«Adyrna» ūlttyq portalynyŋ kezektı sūhbaty Aqmola oblystyq sotynyŋ töraǧasy Ämır Dosjan myrzamen boldy.
- Dosjan myrza, Aqmola oblystyq sotynyŋ ūjymymen qandai biık belesterdı baǧyndyrdyŋyzdar? Qai jetıstıkterıŋız erekşe ärı maŋyzdy bolyp sanalady?
- Aqmola oblystyq soty sot törelıgıne degen halyqtyŋ senımın arttyru jäne sot törelıgınıŋ ädıldıgın, onyŋ jauapkerşılıgın, täuelsızdıgın, sot şeşımderınıŋ joǧary sapasyn, sudialardyŋ bılıktılıgın arttyru maqsatynda, Joǧarǧy Sot tarapynan aiqyndalǧan auqymdy mındetterdı ıske asyruǧa jete köŋıl bölude. Mūndaǧy baǧyttardyŋ bırı retınde, sudialardyŋ jüktemesın azaitu ürdısıne airyqşa nazar audarylyp otyr. Öitkenı soŋǧy jyldary sottarǧa keletın ıster sany edäuır öskenı, sonyŋ saldarynan ärbır sudianyŋ jüktemesınıŋ eselep artqany barşaǧa mälım.
Mäselen, 2016 jyly respublika boiynşa sottarǧa tüsken ıster sany 2,1 million bolsa, 2017 jyly ol 2,6 million, 2018 jyly 4,5 millionǧa jetken. Qazaqstan Respublikasynyŋ Joǧarǧy Soty töraǧasynyŋ osy baǧyttaǧy atqarǧan maqsatty jūmystardyŋ nätijesınde 2019 jyly sottarǧa tüsken ıster sany 3,3 million bolsa, ötken 2020 jyly ıster 1,3 millionǧa qysqardy. Sonymen, qoryta aitqanda, sotqa tüsken ıster sany 4,5 millionnan 1,3 millionǧa deiın azaidy.
Aqmola oblysynyŋ sottaryndaǧy jaǧdai da elımızdegı ürdıspen ūqsas. 2016 jyly oblys sottaryna 83 609 ıs tüsse, 2017 jyly – 110 990, 2018 jyly – 169 637 ıs tırkeldı. Byltyr oblys sottary 117 637 ıstı qarady. Osy rette, 2018 jyly är sudiaǧa kelgen jükteme sany 162,3 ıs bolsa, ötken 2020 jyly būl körsetkış 46 ıske deiın kemıdı.
Sot qaraityn ıster sanynyŋ bırşama kemuı – ūsaq-tüiek dau-damailardy basqa memlekettık mekemelerge beru jäne sotqa deiın özara kelısuşılıkpen şeşuge jaǧdai jasaityn mediatorlardy, el ışındegı bedeldı adamdardan tūratyn biler keŋesterın tartu siiaqty şaralardy jüzege asyru arqyly oryn alǧandyǧyn atap ötkenımız jön.
2020 jyly oblys sottarymen 20 812 ıs jäne 57 290 material qaraldy. 2019 jylmen salystyrǧanda qaralǧan ısterdıŋ sany 26,1 %-ǧa, materialdar 77,7 %-ǧa azaidy, al sudialardyŋ jüktemesı 2019 jyly 112,7 % - dan 46,7 %-ǧa azaidy. Al, 2020 jyldyŋ 3 aiynda jükteme 53,9 bolsa, 2021 jyldyŋ 3 aiynda jükteme 36,5 boldy.
Memlekettık tılde 2016 jyly – 1,5% ıs qaralsa, 2021 jyldyŋ 3 aiynda oblys sottarymen 9 702 ıs pen materialdar qaraldy, onyŋ ışınde memlekettık tılde 1 222 ıs pen material, būl 12,6 %-dy qūraidy. Memlekettık tılde qaralǧan ısterdıŋ sany 2016 jylmen salystyrǧanda 11,1 %-ǧa östı.
Aqmola oblysy sottarymen jürgızılgen talqylaular, tüsındıruler jäne memlekettık tıldı qoldanudy damytu qajettılıgı turaly memlekettık jäne qūqyq qorǧau organdarynyŋ atyna joldanǧan hattar arqyly sot ısın jürgızude memlekettık tıldı qoldanu körsetkışı östı.
Sot ısın jürgızude memlekettık tıldı qoldanudy damytuǧa kedergı jasaityn sebepterın aiqyndap, sudialarǧa tıldı qoldanu qaǧidatyn qataŋ saqtap, jyl aiaǧyna deiın körsetkıştı 30 %-ǧa deiın köterudı mındet qoidyq.
16 jyldyŋ 2020 nauryzynan pandemiia bastalyp, sot törelıgınıŋ bükıl jüiesın sot ısın jürgızudıŋ jaŋa qaǧidattary men formattaryna tez ärı tiımdı köşıru talap etıldı.
