ومىرقۇل اينيازوۆ: وقىماعان انشىلەر كوبەيىپ كەتتى

9508
Adyrna.kz Telegram

«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالىنىڭ كەزەكتى سۇحباتى بەلگىلى ءانشى، قازاقستاننىڭ مادەنيەت قايراتكەرى، «سەرپەر» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى ومىرقۇل اينيازوۆپەن بولدى.

— ومىرقۇل مىرزا،  ونەر جولىنا قالاي كەلدىڭىز؟

— ونەر جولىنا بالا كەزىمنەن ۇمتىلدىم. نەگە دەسەڭىز، ءبىزدىڭ اۋلەت ءان مەن كۇيگە جاقىن بولدى. نۇرتۋعان جىراۋدىڭ ۇرپاعى بولامىز. كاسىبي ونەر جولىنا ەڭ العاشقى قادامدى وتباسىمىزدىڭ ىشىنەن ءوزىم جاسادىم. ماعان دەيىنگىلەردىڭ بارلىعى اۋىلدىڭ التاۋىزى بولىپ، وتىرىستاردا ءان شىرقاپ جۇرەدى. نەگىزىنەن ونەر ادامى بولعانىمدى اكەم قالادى. ول كىسى مەنى 4-سىنىبىمنان باستاپ مۋزىكالىق مەكتەپكە جەتەكتەپ اپاردى.  وعان دەيىن اۋىلداعى وتەپبەرگەن كوكەمىزدىڭ الدىندا وتىرىپ، تەرمەسىن تىڭداپ ءوستىم. 9-سىنىپتى بىتىرگەن سوڭ، ا.جۇبانوۆ اتىنداعى اقتوبە مۋزىكالىق كوللەدجىنە وقۋعا ءتۇستىم.  كەيىن الماتىعا كەلدىم. سول كەز قىدىرالى، مەدەۋ سىندى اعالارىمىزدىڭ جۇلدىزى جارقىراپ، ساحنانىڭ تورىندە جۇرگەن شاعى ەدى. ولاردى كورىپ، ءبىز دە وسىنداي بولساق دەگەن اسقاق ارمانمەن كونسەرۆاتوريادا ءبىلىمىمدى جالعاسىردىم. ءداستۇرلى ءان كلاسىندا قازاقتىڭ ءبىرتۋار ءانشىسى ساۋلە جانپەيىسوۆا اپايىمىزدان ءتورت جىل بويى ءتالىم الدىم. ستۋدەنتتىك كەزىمدە  بەرىك ءجۇسىپوۆ، رامازان ستامعازيەۆ، ەرجان قوسبارماقوۆ سىندى اعالارىمىزدان ۇلگى الىپ، بوي تۇزەدىم. 4-كۋرسىمدا ءسۇيىنباي اتىنداعى الماتى وبلىستىق فيلارمونياسىنا جۇمىسقا ورنالاستىم. ول ۋاقىتتا مەكەمەنى التىنبەك قورازباەۆ  باسقارعان ەدى. سول كىسى مەنى جۇمىسقا قابىلداپ، 2000 جىلداردان باستاپ ساحناعا ارالاستىم. بۇگىندە 21 جىل بويى وسى قارا شاڭىراقتا قىزمەت ەتىپ كەلە جاتىرمىن.

— كەرەمەت. ال ءانشى بولعانىڭىزعا وكىنگەن ساتتەرىڭىز بولدى ما؟

– ونەردىڭ قىزىعى مەن شىجىعى قاتار جۇرەدى. بارلىق ءانشىنىڭ باعى بىردەن جانبايتىنى بەلگىلى عوي. ول ءۇشىن تىنباي ەڭبەك ەتىپ، ۇزاق ىزدەنىستە بولۋ قاجەت. ماتەريالدىق جاعداي دا ءرول وينايدى. ءسىزدىڭ ساحنالىق كيىمىڭىزگە، داۋىس جازۋىڭىزعا، بەينەبايان تۇسىرۋىڭىزگە قوماقتى قارجى كەرەك. وسى تۇرعىدان قينالمادى ەمەس، قينالدىم. بىراق ونەردەن كەتىپ، باسقا جەرگە بارىپ جاعدايىمدى دۇرىستاپ الايىن دەگەن وي بولعان جوق. بارىنشا شىدامدى بولىپ، سابىرعا كەلدىم.فيلارمونيا ۇجىمى باستاپقى ۋاقىتتا بەينەبايان تۇسىرۋىمە قول ۇشىن سوزدى.  مەنىڭ رەپەرتۋارىمدى وزدەرىڭىز جاقسى بىلەسىزدەر. ءداستۇرلى اندەردى حالىقتىڭ ساناسىنا ءسىڭىرىپ، دارىپتەۋ ءۇشىن ۇزاق ۋاقىت كەرەك. ولار بىردەن حيت بولىپ كەتپەيدى. دەسە دە، شۇكىر، ەشكىمنەن كەم بولمادىق. قازىرگى تاڭدا حالىق تانىپ-ءبىلىپ، اق باتالارىن بەرىپ جاتادى. ءانشى بولعانىما وكىنگەن ەمەسپىن. كەيبىر جۋرناليستەر «بارلىعىن باسىنان باستاۋ مۇمكىندىگى بەرىلسە، قانداي ماماندىقتى تاڭدار ەدىڭىز؟» دەپ سۇراپ جاتادى. مەن ارقاشان «شۇكىر، ونەردەن نەسىبەم كەم بولعان جوق. قايتادان وسى سالانى تاڭدار ەدىم» دەپ جاۋاپ بەرەمىن. سەبەبى اندەرىم ارقىلى جۇرەگىم تىنىشتالادى.

