytý pýnkti jumys jasaıdy, onyń ishinde respýblıkalyq avtojoldarda – 13, oblystyq avtojoldarda – 7). Mańǵystaý oblysy aýmaǵynda tabıǵı jáne tehnogendi sıpattaǵy tótenshe jaǵdaılar oryn alǵan jaǵdaıda, oblys boıynsha Tótenshe jaǵdaılar departamentiniń jeke quramy, kúshteri men quraldary tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne joıý jumystaryn júrgizýge tolyqqandy daıyn.
Tótenshe jaǵdaılar daıyndyǵyna qyzmetkerlerdiń de bilimdiligi de áser etedi.
2018 jyly Baýtıno portynda «TENIZ – 2018» halyqaralyq keshendi jattyǵýy ótkizildi, onda QR IIM Tótenshe jaǵdaılar komıtetiniń bólimshelerinen basqa Kaspıı janyndaǵy memleketterdiń tótenshe jaǵdaılar bólimsheleri qatysty (RF, Ázirbaıjan Respýblıkasy, Túrkmenistan Respýblıkasy). Qaraý úshin Katar memleketiniń ókilderi qatysty.
2021 jylǵy 30 shildede Aqtaý qalasynda «Prımorskıı-1» shaǵyn aýdanynda jańa sýda qutqarý stanııasynyń saltanatty ashylý rásimi ótti.
Sýda qutqarý stanııasy Aqtaý qalasyndaǵy eń zamanaýı beket bolyp tabylady. Kaspıı teńiziniń uzyndyǵyn eskere otyryp, tótenshe jaǵdaılarǵa turaqty ázirlikti jáne jedel den qoıýdy qamtamasyz etý úshin sýda qutqarý stanııasyn salý qajettiligi týyndady. Teńiz jaǵasynda kóptegen demalys aımaqtary men bazalary bar.
Jedel-qutqarý jasaǵy qutqarý katerlerimen, súńgýirlik jáne sýda qutqarý jabdyqtary men kerek-jaraqtarymen jabdyqtalǵan.
Mańǵystaý oblysy aýmaǵyna 4 órt sóndirý deposy jetkiliksiz (Aqtaý qalasyna - 2; Túpqaraǵan aýdany, Saıyn Shapaǵat aýylyna - 1; Munaıly aýdany, Batyr aýylyna - 1).
Memlekettik baǵdarlamalar sheńberinde Qazaqstan Respýblıkasynyń órt qaýipsizdigi salasyndaǵy memlekettik saıasatynyń basym baǵyttaryn iske asyrý boıynsha keshendi sharalar qabyldanýda. Jańa órt sóndirý deposy 2020 jyldyń 25 jeltoqsanynda Mańǵystaý oblysy, Munaıly aýdany, Basqudyq aýylynda ashyldy. Jańa órt sóndirý deposynda 58 kásibı órt sóndirýshi qyzmet etedi. Órt sóndirý deposy jalpy aýdany 8000 sh.m. jer ýchaskesinde ornalasqan. Órt sóndirý bólimshesi 36 019 adam jáne 4573-ten astam turǵyn úıi bar Basqudyq aýylynyń eldi meken turǵyndaryn órtten qorǵaýdy qamtamasyz etedi. Munaıly aýdanynyń turǵyndary úshin órt sóndirý deposyn ashýdyń mańyzdylyǵy zor.
– Keremet! Al oblysta qaýiptiń aldyn alý úshin naqty qandaı sharalar atqarylyp jatyr?