Sot prosesterın klassikalyq türde - sot otyrysy zaldarynda taraptardyŋ, üşınşı tūlǧalardyŋ qatysuymen, kuälar men mamandardyŋ şaqyryluymen, sot hatşylarynyŋ, prokurorlardyŋ jäne basqa da adamdardyŋ tıkelei qatysuymen ötkızu, azamattardyŋ ömırı men densaulyǧy üşın osyndai ıs-şaralardyŋ aiqyn qauıptılıgıne bailanysty mümkın bolmady.
Qysqa merzımde sot prosesterı sot ısın jürgızudıŋ barlyq subektılerınıŋ qaşyqtan qatysuymen Sifrlyq rejimge köşırıldı. Ärbır qalalyq jäne audandyq sotta qol jetımdı jäne audio-beine tırkeu jüielerımen bırıktırılgen Skype jäne TrueConf elektrondyq qyzmetterı sättı qoldanyldy. Sonymen qatar, WhatsApp, Zoom qyzmetterdı de qoldandy.
Sot jüiesın sifrlandyru özınıŋ tiımdılıgın körsettı jäne osy baǧyttaǧy jūmys jalǧasuda. Osylaişa, jaŋa sifrlyq bolmys Qazaqstan sottarynyŋ jūmys prinsipterın sapaly özgerttı.
- Soŋǧy bes jylda qandai oŋ özgerıster oryn aldy?
-Tatulyq pen berekelı bırlık qaşanda el ırgesın bekemdegen. Ötken jyldar täjıribesı sot qyzmetındegı igı betbūrysqa jūrtşylyqtyŋ yqylasty ekendıgın körsettı. Osynau az uaqyttyŋ özınde, Aqmola oblysynyŋ sottary qaraǧan 3 616 ıstıŋ, iaǧni öndırıstegı jalpy ıstıŋ 11,3 paiyzy tatulasu räsımderımen aiaqtalǧany sözımızge dälel bola alady. Būl üşın tiıstı ūiymdastyru-kadrlyq jūmystary jürgızıldı. Nätije köŋıldegıdei. Bügıngı künge deiın «Tatulastyruşy sudia» jobasyn ıske asyru maqsatynda oblysymyzdyŋ 6 sotynda tatulastyruşy sudia bekıtıldı. Atalǧan joba şeŋberınde 777 dau boiynşa taraptar tatulasty. Būl şaǧymdanyp kelgen azamattardyŋ 77,9 paiyzyn qūraidy.
Qolǧa alǧan taǧy bır jobamyz – «Sottan tys tatulastyru» jobasy. Būl baǧytta, oblysymyzda üş tatulasu ortalyǧy qūryldy. Būlar Kökşetau qalasynda, Käsıpodaqtar ortalyǧynda jäne Atbasar audanynda jūmys ısteude. Osy qūrylymdardan basqa 37 mediasiia kabinetı qyzmet etude. Aşyqtyq pen qoljetımdılık mäselesıne qatysty, 14 mediasiia kabinetı jergılıktı äkımdıkterdıŋ ǧimarattarynda, 22-sı sot ǧimaratynda, bır kabinet Qazaqstan halqy assambleiasynda aşylǧanyn aita ketkım keledı.
Atalǧan baǧyttaǧy jūmysymyzben özektes «Otbasylyq sot» qanatqaqty jobasynyŋ tiımdılıgıne nazar audarǧym keledı. Būl joba Kökşetau qalalyq sotynda jäne Kämeletke tolmaǧandardyŋ ısterı jönındegı mamandandyrylǧan audanaralyq sotynda 2018 jyldyŋ 19 qaraşasynan bastap ıske asyryluda. Joba aiasynda 2019 jyly 2 023 ıs qaralyp, 730 ıs boiynşa taraptar mediativtık kelısımmen tatulasqan. Būl barlyq ısterdıŋ 41,3 paiyzy. Mediativtık tärtıppen qaralǧan ısterdıŋ nätijesınde 447 otbasynyŋ ırgesı şaiqalmai, balalary jetımdık körmeitın boldy.
«Halyq ünıne qūlaq asatyn memleket» tūjyrymdamasyn jüzege asyru maqsatynda halyqpen kerı bailanys küşeitılgen. «Azamattardyŋ sūraqtarymen äleumettık jelılerde jūmys ısteu üşın Aqmola oblystyq sotynyŋ akkauntı, sot töraǧalary jäne keŋse meŋgeruşılerınıŋ jeke akkauntterı aşyldy. Zaŋnamadaǧy özgerısterdı tüsındıru jönınde halyq üşın aqparattyq jobalar ūiymdastyryldy.
- Qara qyldy qaq jarǧan ädılettılıgımen közge tüsıp, bilık tarapynan üzdık marapattarǧa ie bolǧan ardager qyzmetker, sudia, advokattar bar ma? Kımderdıŋ esımın erekşe qūrmetpen atap öter edıŋız?
- Aqmola oblysy boiynşa bügıngı künı 113 sudia sot törelıgın jüzege asyruda, onyŋ ışıde sudialyq qyzmet ötılderı 20 jyldan astam 18 sudia, onyŋ 12-ı oblystyq sottyŋ sudiasy bolsa, 6 – jergılıktı sottardyŋ sudialary.