– بۇگىندە ءداستۇرلى اندەر جەتكىلىكتى دەڭگەيدە باعالانىپ ءجۇر مە?

– قازىر دومبىرامەن ايتىلاتىن اندەر حالىقتىڭ سۇرانىسىنا يە بولماي، بەلگىلى ءبىر ورتالاردا عانا شىرقالىپ جۇرگەنى جاسىرىن ەمەس. بۇل دا زامانعا بايلانىستى دەپ ويلايمىن. دەگەنمەن، ءداستۇرلى ءان – ءوز دەڭگەيىندە دامىپ كەلە جاتىرعان سالا. وعان ۇلكەن ونەر وردالارى ايعاق. بۇگىندە قازاقستاننىڭ كەز كەلگەن قالاسىندا ءبىر-ءبىر مۋزىكالىق كوللەدج بار.  جىل سايىن ءبىرشاما جاس «ءداستۇرلى مۋزىكا ونەرى» ماماندىعىن ءبىتىرىپ شىعادى. ولار گاسترولعا شىعىپ،  حالىقتىڭ انگە دەگەن ساعىنىشىن باسىپ ءجۇر. بىزگە ايتىلاتىن سىن-سۇراقتار كوپ. حالىق ءجيى  «نەگە ولار ەسترادا جۇلدىزدارى سەكىلدى جارقىرامايدى، نەلىكتەن زال تولىق بولمايدى؟» دەپ سۇراپ جاتادى. ەڭ الدىمەن، ءداستۇرلى ءان - كلاسسيكالىق ونەر. ورەسى بار، ساز بەن اۋەندى تۇسىنەتىن تىڭدارماندارىمىز بارشىلىق. كونتسەرتتەر قويىلىپ جاتىر. ءوز تاراپىمنان  مەملەكەتتىك جانەشوۋ كونتسەرتتەردە ۇلتتىڭ ۇلت ەكەنىن كورسەتىپ، كونتسەرت شىمىلدىعىن ءداستۇرلى انمەن تۇرسە ەكەن دەگەن ۇسىنىس بىلدىرەمىن. جالپى قازىرگى تاڭدا حالىق تەك ەسترادا انشىلەرىن تىڭدايدى عوي. ول اندەرمەن ۇرپاقتى تاربيەلەي الامىز دەپ ويلامايمىن. ءداستۇرلى اندەگى فيلوسوفيا، مادەنيەت، قازاقيلىق، ايتىلاتىن وي ءبىزدىڭ ۇرپاققا كەرەك. ال مەن ورىنداپ جۇرگەن فورماتتالعان، زاماناۋي ۇلگىدەگى ءداستۇرلى اندەرگە سۇرانىس بار. ونى مەنىڭ كونتسەرتتەرىمنەن بايقاۋعا بولاتىن شىعار.  شاقىرتۋلار ءجيى تۇسەدى، كوپتەگەن جوبالاردا توبە كورسەتىپ ءجۇرمىن.  الداعى ۋاقىتتا ءداستۇرلى اندەردى عالىمجان جولداسباي، ايگۇل قوسانوۆا، ايگۇل ەلشىباەۆا، رامازان  ستامعازيەۆ  سياقتى ۇلتتىق بوياۋىن كورسەتىپ ورىندايتىن جاستارىمىز كوبەيەدى دەگەن سەنىمدەمىن.

– قالىڭ كوپشىلىك «بۇگىنگى ءان مەن اۋەننەن ءمان كەتتى» دەگەن پىكىردە. وسى ورايدا ءسىزدىڭ دە كوزقاراسىڭىزدى بىلسەك.

 – ءيا، ەسترادا اندەرىنە ءجيى سىن ايتىلىپ جاتادى. عۇمىرى كوپ بولسا ءبىر-ەكى جىلعا سوزىلاتىن اندەردىڭ قاراسى كوبەيىپ كەتتى. وعان ءبىزدىڭ جاستار دا اۋەس بولىپ الدى. ءبىر جاعىنان، بۇگىنگى ساحنادا وقىماعان انشىلەر تولىپ ءجۇر. ورتاڭقول، اۋەسقوي سازگەرلەرگە بارىپ، بيلەتەتىن اندەردى جازدىرىپ، ورىنداپ جۇرگەندەر كوپ. جەڭىل-جەلپى اندەر ءبىلىمنىڭ جوقتىعىنان، دەڭگەيدىڭ تومەندىگىنەن ءدۇيىم جۇرتقا تارالىپ كەتىپ جاتىر. ونەر ادامى ماعىناسى بار، حالىققا مۋزىكالىق دەڭگەيدى كورسەتەتىن دۇنيە ۇسىنۋى قاجەت. ءبىز بۇل تۇرعىدان العاندا اقساپ تۇرمىز.  ارينە، جاقسى انشىلەرىمىز دە جەتەرلىك. دەسە دە، سوڭعى ۋاقىتتا جازىلعان اندەر «سۇيەم، كۇيەم»-ءنىڭ توڭىرەگىنەن شىقپايتىن بولىپ كەتتى..

