«Adyrna» ulttyq portalynyń kezekti suhbaty belgili ánshi, Qazaqstannyń mádenıet qaıratkeri, «Serper» syılyǵynyń laýreaty Ómirqul Aınııazovpen boldy.
— Ómirqul myrza, óner jolyna qalaı keldińiz?
— Óner jolyna bala kezimnen umtyldym. Nege deseńiz, bizdiń áýlet án men kúıge jaqyn boldy. Nurtýǵan jyraýdyń urpaǵy bolamyz. Kásibı óner jolyna eń alǵashqy qadamdy otbasymyzdyń ishinen ózim jasadym. Maǵan deıingilerdiń barlyǵy aýyldyń altaýyzy bolyp, otyrystarda án shyrqap júredi. Negizinen óner adamy bolǵanymdy ákem qalady. Ol kisi meni 4-synybymnan bastap mýzykalyq mektepke jetektep apardy. Oǵan deıin aýyldaǵy Ótepbergen kókemizdiń aldynda otyryp, termesin tyńdap óstim. 9-synypty bitirgen soń, A.Jubanov atyndaǵy Aqtóbe mýzykalyq kolledjine oqýǵa tústim. Keıin Almatyǵa keldim. Sol kez Qydyráli, Medeý syndy aǵalarymyzdyń juldyzy jarqyrap, sahnanyń tórinde júrgen shaǵy edi. Olardy kórip, biz de osyndaı bolsaq degen asqaq armanmen konservatorııada bilimimdi jalǵasyrdym. Dástúrli án klasynda qazaqtyń birtýar ánshisi Sáýle Janpeıisova apaıymyzdan tórt jyl boıy tálim aldym. Stýdenttik kezimde Berik Júsipov, Ramazan Stamǵazıev, Erjan Qosbarmaqov syndy aǵalarymyzdan úlgi alyp, boı túzedim. 4-kýrsymda Súıinbaı atyndaǵy Almaty oblystyq fılarmonııasyna jumysqa ornalastym. Ol ýaqytta mekemeni Altynbek Qorazbaev basqarǵan edi. Sol kisi meni jumysqa qabyldap, 2000 jyldardan bastap sahnaǵa aralastym. Búginde 21 jyl boıy osy qara shańyraqta qyzmet etip kele jatyrmyn.
— Keremet. Al ánshi bolǵanyńyzǵa ókingen sátterińiz boldy ma?
– Ónerdiń qyzyǵy men shyjyǵy qatar júredi. Barlyq ánshiniń baǵy birden janbaıtyny belgili ǵoı. Ol úshin tynbaı eńbek etip, uzaq izdeniste bolý qajet. Materıaldyq jaǵdaı da ról oınaıdy. Sizdiń sahnalyq kıimińizge, daýys jazýyńyzǵa, beınebaıan túsirýińizge qomaqty qarjy kerek. Osy turǵydan qınalmady emes, qınaldym. Biraq ónerden ketip, basqa jerge baryp jaǵdaıymdy durystap alaıyn degen oı bolǵan joq. Barynsha shydamdy bolyp, sabyrǵa keldim.Fılarmonııa ujymy bastapqy ýaqytta beınebaıan túsirýime qol ushyn sozdy. Meniń repertýarymdy ózderińiz jaqsy bilesizder. Dástúrli ánderdi halyqtyń sanasyna sińirip, dáripteý úshin uzaq ýaqyt kerek. Olar birden hıt bolyp ketpeıdi. Dese de, shúkir, eshkimnen kem bolmadyq. Qazirgi tańda halyq tanyp-bilip, aq batalaryn berip jatady. Ánshi bolǵanyma ókingen emespin. Keıbir jýrnalıster «Barlyǵyn basynan bastaý múmkindigi berilse, qandaı mamandyqty tańdar edińiz?» dep surap jatady. Men árqashan «Shúkir, ónerden nesibem kem bolǵan joq. Qaıtadan osy salany tańdar edim» dep jaýap beremin. Sebebi ánderim arqyly júregim tynyshtalady.
– Búginde dástúrli ánder jetkilikti deńgeıde baǵalanyp júr me?