Tabandai 30 jyldan astam sudia bolyp qyzmet etıp kele jatqan sudialar: Qiiaşeva Säule Kärıbjanqyzy men Qūrmantaev Aqbolat Ahmetūly, ekuıde oblystyq sottyŋ sudiasy bolyp tabylady.
25 jyldan astam sudialyq qyzmet ötılı bar tūlǧalar: oblystyq sottyŋ sudialary Daminov Radjab Adgamovich, Jakulin Äskerbek Beisembekūly, Mūqaşeva Dana Ausaqqyzy, Säbdin Qanat Temırtasūly, audandyq sottardyŋ sudialary Jūmabekov Ätımbek Esılbaiūly, Seksenbaeva Larisa Jazitqyzy.
20 jyldan astam: oblystyq sottyŋ sudialary Ǧabdulin Serıkjan Jälelūly, Ertaeva Roza Myrzaqūlqyzy, Müsetov Qaiyrkeldı Ahmetūly, Ospanova Botagöz Ahmetjanqyzy, Säbdin Qanat Temırtasūly, Smagūlova Zamira Şarapqyzy, audandyq sottardyŋ sudialary Sibulskaia Liudmila Grigorevna, Balabekov Abzal Ömırtaiūly, Qaişybekov Ǧalym Aidaşūly.
Sot törelıgın jüzege asyru barysynda jetken ülkendı-kışılı jetıstıkterı üşın sudialar korpusy är türlı deŋgeidegı marapat türlerıne ie boluda, onyŋ ışınde memlekettık nagradalar ielerı de bar, oblystyq sottyŋ sudiasy Şoiynbekova Altyn Erǧaliqyzy memlekettık «Eren eŋbegı üşın» medalımen marapattalsa, oblystyq sottyŋ sudiasy Äskerbek Beisembekūly Jakulin men Būlandy audandyq sotynyŋ sudiasy Liudmila Grigorevna Sibulskaia Qazaqstan Respublikasynyŋ Qūrmet gramotasymen nagradtalǧan.
Sondai-aq vedomstvolyq nagradalar iegerlerı de bar:
QR Sudialar odaǧynyŋ «Üş bi» qūrmet belgısı – 16;
«Sudialar odaǧynyŋ qūrmettı müşesı» qūrmet belgısı – 6;
«Sot jüiesınıŋ qūrmettı qyzmetkerı» belgısı – 1;
«Mınsız qyzmetı üşın» II därejelı medalı - 2;
«Mınsız qyzmetı üşın» III därejelı medalı – 9;
«Sot jüiesınıŋ üzdıgı» I därejelı tösbelgısı - 2;
«Sot jüiesınıŋ üzdıgı» II därejelı tösbelgısı - 11;
"Sot jüiesınıŋ ardagerı" medalı – 2.
Aqmola oblysy boiynşa 2007-2020 jyldar aralyǧynda otstavkaǧa 35 sudia şyqqan. Olardyŋ sudialyq qyzmettegı ötılderı 15 jyldan 34 jyl aralyǧyn qūraidy, jas mölşerlerı 49-66 jas aralyǧy.
Olardyŋ ışınde Aqmola oblystyq sotynyŋ otstavkadaǧy sudiasy M.M.Gibadilovtyŋ sudialyq ötılı 34 jyl, T.B.Kasymovtyŋ sudialyq ötılı 21 jyl, Atbasar audandyq sotynyŋ sudiasy M.F.Skidan, Selinograd audandyq sotynyŋ sudiasy T.K.Alimbaevtyŋ sudialyq ötılderı 32 jyl.
Otstavkadaǧy sudialardyŋ «Üş bi» qūrmet belgısımen -30, «Sot jüiesınıŋ qūrmettı qyzmetkerı» belgısımen -1, «Sot jüiesınıŋ ardagerı» medalımen - 12, «Mınsız qyzmetı üşın» medalımen – 6, «Qazaqstan Respublikasy Sudialar odaǧynyŋ qūrmettı müşesı» qūrmet belgısımen – 19, «Eren eŋbegı üşın» medalımen -1, «Sot jüiesınıŋ üzdıgı» tösbelgısımen – 1, «Qūrmettı sudia» belgısımen -1 sudia marapattalǧan.
Sudialardyŋ bırqatary otstavkaǧa şyqsa da özderınıŋ belsendılıgın tanytyp, sot törelıgın ıske asyru jūmystaryna qatysady.
Sondai-aq, qazırgı uaqytta M.M.Gibadilov Aqmola oblysy sot jüiesı ardagerler keŋesınıŋ töraǧasy bolsa, T.B.Kasymov Aqmola oblystyq sotynyŋ janyndaǧy sottarmen özara ıs-qimyl jönındegı keŋestıŋ töraǧasy bolyp tabylady.
