– Sol qiyndyqtardy taldyqorǧandyqtar qalai eŋserıp, halyq tyǧyryqtan qalai şyqty?
– Mūnda köp närse basşyǧa da bailanysty ǧoi. «El bolam deseŋ, aldymen besıgıŋdı tüze» degen. El egemendık alyp, jaŋa eŋse tıktei bastaǧan sätte Taldyqorǧan qalasynyŋ alǧaşqy tızgının Amanǧazy Şegırov ūstady. Däl sol tūsta partiia tarap, halyq jan-jaqqa köşıp ketıp jatqan. Al oblysty Saǧynbek Tūrsynov degen azamat basqaryp, keiın Serık Ahymbekov keldı. Jasyrary joq, Amanǧazy Ahmetqaliūly qalaǧa qarasty köptegen nysandardy aman saqtap qaluǧa tyrysyp, memlekettık tıldıŋ qoldanys aiasyn keŋeitıp, onyŋ märtebesın köteruge köp küş saldy. Sonyŋ nätijesınde būrynǧy Keŋes ökımetınen kele jatqan orys tılındegı ıs qūjattar tügeldei memlekettık tılge köşırılıp, qaladaǧy köptegen köşe ataulary bır-aq künde qazaqşalandy. Būryn bolmaǧan qazaq mektepterı aşyla bastady. Tıptı, özge ūlt ökılderınıŋ özı jappai memlekettık tılde söileuge bet būrdy. Keiın zaŋda orys tılı qatar qoldanylady degen tarmaq engen soŋ qazaq tılınıŋ aldyŋǧy qarqyny şektelıp qalyp qoidy. Naqtyraq aitsaq, bükıl qala jaryqsyz, susyz qalyp, halyq azyq-tülık tapşylyǧyna tap bolǧanda da eş moiymady. Bızdıŋ halyq baiaǧyda jer audarylyp kelgen qanşama özge ūlt ökılderın öz qūşaǧyna syiǧyzyp, qamqorlyq körsetken edı ǧoi. Toqyrau jyldaryndaǧy qiyndyqtardy däl sondai bereke-bırlıgınıŋ arqasynda eŋserdı. Mıne, sodan bastap, bügınge deiın aimaqtaǧy jyl etken ärbır jaŋalyqty jariia etıp, auyl-aimaqtardy aqparattandyruda basqa emes «Taldyqorǧan» gazetınıŋ qosqan ülesı ölşeusız.
– Endı özıŋız alǧaş uyǧyn şanşyǧan «Taldyqorǧan» gazetınıŋ tarihy turaly aita ketseŋız?
– «Taldyqorǧan» gazetı qala äkımdıgınıŋ el Täuelsızdıgıne syilaǧan alǧaşqy tamaşa tartuy bolyp edı. Öitkenı, odan būryn şahar tarihynda eşqandai gazet bolmapty. Basylym sol tūstaǧy Taldyqorǧan qalasynyŋ äkımı Amanǧazy Şegırovtıŋ tıkelei bastamasymen qūrylyp, menı oǧan bas redaktor etıp taǧaiyndady. Osydan soŋ äkımdık ǧimaratynan arnaiy oryn bölınıp, basşydan tazalyqşyǧa deiın 43 adamdyq ūjym bekıtıldı. Onyŋ 20-ǧa juyǧy jurnalist. Sonymen jūmys bastalyp, 1992 jyly 2 nauryzda gazettıŋ tūŋǧyş sany jaryq kördı. Osydan bastap «Taldyqorǧan» gazetı halyqtyŋ mūŋyn mūŋdap, joǧyn joqtap, baryn baǧamdap, joǧyn tügendeumen keledı. Basylym sodan bergı 30 jylǧa juyq uaqyttaǧy halyq ömırınde ülken röl atqardy. Gazet betınde är türlı aidarlar arqyly ūltymyzdyŋ ūmyt bolyp qalǧan salt-dästürı, ädep-ǧūrpy, töl mädenietı qaita jaŋǧyrtylyp, qasiettı