– Qazir dombyramen aıtylatyn ánder halyqtyń suranysyna ıe bolmaı, belgili bir ortalarda ǵana shyrqalyp júrgeni jasyryn emes. Bul da zamanǵa baılanysty dep oılaımyn. Degenmen, dástúrli án – óz deńgeıinde damyp kele jatyrǵan sala. Oǵan úlken óner ordalary aıǵaq. Búginde Qazaqstannyń kez kelgen qalasynda bir-bir mýzykalyq kolledj bar. Jyl saıyn birshama jas «dástúrli mýzyka óneri» mamandyǵyn bitirip shyǵady. Olar gastrolǵa shyǵyp, halyqtyń ánge degen saǵynyshyn basyp júr. Bizge aıtylatyn syn-suraqtar kóp. Halyq jıi «Nege olar estrada juldyzdary sekildi jarqyramaıdy, nelikten zal tolyq bolmaıdy?» dep surap jatady. Eń aldymen, dástúrli án - klassıkalyq óner. Óresi bar, saz ben áýendi túsinetin tyńdarmandarymyz barshylyq. Konertter qoıylyp jatyr. Óz tarapymnan memlekettik jáneshoý konertterde ulttyń ult ekenin kórsetip, konert shymyldyǵyn dástúrli ánmen túrse eken degen usynys bildiremin. Jalpy qazirgi tańda halyq tek estrada ánshilerin tyńdaıdy ǵoı. Ol ándermen urpaqty tárbıeleı alamyz dep oılamaımyn. Dástúrli ándegi fılosofııa, mádenıet, qazaqılyq, aıtylatyn oı bizdiń urpaqqa kerek. Al men oryndap júrgen formattalǵan, zamanaýı úlgidegi dástúrli ánderge suranys bar. Ony meniń konertterimnen baıqaýǵa bolatyn shyǵar. Shaqyrtýlar jıi túsedi, kóptegen jobalarda tóbe kórsetip júrmin. Aldaǵy ýaqytta dástúrli ánderdi Ǵalymjan Joldasbaı, Aıgúl Qosanova, Aıgúl Elshibaeva, Ramazan Stamǵazıev sııaqty ulttyq boıaýyn kórsetip oryndaıtyn jastarymyz kóbeıedi degen senimdemin.
– Qalyń kópshilik «búgingi án men áýennen mán ketti» degen pikirde. Osy oraıda sizdiń de kózqarasyńyzdy bilsek.
– Iá, estrada ánderine jıi syn aıtylyp jatady. Ǵumyry kóp bolsa bir-eki jylǵa sozylatyn ánderdiń qarasy kóbeıip ketti. Oǵan bizdiń jastar da áýes bolyp aldy. Bir jaǵynan, búgingi sahnada oqymaǵan ánshiler tolyp júr. Ortańqol, áýesqoı sazgerlerge baryp, bıletetin ánderdi jazdyryp, oryndap júrgender kóp. Jeńil-jelpi ánder bilimniń joqtyǵynan, deńgeıdiń tómendiginen dúıim jurtqa taralyp ketip jatyr. Óner adamy maǵynasy bar, halyqqa mýzykalyq deńgeıdi kórsetetin dúnıe usynýy qajet. Biz bul turǵydan alǵanda aqsap turmyz. Árıne, jaqsy ánshilerimiz de jeterlik. Dese de, sońǵy ýaqytta jazylǵan ánder «súıem, kúıem»-niń tóńireginen shyqpaıtyn bolyp ketti..
– Bolashaqta prodıýser bolý oıyńyzda bar ma?
– Prodıýser – óz aldyna bólek bir mamandyq. Onyń birneshe janry bar: jańalyq oılap tabý nemese daıyn materıaldy satý; óz aqshasyn salyp, bireýdi kóterý. Men bulardyń eshqaısyna aralasyp júrgen joqpyn. Bálkim, aralaspaıtyn da shyǵarmyn. Búginde ózimniń jeke stýdııam bolǵandyqtan, eki-úsh balaǵa kómektesip, konertterimde óner kórsetýlerine jaǵdaı jasap júrmin. Bul prodıýserlik deýge kele qoımas. Ony jaı aǵalyq qoldaý retinde túsinseńizder bolady. Ázirge kásibı prodıýser bolamyn degen jospar joq. Qazir meniń balam rejısserlik bólimde oqyp jatyr. Múmkin, stýdııamdy prodıýserlik ortalyqqa aınaldyrarmyn. Ol endi ýaqyttyń enshisinde.