Aqmola oblysy boiynşa Sottar äkımşısınıŋ memlekettık äkımşılık qyzmetşılerınıŋ 14–nıŋ sot jüiesındegı eŋbek ötılı 20 jyldan astam uaqytty qūrasa, 25 jyldan joǧary eŋbek ötılı bar mamandardyŋ sany – 6.
Sonymen qatar, sot jüiesınde 30 – 35 jyldan astam abyroily eŋbek etıp kele jatqan mamandardyŋ sany – 5.
Onyŋ ışınde taldau jäne josparlau bölımınıŋ bas mamany M.A.Ahrievanyŋ sot jüiesındegı eŋbek ötılı 39 jyl, Atbasar audandyq soty keŋsesınıŋ bas mamany N.V.Derkachevanyŋ sot jüiesındegı ötılı 27 jyl, osy sot keŋsesınıŋ bas mamany – sot mäjılısınıŋ hatşysy G.B.Ahmetovanyŋ ötılı 25 jyl, jergılıktı sot keŋselerınıŋ meŋgeruşılerı Z.A.Mahambetova men M.B.Bilialovanyŋ sot jüiesındegı ötılderı 27, 26 jyldy qūraidy.
Sot jüiesınıŋ mamandary «Sot jüiesınıŋ ardagerı» medalı – 4, «Mınsız qyzmetı üşın» medalı – 11, «Sot jüiesınıŋ üzdıgı» tösbelgısı – 19 marapattalǧan.
- Karantin rejimı sot prosesıne kedergı keltırıp jatqan joq pa?
Koronavirus pandemiiasy kezeŋıne tötenşe jaǧdaidyŋ engızıluıne bailanysty, Aqmola oblysynyŋ sottarynda keiınge qaldyrudy kütpeitın sot prosesterı elektrondyq tehnologiialardy qoldanumen bırge qaşyqtyqtan ötkızıledı.
Sot prosesterınde adamdardyŋ bailanysyn alyp tastau jäne olardyŋ ömırı men densaulyǧyna qauıptı azaitu maqsatymen, Sottar äkımşısı tapsyrma qoidy – beinekonferensbailanys jüielerın sapaly qoldanumen bırge 100 paiyz sot prosesterın qaşyqtyqtan ötkızuge ötu.
Aqmola oblysy boiynşa Sottar äkımşısınıŋ aqparattyq tehnologiialar jäne aqparattyq resurstardy qorǧau bölımı reseilık, Moskva qalasynyŋ kompaniiasy «TrueConf» JŞQ-men yntymaqtastyq jasasty. Kompaniiamen onlain-keŋestıŋ nätijesınde, «TrueConf» JŞQ-y 2020 jyldyŋ 1 mausymyna deiın onlain bailanys rejimınde sot prosesterın ötkızu üşın 1 000 eseptık jazbalardy bergen.
Eseptık jazba azamattarǧa sotpen beinekonferensbailanys jüiesıne qosyluǧa mümkındık beredı. Aǧymdaǧy jyldyŋ 20 nauryzynan bastap osy eseptık jazbalar oblys sottary boiynşa bölıp taralǧan jäne tehnikalyq mäseleler şeşılgen, sottardyŋ beinekonferensbailanys rejimınde sot prosesterın ötkızu boiynşa jūmysy jeŋıldetılgen, onlain BKB/MBKB rejimınde ısterdı qaşyqtyqtan qarauǧa sottar tolyq köştı.
Qazırgı taŋda Aqmola oblysynyŋ sottary BKB/MBKB ötkızu üşın arnaiy eseptık jazbalarmen 100% qamtamasyz etılgen.
TrueConf Server är türlı rejimderde jäne 4K UltraHD deiıngı ajyratymdylyǧynda beine qoŋyrau şalular men konferensiialardy üzdıksız ötkızudı qamtamasyz etedı. Ärbır azamat kez kelgen qoljetımdı qūrylǧynyŋ (derbes kompiuterdıŋ, noutbuktyŋ, planşettıŋ nemese smartfonnyŋ) kömegımen onlain sot prosesterıne qatysa alady.
- Sotqa, zaŋǧa bailanysty aqparattardyŋ aşyqtyǧy, qoljetımdılıgı qandai deŋgeide? Halyqpen kerı bailanys qanşalyqty jiı ornatylady?
-2020 jyl ışınde Aqmola oblysynyŋ sottarymen Aqmola oblystyq sotynyŋ internet-resursynda akm.sud.kz (sait) 1 308 aqparat memlekettık jäne orys tılderınde jariialandy.
«Telegram» kanalynyŋ «Aqmola oblystyq soty» paraqşasynda 1 178 aqparat pen Aqmola oblystyq sotynyŋ saityna sıltemeler jariialandy.
Iýtub jäne İnstagramm äleumettık jelılerınde aşylǧan «Aqmola oblystyq soty» paraqşalarynda foto jäne beinematerialdar ünemı jariialanuda. Iýtubta -159 material, İnstagrammda -154 material.