Oblys kóleminde tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý maqsatynda kóptegen sharalar atqarylýda. Atap aıtqanda:
- sý tasqynyń aldyn alý úshin sý aǵarlarmen, aryqtar tazartylady. TJ kezinde qoldanatyn ınertti materıaldar, janar-jaǵarmaı, rezerv qarajat qorlary, evakýaııalanatyn panalar ázirlikke keltiriledi;
- bıylǵy sý tasqyny kezeńinde jergilikti atqarýshy organdarmen birlesip sý tasqyny zardaptarynyń aldyn alý jáne joıý úshin 1670 tonnadan astam ınertti materıaldar, 3290 qap (qum salynǵan) qory jáne janar-jaǵarmaı úshin 19 nıet-shart, tamaqtaný úshin 124 shart daıyndaldy. Oblys boıynsha barlyǵy 1336 (avtokólik jolynda 783, temir jolda 583) sý ótkizý qurylystaryna tazartý jumystary júrgizildi;
- órt qaýipti kezeńde der kezinde TJ-ǵa áreket etý maqsatynda ǵaryshtyq monıtorıng arqyly baqylaý júrgiziledi;
- órt qaýipti, sýǵa túsý maýsymy, jylytý maýsymy kezeńderinde kúndelikti túrde qaýipsizdik erejelerin saqtaý boıynsha profılaktıkalyq jumystar júrgiziledi. Atalǵan sharalarǵa memlekettik emes jáne volonterlyq uıym ókilderi, BAQ ókilderi, jergilikti atqarýshy organ ókilderi jumyldyrylady.
Sonymen qatar, az jumyldyrylǵan toptarǵa, ıaǵnı, az qamtylǵan otbasylarǵa, múgedekterge, jalǵyz basty zeınetkerlerge kóp nazar aýdaryldy, osyǵan oraı turǵylyqty jerleri boıynsha túsindirý jumystary júrgizildi.
Jyl saıyn jaz mezgili bastalýymen Kaspıı teńizi jaǵalaýyna demalysqa keletin qydyrýshylar sany da artyp otyr.
Osyǵan oraı shomylý maýsymynda statıstıka boıynsha sýdaǵy qaýipsizdik erejesin saqtamaǵandyqtan qaza bolǵandar sany jáne zardap shekkender sany artady.
Kúndelikti Departamenttiń qurylymdarymdyq bólimshelermen shomylý maýsymyna daıyndyq kezinde jáne shomylý maýsymy kezinde turǵyndardy jáne qonaqtardy sýdaǵy qaýipsizdik erejelerin saqtaý boıynsha keń aýqymdy úgit –nasıhat jumystary júrgiziledi.
Shomylý maýsymy bastalǵannan bastap Jedel-qutqarý jasaǵynyń (JQJ) kúshteri qyzmet ótkerýdiń kúsheıtilgen túrine aýystyryldy. Sýǵa túsý úshin qaýipti ýchaskelerde kezekshilikti júzege asyratyn 5 mobıldi beketter uıymdastyryldy.
Sondaı-aq, kún saıyn Departamenttiń qurylymdylyq jergilikti jáne vedomstvolyq kúshimen sý mańynda kópshilik demalatyn oryndarǵa patrýldeý jáne reıdter júrgiziledi.
Osyǵan baılanysty, Departament, Jergilikti polıııa qyzmeti jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ulan 6656 áskerı bólimshesi arasynda úsh jaqty «Reıdter men patrýldeý ótkizýdiń jospar-kestesi» josparyna qol qoıylyp, bekitilgen ýaqytqa sáıkes reıdtik jumystar júrgiziledi.
2021 jyldyń 7 aıy boıynsha buqaralyq aqparat quraldarynda 868 (2020 - 602) sóz sóıleý uıymdastyryldy, onyń ishinde teledıdarda – 152 (2020 - 99), baspa basylymdarynda – 214 (2020 - 183), aqparattyq agenttikterde – 380 (2020 – 256), radıoefırde – 122 (2020 - 64).
Daýys zoraıtqysh arqyly -974 ret (2020 jyly –209 ret) jetkizildi.
Áleýmettik jelide barlyǵy 1510 (2020 jyly - 453) shyqty.
Búginde (2021 jyldyń 7 aıy boıynsha) "QazTransGazAımaq" AQ jáne "RKÝ-Aktaý" JShS merdigerlik uıymdarynyń málimetine sáıkes, oblys aýmaǵyndaǵy turǵyn úıler men páterlerde barlyǵy 2 841 gaz taldaǵysh qurylǵylary ornatylǵan.