– Ulyńyzdyń óner jolynda ekenin aıtyp qaldyńyz. Bastapqy kezde tańdaýyna qarsylyq bildirgen joqsyz ba?
– Balam birinshi «akterlik óner» mamandyǵyn tańdady. Men qarsy bolmaı, tańdaý quqyǵyn ózine berdim. T.Q.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasy kolledjin bitirip shyqty. Keıin oqýyn jalǵastyryp, rejısserlik bólimine tústi. Negizi kınorejıssýraǵa barǵysy kelgen, biraq telerejıssýrada oryn bolǵandyqtan, sol mamandyqqa tústi. Qazirgi tańda jumysyn oqyp jatqan mamandyǵy boıynsha jalǵastyrmaqshy. Biz eshqandaı shekteý qoımadyq. Ózim de ónerdemin. Buıyrsa meniń ıa ortalyqtyń beınebaıandaryn túsirip, óziniń ónerin shyńdaıdy degen senimim bar. Múmkin kıno salasyna da baryp qalar. Ol talanty men talabyna baılanysty.
– Jaryńyz Farıda Aınııazovanyń da ónerge jaqyn ekenin bilemiz. Bolashaqta dýet kórip qalýymyz múmkin be?
– Farıdamen ónerdiń arqasynda tanystym. Ekeýmiz kolledjde birge oqydyq. Ol ustazdyq joldy, al men sahnany tańdadym. Jarym sahnaǵa shyqqan emes. Men de shyq dep aıtpappyn, ol kisi de shyqqym keledi demepti. Joldasym – kúıshi, úıde án aıtatyny bar. Ázirshe dýet bolmaıtyn shyǵar. Onyń ústine jaqsy jańalyq kútip júrmiz. Alla buıyrsa sábıli bolyp jatsaq, bala tárbıesimen otyrady ǵoı. Jaqyn 2-3 jylda ondaı joba bola qoımas.
– Jaqsy jańalyqtaryńyzben quttyqtaımyz! Buıyrsa araǵa 21 jyl salyp, taǵy bir márte áke atanbaqshysyz. Bul az ýaqyt emes. Adamnyń shydamy men sabyry synalatyn kezeń dep aıtsaq ta bolady. Uzaq jyldan beri sábı kútip júrgen otbasylarǵa qandaı aqyl-keńes berer edińiz?
— Biraz ýaqyt qazaqtyń yrymyn ustanyp, jańalyǵymyzdy jasyryp júrdik. Árıne, bul sábıdi uzaq kúttik. Shydaý kerek boldy. Ózimizdi kóp synadyq, izdendik. Jeńgelerińiz biraq ýaqyt emdeldi. Sábı súıe almaı júrgen jandarǵa eshqashan úmit izbeńizder degim keledi. Bolmady eken dep otbasyny buzýǵa bolmaıdy. Jastarǵa sabyr tileımin. Barlyq otbasy úbirli-shúbirli bolyp, kóbe bersin!
– Osy oraıda elimizde bolyp jatqan ahýalǵa toqtalyp ketsek. 1 aqpan kúni jappaı vakınaııalaý bastalǵany barlyǵymyzǵa málim. Ekpe alýǵa qalaı qaraısyz?
– Oń kózqarastamyn. Jalpy saýatty, kózi ashyq adam retinde ekpe alýdy qoldaımyn. Vakınany qabyldaýǵa bilikti mamandar men Densaýlyq saqtaý mınıstrligi keńes berýde. Osy taqyrypty dostarymyzdyń arasynda talqylaǵan kezde de jaqsy oıda ekenimdi aıtyp otyramyn. Óıtkeni bul aýada júrgen indet, onyń qashan jáne qaı ýaqytta juǵatynyn eshkim bilmeıdi. Álbette, koronavırýstan qorǵanýymyz qajet. Ázirge egilmedim, aldaǵy ýaqytta shaqyryp jatsa, oılanatyn dúnıe dep oılaımyn.
– Suhbatyńyzǵa raqmet! Shyǵarmashylyq tabys tileımiz!
Áńgimelesken Dıana ASAN,
«Adyrna» ulttyq portaly