Feisbuk äleumettık jelıde «Aqmola oblystyq soty» atty paraqşa aşylyp, onda: qaralǧan rezonans tudyratyn ıster boiynşa baspasöz habarlamalar, zaŋnamadaǧy özgerıster men tolyqtyrular boiynşa tüsınıktemeler, oblys sottarynyŋ qyzmetı turaly beine jäne foto materialdary, azamattardyŋ ötınışterı men sūraqtaryna jauaptar berıledı.
Feisbuk äleumettık jelıde aşylǧan «Qazaq biler soty» paraqşasynda 25 foto jäne beine material, 309 aqparat jariialandy.
Feisbuk äleumettık jelıde oblystyŋ sot jüiesı ökılderınıŋ 270 akkaunty aşyldy:
- oblys sottary törǧalarynyŋ 25 akkaunty,
- oblys sudialarynyŋ 96 akkaunty,
- audandyq sottary keŋse meŋgeruşılerınıŋ 25 akkaunty,
- Sottar Äkımşısı mamandarynyŋ 124 akkaunty.
Atalmyş akkaunttarda sottar qyzmetı turaly aqparattar ünemı jariialanuda.
Feisbuk jelıden advokattardyŋ, ökılderınıŋ jäne basqa azamattardyŋ 126 ötınışı qabyldanyp, jauaptary berıldı.
Feisbuk äleumettık jelıde sudialar men mamandardyŋ 6 228 posty jariialandy.
Qaralǧan ıster boiynşa sot aktılerın tüsındıruımen 102 brifing ötkızıldı. Sottar jūmysynyŋ qorytyndylary jäne zaŋnamadaǧy jaŋaşyldyqtardy tüsındıru boiynşa 72 baspasöz-konferensiia ötkızıldı. Ortalyq Kommunikasiia Qyzmetınıŋ alaŋynda Aqmola oblystyq sotynyŋ töraǧasy jäne jergılıktı sot töraǧalary 9 baspasöz-konferensiia ötkızdı.
Respublikalyq jäne jergılıktı teledidarda 97 siujet pen sūhbat ūiymdastyryldy.
Baspa basylymdarda (gazet, jurnal) 893 maqala men aqparat jariialandy.
Respublikalyq jäne jergılıktı aqparattyq portaldarynda 4 283 material jariialandy.
BAQ ökılderınıŋ 325 auyzşa sūranystaryna jauaptar berıldı («NUR.KZ, «Ekspress-K», «tengrinews.kz», «Habar», «Aqparatbiuro», «KazTag», «Qazaqparat», «Today.kz», Azattyq radiosy» aqparattyq portaly, «Evraziia» 1-şı arnasy, «Akmolinskaia pravda» gazetı, «Qazaqstan» ŪA, «Qazaqstan-Kökşetau» jäne basqa BAQ ökılderı).
- Qos tarap dauly mäselelerdı mediasiialyq jolmen şeşıp, beibıt kelısımge keletın jaǧdailar jiı kezdese me? Osy jolmen qanşa mäsele öz şeşımın tapty?
2020 jyly sottan tys 3 002 (10,6 %) mediasiialyq kelısım jasaldy. Eger, ärbır ıste kemınde 2 bolmasa odan da köp talaptar bar ekenın eskersek, 6 jarym myndai azamat sot zalynan qol alysyp, tös qaǧystyryp şyǧady. Būl bızdıŋ qoǧam bırlıgıne qosqan ülesımız dep sanauǧa bolady.
Jalpy, oblys boiynşa 68 käsıpqoi jäne 1085 käsıpqoi emes mediator qyzmet körsetude. Olardyŋ ışınde 70 käsıpqoi emes mediator käsıbi bılımderın jetıldırdı. Sonymen qatar, öŋırde 143 Biler keŋesı qūrylyp, onyŋ qūramynda jergılıktı jerde jūrtşylyqqa tanymal jäne bedeldı 495 azamat jūmys atqarady.
Oblys sottary, Biler institutyn jandandyru baǧytynda, el ışınde nasihat jūmystaryn jürgızuge jete köŋıl böledı. Aqmola oblysynyŋ sottary qazaq biler institutyn nasihattau baǧytynda köptegen taǧlymdy şaralar ūiymdastyrdy.
Mäselen, «Qazaq dalasynyŋ biler soty – egemendı elımızdıŋ sot-qūqyqtyq jüiesınıŋ negızı» atty ǧylymi-täjıribelık konferensiia ötkızılıp, tüsken ūsynystar boiynşa qabyldanǧan qarar şeşımderı men vedomstvoaralyq josparly ıster oryndalyp jatyr. Aqmola oblysynyŋ sottary ötken jyly Biler keŋesınıŋ qatysuymen 353 ıstı qarap, 141 ıs boiynşa oŋ şeşım qabyldandy.
Biler sotyn nasihattau boiynşa BAQ-ta 529 jariialanym ūiymdastyryldy. Oblystyq sot töraǧasy retınde būl jaidy ünemı baqylauda ūstaimyn. Ötken jylda 221 «Döŋgelek üstel», «Aşyq esık künderı», taqyryptyq kezdesuler ötkızıldı. Būl şaralarǧa käsıpqoi emes mediatorlar, Biler keŋesınıŋ qūramy, audan jäne auyldyq okrugterdıŋ äkımderı, auyl tūrǧyndary qatysty.
