Qazaqstan - kóp ultty memleket. 1996 jyldan bastap, 1 mamyr Qazaqstanda turatyn halyqtar arasyndaǵy mereke, ózara túsinistik pen syılastyq kúni - Qazaqstan halqynyń birligi kúni atap ótiledi.
Álemniń kóptegen elderi 1 mamyrda Eńbek kúnin atap ótedi. Buryn ol Halyqaralyq jumysshylardyń yntymaqtastyq kúni dep ataldy. Mereke 19 ǵasyrdyń ekinshi jartysynda paıda boldy. Amerıkandyq jumysshylar 8 saǵattyq jumys kúnin talap etip, ereýilge shyqty. Nátıjesinde demonstranttar men polıeıler arasynda qaqtyǵys bastalyp, ol qantógiske ulasty. 1889 jyly shildede Ekinshi Internaıonaldyń Parıj kongresi osy oqıǵalardy eske alý úshin 1 mamyrda jumysshylardyń demonstraııasyn ótkizýge sheshim qabyldady. 1890 jyly bul kún Halyqaralyq jumysshylardyń yntymaqtastyq kúni retinde atalyp ótti.
1995 jyly 18 qazanda Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti 1 mamyrdy Qazaqstan halqynyń birligi kúni dep jarııalaý týraly jarlyqqa qol qoıdy. 1996 jyldan bastap, 1 mamyrda, Qazaqstan halqynyń birligi kúni búkil elde toılanyp keledi. Qazaqstandaǵy Eńbek kúni 2013 jyldyń qarashasynda Respýblıka Prezıdentiniń Jarlyǵymen belgilengen qyrkúıek aıynyń sońǵy jeksenbisinde atap ótiledi. Sondaı-aq, 2014 jyldan bastap jańa marapat - «Eńbek ardageri» medali belgilendi.
Tarıhtan belgili bolǵandaı, etnıkalyq toptardyń kóp bóligi KSRO kezeńinde jappaı májbúrli qonys aýdarýǵa baılanysty kóbeıdi. Sodan keıin qazaqtar ózderin týǵan jerinen jyraqtap qalǵan adamdarǵa qoldarynan kelgenshe kómektesti. Qazaqstan áli kúnge deıin osynda ómir súrýge jáne jumys isteýge kelgen túrli etnostardyń ókilderin qabyldaıdy.
Qazaqstan Respýblıkasy Statıstıka komıtetiniń málimetteri boıynsha 1991 jyly respýblıka halqy 16 358 myń adamnan asqan. 1989 jylǵy sanaq boıynsha Qazaqstannyń etnıkalyq qurylymynda 16,222 myń halyqtyń jalpy sanynan sandyq jaǵynan qazaqtar 40%, orystar 37,6%, nemister 5,8%, ýkraındar 5,4%, tatarlar 2% -dy qurady. Tómende keltirilgen málimetterge sáıkes, biz basqa ulttarǵa qaraǵanda qazaqtardyń basymdyǵynyń jyl saıynǵy ósimnen baıqaımyz, mysaly, 1989 jyly qazaqtar 40% nemese 6,488 myń adam bolsa, 2019 jyldyń basynda ol 12,505 myńdy nemese el turǵyndarynyń jalpy sanynyń 67,98% quraıdy.
Sondaı-aq, ózbekterdiń ósýi baıqalady: elde 1989 jyly 330 myń adam turdy, 2019 jyldyń basynda 590 myń adam boldy; Uıǵyrlar sáıkesinshe 181 jáne 270 myń adam; Túrikter - 49 jáne 112 myń adam; Ázerbaıjandyqtar 88 jáne 110 myń adam; Dúngender sáıkesinshe 29 jáne 72 myń adam.
Sol málimetter boıynsha biz 1989 jyly orystar sanynyń edáýir tómendegenin baıqaımyz. Sol jyldary orystardan 6,092 myń adam turdy, 2019 jyldyń basynda 3,553 myń adam, ýkraındar 878 myń adam jáne 270 myń adam, sáıkesinshe nemister 946 myń adam jáne 178 myń adam.
Qazaqstanda turatyn barlyq etnostar men ulys ókilderiniń jalpy sanynda qazaqtardyń sany bárinen
de kóp, 2009 jylǵy halyq sanaǵynyń derekteri boıynsha olar 10 096 763 adamdy nemese el halqynyń
jalpy sanynyń 63,1%-yn qurady.
Sanaqaralyq kezeńniń ishinde qazaqtardyń sany 2 085 311 adamǵa nemese 26,0%-ǵa artty. 1999 jylǵy
sanaqtyń derekteri boıynsha qazaqtardyń sany el halqynyń jalpy sanynda 8 011 452 adamdy nemese
53,5%-dy quraǵan edi.
On jyldyń ishinde qazaqtardyń sany tabıǵı ósimniń, sondaı-aq respýblıka aýmaǵyna kelgen
oralmandardyń esebinen ósti.
Qazaqstan Respýblıkasy Strategııalyq josparlaýjáne reformalar agenttigi Ulttyq statıstıka bıýrosynyń 1999 jylǵy sanaq málimetinshe:
Qazaqtar - 8011452,
Orystar - 4480675,
Ózbekter - 370765,
Ýkraındar - 547065,
Uıǵyrlar - 210377,
Tatarlar - 249052,
Nemister - 353462,
Koreıler - 99944,
Túrikter - 78711,
Ázirbaıjandar - 78325,
Belorýstar - 111924,
Dúngender - 36945,
Kúrdter - 32764,
Tájikter - 25673,
Polıaktar - 47302,
Sheshender - 31802,
Qyrǵyzdar - 10925,
Basqa etnostar - 204118 adamdy quraıdy. Al 2009 jylǵy sanaq boıynsha:
Qazaqtar - 10096763, Orystar - 3793764, Ózbekter - 456997, Ýkraındar - 333031, Uıǵyrlar - 224713, Tatarlar - 204229, Nemister - 178409, Koreıler - 100385, Túrikter - 97015, Ázirbaıjandar - 85292, Belorýstar - 66476, Dúngender - 51944, Kúrdter - 38325, Tájikter - 36277, Polıaktar - 34057, Sheshender - 31431, Qyrǵyzdar - 23274, Basqa etnostar - 157215 adamdy quraıdy
"Adyrna" ulttyq portaly