dınımız ben ana tılımız keŋınen nasihattaldy. Sonyŋ nätijesınde Taldyqorǧandaǧy būrynnan orysşa atalyp kelgen 26 köşe qala äkımı Amanǧazy Ahmetqaliūlynyŋ qol qoiuymen qazaqşalandy. Qazırgı Abylaihan, Qabanbai, Jansügırov, Bırjan sal, Aqyn Sara, Eskeldı bi, Balpyq bi, Gauhar ana köşelerınıŋ atauy däl sol tūsta berılgen. Osynyŋ bärı şahar äkımınıŋ «qalany tübegeilı özgertıp, örkendetu kerek» degen tapsyrmasyna sai ıstelgen igı ısterdıŋ aiǧaǧy. Ol kezde gazettıŋ jaǧdaiyna basa köŋıl bölınıp, jurnalisterdıŋ baspana aluy, basqa da qiynşylyqtary äkımdık tarapynan bırden şeşıletın. Şynyn aitu kerek, soŋǧy kezderı jurnalisterge, gazetke eşkım nazar audarmai, Şerhan Mūrtazanyŋ tılımen aitqanda tılşılerdıŋ «jegenı – jantaq, arqalaǧany – altyn» bolyp keledı. Olai bolmauy kerek. Sebebı, «Basylym – halyqtyŋ közı, qūlaǧy häm tılı» degen Ahmet Baitūrsynov. Sondyqtan qala äkımdıgı būl basylymnyŋ tarihyna zer salyp, ondaǧy tynbai eŋbek etıp kele jatqan tılşılerdıŋ äleumettık jaǧdaiyna basa köŋıl böluı tiıs.
– Qazırgı qalanyŋ damuyna köŋılıŋız tola ma? Söz soŋynda taldyqorǧandyqtarǧa ne aitar edıŋız? – Ärine, biyl Taldyqorǧan qalasynyŋ oblys ortalyǧy märtebesın alǧanyna 20 jyl tolady. Būdan syrt köptegen mereitoilyq şaralar bar. Būryŋǧy toqyrau jyldary men salystyrǧanda qazırgı aimaqtyŋ damuynyŋ arasy jer men köktei. Öitkenı, ol kezde būl qala bügıngıdei jasaryp, jainap örkendeidı dep eşkım oilamaǧan. Tıptı, onda köptegen adamdar üiın, bar mülkın tastap basqa aimaqtarǧa köşıp ketken. Keiın Taldyqoǧan qalasy Almaty oblysynyŋ ortalyǧy bolyp bekıtılgen soŋ şahardyŋ boiyna qaita qan jügırdı. Jaŋa öndırıs oşaqtary qūryldy, auyz su, jaryq mäselelerı bırtındep oŋ şeşımın tauyp, kölık joldary salyndy. Bılım men densaulyq, sport pen mädeniet, auyl şaruaşylyǧy, taǧy basqa da äleumettık salalarǧa basa män berılıp, aimaq jan-jaqty damuǧa bet aldy. Sonyŋ nätijesınde soŋǧy jyldary qalada nebır äsem ǧimarattarǧa toly bırneşe şaǧyn audandar boi köterıp, jaŋa saiabaqtar men köptegen nysandar salyndy. Zäulım-zäulım tūrǧyn üiler el igılıgıne berılıp, tarihi qatty otyn jaǧyp kelgen tūrǧyndardyŋ tabiǧi gaz tūtynuyna mümkındık tudy. Osynyŋ barlyǧy öŋırdıŋ örkendetu baǧytynda atqarylyp jatqan auqymdy ısterdıŋ jemısı. Söz soŋynda aitarym elımız aman, jerımız tynyş, Täuelsızdıgımız mäŋgılık bolsyn! Alla taǧala halqymyzdy osy bır älemdı şarpyǧan dert-derbezden aman saqtap, qarqyndy dami berudı näsıp etsın!
– Sūhbatyŋyzǧa raqmet!
Äŋgımelesken: Aidyn KÄLIMHAN