- Qoǧamda keleŋsızdıkter, äkımşılık qūqyq būzuşylyqtar, qylmys oryn almas üşın, olardyŋ aldyn alu üşın qanşalyqty jiı brifingter men döŋgelek üstelder ūiymdastyrasyzdar?
-Ötken jyly qaralǧan ıster boiynşa sot aktılerın tüsındıruımen 102 brifing ötkızıldı. Sottar jūmysynyŋ qorytyndylary jäne zaŋnamadaǧy jaŋaşyldyqtardy tüsındıru boiynşa 72 baspasöz-konferensiia ötkızıldı. Ortalyq Kommunikasiia Qyzmetınıŋ alaŋynda Aqmola oblystyq sotynyŋ töraǧasy jäne jergılıktı sot töraǧalary 9 baspasöz-konferensiia ötkızdı.
Respublikalyq jäne jergılıktı teledidarda 97 siujet pen sūhbat ūiymdastyryldy.
Äkımşılık ne qylmystyq qūqyq būzuşylyqtardyŋ aldyn-alu şaralarynyŋ bırı - sotpen jekeşe qauly şyǧaru şarasy.
Äkımşılık qūqyq būzuşylyq turaly kodekstıŋ 829-babyna säikes, zaŋdylyqty būzu jaǧdailary anyqtalǧan, sondai-aq äkımşılık qūqyq būzuşylyqtardy jasauǧa yqpal etken sebepter men jaǧdailar belgılengen kezde sot jekeşe qauly şyǧarady jäne tiıstı ūiymǧa jäne lauazymdy adamdarǧa olardy joiu jönınde şaralar qoldanu turaly ūsynys engızedı.
Qylmystyq-prosestık kodeksinıŋ 405-babyna säikes, sot jekeşe qauly şyǧarady, onda memlekettik organdardyŋ nemese lauazymdy adamdardyŋ, ūiymdardyŋ nemese olardyŋ basşylarynyŋ nazaryn is boiynşa anyqtalǧan zaŋ būzuşylyq faktilerine, qylmystyq qūqyq būzuşylyqty jasauǧa yqpal etken jäne tiisti şaralar qabyldaudy talap etetin sebepter men jaǧdailarǧa audarady. Adamnyŋ äreketterinde qylmystyq qūqyq būzuşylyq jasauǧa yqpal etken äkimşilik teris qylyq anyqtalǧan jaǧdaida, sot oǧan zaŋda közdelgen jaza qoldanuǧa qūqyly.
Aqmola oblysy sottarymen ötken 2020 jyly qylmystyq jäne äkımşılık qūqyq būzuşylyqtar turaly ıster boiynşa 523 jeke qauly şyǧardy.
- Sot jüiesındegı sybailas jemqorlyqqa qarsy qandai ıs-qimyldar jürgızılıp jatyr?
- Basty maqsat - sot jüiesınde sybailas jemqorlyqty boldyrmau.
Sot qauymdastyǧy men sot jüiesı qyzmetkerlerı arasyndaǧy sybailas jemqorlyqtyŋ aldyn alu şaralarynyŋ tiımdılıgın arttyru maqsatynda, azamattardy qabyldau tärtıbı kestesıne säikes Aqmola oblystyq sotynyŋ töraǧasy är aptanyŋ särsenbı künderı saǧat 10-00-den 13-00-ge deiın jeke jäne zaŋdy tūlǧalardy jeke qabyldau jürgızıledı.
Sonymen qatar sudianyŋ nemese sot jüiesı mamandarynyŋ tarapynan sybailas jemqorlyq äreketıne bailanysty aqparattardy jeke jäne zaŋdy tūlǧa 8 (7162) 55-96-66 senım telefonyna habarlap qana qoimai, är aptanyŋ beisenbı künderı saǧat 9.00-den 17.00-ge deiın Aqmola oblystyq sotynyŋ ışkı qauıpsızdık jäne sybailas jemqorlyqtyŋ aldyn alu bölımı basşysynyŋ qabyldauynda bolyp, şaǧymyn jetkıze alady.
Aqmola oblysy boiynşa jergılıktı sot ǧimarattarynda jeke jäne zaŋdy tūlǧalardyŋ ötınışterı men şaǧymdaryna arnalǧan jäşıkterı men senım telefonyna kelıp tüsken sybailas jemqorlyq qūqyq būzuşylyq körınısterıne sebep bolatyn män-jailardy anyqtau, sudialar men sot jüiesınıŋ qyzmetkerlerı tarapynan sot törelıgın jüzege asyru kezınde alynǧan aqparatty jeke maqsatta paidalanu ne bolmasa onyŋ jaiylyp ketu faktılerın anyqtau jäne onyŋ jolyn kesu maqsatynda aqparattar jan-jaqty tekserılıp otyrylady.
