«Adyrna» ūlttyq portalynyŋ kezektı sūhbaty Aqtau qalasynyŋ mamandandyrylǧan tergeu sotynyŋ sot pristavy Omar Qarjauūlymen boldy.
- Tergeu soty turaly aita ketseŋız. Sonyŋ ışınde mamandandyrylǧan tergeu soty degenımız ne?
- Özderıŋızge belgılı bolǧandai qazırgı zamanǧy barşaǧa arnalǧan «100 naqty qadam» memlekettık ūlt josparynyŋ 22-qadamyn ıske asyru şeŋberınde QR Prezidentı 2018 jylǧy №620 jarlyǧymen Qazaqstan Respublikasynyŋ är oblysynda jäne maŋyzy bar qalalarynda (Nūr-Sūltan, Almaty) mamandandyrylǧan tergeu soty qūryldy. Jalpy ötkenge qarasaq, TMD elderınıŋ arasynda alǧaşqylardyŋ bırı bolyp elımızde tergeu sudiasy instituty 2015 jyldyŋ 1 qaŋtarynan bastap engızıldı. Būl rette Qazaqstan Respublikasynyŋ qylmystyq prosestık kodeksıne säikes tolyqtyrular men özgerıster engızılıp, tergeu sudiasy dara prosestık tūlǧa retınde anyqtaldy.
- Būl instituttyŋ (tergeu sotynyŋ) maqsaty qandai?
- Būl rette tergeu sudiasy öz qūzıretıne jatqyzylǧan mäselelerdı sot otyrysyn ötkızbei jeke dara qaraidy. Eger zaŋdy jäne negızdelgen şeşım şyǧaru üşın maŋyzy bar män-jailardy zertteu qajet bolsa, tergeu sudiasy tiıstı tūlǧalardyŋ jäne prokurordyŋ qatysuymen sot otyrysyn ötkızu turaly qauly etedı. Iаǧni qylmystyq ıster boiynşa sotqa deiıngı tergep-tekseru satysynda tūlǧanyŋ jäne azamattardyŋ konstitusiialyq qūqyqtary men bostandyqtaryn qamtamasyz etuge baǧyttalǧan qyzmetterdı atqarady. Tergeu sudiasynyŋ ökılettılıgı Qazaqstan Respublikasy qylmystyq prosestık kodeksınıŋ 55 babynda közdelgen mäselelerdı tergeu sudiasy sotqa deiıngı ıs jürgızu barysynda oryn alǧan prosestık äreketterdı sanksiialap, olarǧa rūqsat beredı jäne būl äreketterdıŋ jürgızılu zaŋdylyǧyn tekseredı.
- Maŋǧystau oblysy, Aqtau qalasynyŋ mamandandyrylǧan tergeu soty turaly aita ketseŋız.
- QR Prezidentınıŋ 2018 jylǧy 18 şıldesındegı №717 jarlyǧymen Aqtau qalasy mamandandyrylǧan tergeu sotynyŋ töraǧasy bolyp Bauyrjan Elemesov taǧaiyndaldy. Qazırgı uaqytta sot ekı qūramda. Onyŋ bıreuı – töraǧa, ekınşısı – sudia. Maŋǧystau oblysy, Aqtau qalasy mamandandyrylǧan tergeu soty Aqtau qalasy №8 şaǧyn audanda ornalasqan. Aqtau qalasy mamandandyrylǧan tergeu soty törelıgın jüzege asyru boiynşa jūmysyn 2018 jyldyŋ 31 şıldesınde bastady. Osy künı bırınşı materialyn da qabyldady. Sot ǧimaraty barlyq tehnikamen qamtamasyz etıldı. Ärbır sot zalynda audio, video qūrylǧylar bar. Olarda sot prosesı jazylyp saqtalady.
Sonymen qatar bızdıŋ sotta 2 surdia, 2 hatşy, 1 keŋse meŋgeruşısı, kırıs şyǧys qūjattardy tırkeitın 1 jetekşı maman, qūpiia ıs qūjattarymen ainalysatyn 1 bas maman jäne ışkı qauıpsızdıktı qamtamasyz etetın azamattarmen sotqa qatysuşy taraptardyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etetın sot pristavy qyzmet atqarady.
- Koronavirus pandemiiasy jūmystaryŋyzǧa qanşalyqty äser ettı? Sot jüiesındegı onlain jūmystyŋ artyqşylyqtary men kemşılıkterı qandai?
- Qazırgı uaqytta respublikamyzda Sovid-19 pandemiiasyna bailanysty tötenşe jaǧdai toqtatylǧanymen, karantindık rejim ūzartyldy. Karantin şaralaryn engızu elektrondy türde qūjat ainalymynyŋ köbeiuıne sebepşı boldy. Sot öz qyzmetın onlain formatta jalǧastyryp jatyr. Jalpy sot salasynda sot qylmystyq, azamattyq, äkımşılık ıstermen materialdardy vatsap, trifkom t.b mobildı qosymşalarynyŋ kömegımen qaşyqtan qaraidy. Sot qyzmetkerlerı jäne azamattardyŋ qauıpsızdıgın saqtau maqsatynda sot ǧimaraty maskalarmen, antiseptiktermen jäne arnaiy qolǧaptarmen qamtamasyz etılgen. Sonymen qatar sot ǧimaratyna kırer aldynda kıruşılerdıŋ qyzuy arnaiy qūralmen ölşenedı. Karantin şaralaryn engızu azamattardyŋ būzylǧan qūqyqtary men zaŋdy müddelerın sot tärtıbımen qarauǧa kedergı keltırmeidı.
- Halyqtyŋ qūqyqtyq sauattylyǧy qanşalyqty deŋgeide dep oilaisyz?
- Zaŋ üstemdık etken qazırgı zamanda ärbır adam qūqyq jaǧynan sauatty boluy kerek dep oilaimyn. Öitkenı zamannyŋ damyǧany sonşalyq azamattar būrynǧydai sotqa aryz jazu üşın arnaiy mamandarǧa jügınbei jatady. Barlyǧy emes ärine. Degenmen būl halyqtyŋ qūqyqtyq sauaty qalyptasyp kele jatyr degendı bıldıredı. Äleumettık jelılerden, jalpy internet jelısınen zaŋǧa bailanysty jazbalardy oqyp, zaŋ taqyrybyndaǧy filmder men serialdardy qarap, sondai-aq osy taqyryptaǧy kıtaptardy oqyp jürgen azamattar qūqyqtyq sauatyn bırşama jetıldırıp jatyr.
Sūhbattasqan: Aqmaral BEREKET,
"Adyrna" ūlttyq portaly