Budan bólek, jylytý maýsymyna daıyndyq jáne ony ótkizý sheńberinde qalalar men aýdandar ákimdikteriniń qarajaty esebinen oblysta halyqtyń áleýmettik osal toptarynyń úılerinde 985 gaz taldaǵysh qurylǵylary ornatyldy (onyń ishinde Qaraqııa aýdanynda-300, Túpqaraǵanda – 200, Mańǵystaýda – 15, Beıneýde-470).
Sonymen qatar, oblystyń qalalary men aýdandarynda jalpy somasy 22 mln.713 myń teńgeden asatyn 2 310 gaz taldaǵysh datchıkterin qosymsha ornatý josparlanyp otyr. (Munaıly aýdanynda – 10 mln.800 myń teńge somasyna 1200 dana, Túpqaraǵan aýdanynda – 1 mln. teńge somasyna 150 dana, Mańǵystaý aýdanynda-1 mln. 600 myń teńge somasyna 160 dana., Aqtaý - 759 8 mln 329 myń teńge somasyna., Jańaózen – 41 984 myń teńge somasyna.).
Bıyl 7 aıdyń ishinde órtterde adamdardyń qaza bolýy men jaraqattanýynyń aldyn alý maqsatynda, onyń ishinde jylytý maýsymy kezeńinde 244 myńnan astam (244 908) adamdy qamtı otyryp, 49 myńnan astam (49 500) turǵyn úı sektoryn aralaý ótkizildi. Órt qaýipsizdigi taqyrybyna jadynamalar, býkletter jáne nusqaýlyqtar taratylyp, 2 430-dan astam adamdy qamtı otyryp, 18 jınalys jáne halyq jıyny uıymdastyryldy, 66875 jadnama taratyldy.
Sýǵa shomylý maýsymynyń ótken kezeńinde sýdaǵy qaýipsizdik sharalary týraly barlyǵy 75 myńnan astam dana (75 370) úgit-nasıhat ónimderi taratyldy.
Úgit-nasıhat jumystaryn júrgizý úshin halyqty jumyspen qamtý ortalyǵynan qoǵamdyq-erikti jasaq eriktileriniń 30 adamy qatysqanyn atap ótken jón, sondaı-aq kún saıyn úkimettik emes uıymdardan 817 volonter tartyldy.
Qalalar men aýdandar ákimdikteri jaǵalaý aımaqtarynda qaza bolǵandar men zardap shekken adamdardyń statıstıkalyq derekteri kórsetilgen 26 tyıym salý belgileri men 30 stend ornatyldy.
Teńizdegi quqyqtyq tártip máselelerin jergilikti polıııa qyzmeti baqylaıdy, olarmen birge 359 reıd júrgizildi.
– Qazirgi tańda oblystaǵy órt sóndirý qyzmetiniń ıeliginde qansha tehnıka bar?
Oblys aýmaǵynda turǵyndardy jáne túrli sharýashylyq júrgizý sýbektilerin qorǵaý maqsatynda 12 órt sóndirý bólimi (3 mamandandyrylǵan órt sóndirý bólimi jáne 9 órt sóndirý bólimi) jumys jasaýda.
Kúni búginde Qyzmet bólimsheleriniń órt sóndirý jáne qutqarý avtomobılderi parkinde túrli fýnkıonaldyq maqsattaǵy 117 birlik tehnıka bar.
2020 jyly respýblıkalyq bıýdjet esebinen 4-birlik A-5-40 Kamaz-43253, 1-birlik A-5-40 Kamaz-43118 jáne 1-birlik AL-32 Kamaz-43253 satyp alyndy. 2021 jyly jergilikti atqarýshy organmen 1 birlik avtoısterna (A-5-40) jáne 1 birlik avtosaty (AL-32) alyndy.
Qyzmet bólimsheleri 2021 jyldyń 1-jartyjyldyǵynda dabyl boıynsha 742 ret shyǵýdy júzege asyrdy. Órt sóndirý kezinde 9 adam qutqaryldy (2020 jyldyń uqsas kezeńinde – 9), 281 adam qaýipsiz jerge kóshirildi.
– Suqbatyńyzǵa raqmet! Jumystaryńyzǵa sáttilik tileımiz!
Áńgimelesken Dıana ASAN,
«Adyrna» ulttyq portaly