2021 jyldyŋ 3 aiynda senım telefonyna, äleumettık jelılerde jäne internet resurstarynda Aqmola oblysy boiynşa sudialar men sot jüiesınıŋ qyzmetkerlerı tarapynan sybailas jemqorlyq belgısı bar qylmys nemese qūqyq būzuşylyq jasaǧandary turaly aqparattar tüsken joq.
Aqmola oblystyq sotynda sybailas jemqorlyqty aldyn alu maqsatynda ışkı qauıpsızdık jäne sottardaǧy sybailas jemqorlyqtyŋ aldyn alu bölımı tūraqty negızde sot jüiesınıŋ sudialary men sot qyzmetkerlerı arasynda memlekettık qyzmetşıler jäne sudia ädebı Kodeksterınıŋ talaptary men normalaryn saqtamau, eŋbek tärtıbınıŋ būzyluy, sybailas jemqorlyq qūqyq būzuşylyqtary men qylmystaryn jasauǧa beiım qyzmetkerlerdı anyqtauǧa baǧyttalǧan aldyn alu jūmystaryn jürgızedı.
Aqmola oblystyq sotynda Qazaqstan Respublikasynyŋ sot jüiesındegı sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyl jönındegı keşendı jospardy ıske asyru maqsatynda 2021 jyldyŋ 1-şı jartyjyldyǧyna bekıltılgen sot jüiesındegı sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyl jönındegı ıs-şaralar jospary negızınde jüzege asyryluda.
Aqmola oblystyq sotynyŋ töraǧasynyŋ basşylyǧymen sudialar men sot jüiesı qyzmetkerlerınıŋ qatysuymen ötkızıletın 23 jalpy otyrys töralqasynda, jedel keŋesterınde sybailas jemqorlyqqa qarsy zaŋ normalaryn qataŋ saqtau mäselelerı kün tärtıbınde qaraldy. Būndai jūmystar audandyq jäne olarǧa teŋestırılgen sottarda da apta saiyn jedel keŋesterde qaraldy.
2021 jyldyŋ 3 aiynda oblys boiynşa jergılıktı sottarǧa sybailas jemqorlyq pen ärtürlı zaŋ būzuşylyqtyŋ tuyndauyna sebepşı bolatyn ärtürlı faktorlardy boldyrmau maqsatynda 3 profilaktikalyq hat joldanyp, ärbır hattar jedel keŋesterde qaralyp, sudialar men sot jüiesı qyzmetkerlerı qol qoiulary arqyly jeke tanystyryldy.
Būdan ärı mūndai faktılerge jol bermeu üşın keşendı aldyn alu jūmystary jalǧasyn tabady. Ötkızıletın jalpy otyrys töralqasynda, jedel keŋesterınde sybailas jemqorlyqqa qarsy zaŋ normalaryn qataŋ saqtau mäselelerı kün tärtıbınen tüspeidı.
Oblystyq jäne oǧan teŋestırılgen sottarda sudia ädebı jönındegı komissiialar jūmys ısteidı, olardyŋ maqsaty sudialardyŋ sudia qoǧamdastyǧynyŋ ädep normalaryn saqtauyn, onyŋ ışınde prosesten tys bailanystarǧa jol bermeudı baqylau bolyp tabylady. Komissiialarǧa jūrtşylyqtyŋ zaŋ būzuşylyqtar turaly ötınışterıne der kezınde den qoiyp otyru mındetı jükteldı.
Sonymen qatar, sottarda ısterdı avtomatty türde taratu men sot prosesterınde dybys-beine tırkeu arqyly jürgızu nysandar sybailas jemqorlyqty boldyrmaudy közdeidı.
- Halyqtyŋ qūqyqtyq sanasy men mädenietın qalyptastyryp, qūqyqtyq sauattylyǧyn arttyratyn jobalar jüzege asyp jatyr ma? Nätije qandai?
- Feisbuk, Iýtub, İnstagramm äleumettık jelılerınde 3 aqparattyq joba jüzege asyryldy:
- «Azamattyq prosestık kodeksıne (APK) qandai özgerıster men tolyqtyrular engızılgen? Azamattar nenı bıluı tiıs?» taqyrybymen Aqmola oblysynyŋ sudialary «Qazaqstan Respublikasynyŋ Azamattyq prosestık kodeksıne sottar jūmysynyŋ zamanaui formattaryn engızu, artyq sot räsımderı men şyǧyndaryn qysqartu mäselelerı boiynşa özgerıster men tolyqtyrular engızu turaly» Zaŋynyŋ basty erejelerın tüsındırdı. Barlyǧy 24 videotüsındıru jariialandy.
- Qazaqstan Respublikasyndaǧy memlekettık tıl turaly Zaŋyn, Qazaqstan Respublikasynyŋ Konstitusiiasynyŋ 7 babyn, Qazaqstan Respublikasynda qylmystyq sot isin jürgizu (QPK-nıŋ 30-babynyŋ talaptaryn), Qazaqstan Respublikasynda azamattyq ıster boiynşa sot ısın jürgızu (APK-nıŋ 14 - babynyŋ 1,2 bölıkterınıŋ talaptaryn) tüsındırdı. Sot ısın jürgızude memlekettık tıldı qoldanylu, azamattardyŋ tıl qūqyǧyn saqtau turaly sudialardyŋ 16 videotüsındırmesı jariialandy.
- QR Konstitusiiasynyŋ 25-jyldyǧyna Qazaqstan Respublikasy Konstitusiiasynyŋ negızgı normalary turaly sudialardyŋ 11 videotüsındırmesı.
Sottarda ötkızılgen ıs-şaralar boiynşa 11 videorolik jasaldy.
4 estafeta-chellendj ötkızıldı:
- 2020 jyldyŋ qaŋtar aiynda A.Qūnanbaevtyŋ 175-jyldyǧyna arnalǧan «Är sözınen ūǧyndyrǧan ūlylyq» taqyrybyna.
- 2020 jyldyŋ mausym aiynda «Tıl märtebesı – El märtebesı. Kel, qazaqşa söileiık» taqyrybyna.
- 2020 jyldyŋ qaraşa aiynda «Töle bidei Tölegen» taqyrybyna.
- 2020 jyldyŋ jeltoqsan aiynda «Tıl – täuelsızdık tıregı» taqyrybyna. Feisbuk äleumettık jelıde Aqmola oblystyq sotynyŋ töraǧasy D.Ämır öz paraqşasynda «Qazaq bilerı turaly ne bılemız?» taqyrybymen aidar aşyp, Qazaq halqynyŋ bilerı jäne Biler sotynyŋ instituty turaly 9 post jariialady. Būl baǧytta jūmys 2021 jyly jalǧasǧastyrylady.
-«Sot kabinetı» elektrondyq servisın paidalanudy oblys tūrǧyndary qanşalyqty jetık meŋgerdı? Būl servistıŋ artyqşylyǧy nede? Halyqtyŋ köŋılınen şyǧyp jatyr ma?
-Qazaqstan Respublikasy Joǧarǧy Soty janyndaǧy Sottardyŋ qyzmetın qamtamasyz etu departamentı 2014 jyly mausym aiynda azamattardyŋ elektrondyq sot ısın jürgızuge qoljetımdılıgı men jedeldıgın qamtamasyz etu tetıgın oŋailatu, sondai-aq qaşyqtan qatysu maqsatynda "Sot kabinetı" elektrondyq aqparattyq servisın ıske asyrdy»
Sot kabinetı "elektrondyq servisı Resmi saitta ornalastyrylǧan http://office.sud.kz.
Sot kabinetı arqyly talap aryz, sot otyrysynyŋ hattamasyn ūsynu turaly aryz beruge, memlekettık bajdy onlain rejimde töleuge jäne t. b. bolady.
Sondai-aq, osy jüie arqyly sot qūjattaryn jäne tūtastai alǧanda sot ısıne qatysty barlyq qūjattardy baqylauǧa bolady.
Sot kabinetıne kıru üşın, bırınşıden, zaŋdy jäne jeke tūlǧanyŋ elektrondyq sifrlyq qoltaŋbasy (ESQ) boluy qajet. Būl servistıŋ basty erekşelıgı-azamat, onyŋ advokaty nemese ökılı kez kelgen yŋǧaily uaqytta üiden nemese keŋseden şyqpai-aq, İnternet jelısı arqyly sot qūjatyn köre alady, sondai-aq sot aktısın basyp şyǧara alady.
Aǧymdaǧy jyldyŋ bırınşı toqsanynda būl körsetkış Sot kabinetı arqyly kelıp tüsken 4 127 talap aryzdyŋ 3 427 jalpy sanynyŋ 83,04% - yn qūrady.
Aǧymdaǧy jyldyŋ bırınşı toqsanynda äkımşılık ısterdıŋ sany 3 632 qūrady, onyŋ ışınde 3 596 ıs elektrondyq formatta joldandy jäne 99,01% - dy qūrady.
2020 jyly körsetkış kelıp tüsken 19 162 talap aryzdyŋ jalpy sanynyŋ 80,2% - yn, Sot kabinetı arqyly 15 383-ın qūrady (2019 jyly berılgen 25 956 talap aryzdyŋ 20 043-ı Sot kabinetı arqyly kelıp tüstı, būl 77,2% - dy qūrady%)
Sonymen qatar sot keŋsesınde äkımşılık ısterdı jıberu qyzmetı qoldanylady. Būl qyzmet äkımşılık ısterdı sot organdaryna jıberudı Avtomattandyru jäne jeŋıldetu funksiiasyn jüzege asyrady.
2020 jyly äkımşılık ısterdıŋ sany 13 909 qūrady, onyŋ ışınde 13 578 ıs elektrondyq formatta joldandy jäne 97,6% qūrady (2019 jyly 15 772 ıs, onyŋ ışınde 15 572 ıs elektrondyq formatta joldandy nemese 98,7%).
Sūhbatyŋyzǧa raqmet!
Äŋgımelesken: Aijan Ämitbekqyzy, «Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