– بولاشاقتا پروديۋسەر بولۋ ويىڭىزدا بار ما?

– پروديۋسەر – ءوز الدىنا بولەك ءبىر ماماندىق. ونىڭ بىرنەشە جانرى بار: جاڭالىق ويلاپ تابۋ نەمەسە دايىن ماتەريالدى ساتۋ; ءوز اقشاسىن سالىپ، بىرەۋدى كوتەرۋ. مەن  بۇلاردىڭ ەشقايسىنا ارالاسىپ جۇرگەن جوقپىن. بالكىم، ارالاسپايتىن دا شىعارمىن. بۇگىندە ءوزىمنىڭ جەكە ستۋديام بولعاندىقتان،  ەكى-ءۇش بالاعا كومەكتەسىپ، كونتسەرتتەرىمدە ونەر كورسەتۋلەرىنە جاعداي جاساپ ءجۇرمىن. بۇل پروديۋسەرلىك دەۋگە كەلە قويماس. ونى جاي اعالىق قولداۋ رەتىندە تۇسىنسەڭىزدەر بولادى.  ازىرگە كاسىبي پروديۋسەر بولامىن دەگەن جوسپار جوق. قازىر مەنىڭ بالام رەجيسسەرلىك بولىمدە وقىپ جاتىر. مۇمكىن، ستۋديامدى پروديۋسەرلىك ورتالىققا اينالدىرارمىن. ول ەندى ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندە.

 – ۇلىڭىزدىڭ ونەر جولىندا ەكەنىن ايتىپ قالدىڭىز.  باستاپقى كەزدە  تاڭداۋىنا قارسىلىق بىلدىرگەن جوقسىز با؟

– بالام ءبىرىنشى  «اكتەرلىك ونەر» ماماندىعىن تاڭدادى. مەن قارسى بولماي، تاڭداۋ قۇقىعىن وزىنە بەردىم. ت.ق.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسى كوللەدجىن ءبىتىرىپ شىقتى. كەيىن وقۋىن جالعاستىرىپ، رەجيسسەرلىك بولىمىنە ءتۇستى. نەگىزى كينورەجيسسۋراعا بارعىسى كەلگەن، بىراق تەلەرەجيسسۋرادا ورىن بولعاندىقتان، سول ماماندىققا ءتۇستى. قازىرگى تاڭدا جۇمىسىن وقىپ جاتقان ماماندىعى بويىنشا جالعاستىرماقشى. ءبىز ەشقانداي شەكتەۋ قويمادىق.  وزىم دە ونەردەمىن. بۇيىرسا  مەنىڭ يا ورتالىقتىڭ بەينەباياندارىن ءتۇسىرىپ، ءوزىنىڭ ونەرىن شىڭدايدى دەگەن سەنىمىم بار. مۇمكىن كينو سالاسىنا دا بارىپ قالار. ول تالانتى مەن تالابىنا بايلانىستى.

– جارىڭىز فاريدا اينيازوۆانىڭ دا ونەرگە جاقىن ەكەنىن بىلەمىز. بولاشاقتا دۋەت كورىپ قالۋىمىز مۇمكىن بە؟

 – فاريدامەن ونەردىڭ ارقاسىندا تانىستىم. ەكەۋمىز كوللەدجدە بىرگە وقىدىق. ول  ۇستازدىق جولدى، ال مەن ساحنانى تاڭدادىم. جارىم ساحناعا شىققان ەمەس. مەن دە شىق دەپ ايتپاپپىن، ول كىسى دە شىققىم كەلەدى دەمەپتى.  جولداسىم –  كۇيشى، ۇيدە ءان ايتاتىنى بار. ازىرشە دۋەت بولمايتىن شىعار. ونىڭ ۇستىنە جاقسى جاڭالىق كۇتىپ ءجۇرمىز. اللا بۇيىرسا ءسابيلى بولىپ جاتساق، بالا تاربيەسىمەن وتىرادى عوي. جاقىن 2-3 جىلدا ونداي جوبا بولا قويماس.

– جاقسى جاڭالىقتارىڭىزبەن قۇتتىقتايمىز! بۇيىرسا اراعا 21 جىل سالىپ، تاعى ءبىر مارتە اكە اتانباقشىسىز. بۇل از ۋاقىت ەمەس. ادامنىڭ شىدامى مەن سابىرى سىنالاتىن كەزەڭ دەپ ايتساق تا بولادى. ۇزاق جىلدان بەرى ءسابي كۇتىپ جۇرگەن وتباسىلارعا  قانداي اقىل-كەڭەس بەرەر ەدىڭىز؟

— ءبىراز ۋاقىت قازاقتىڭ ىرىمىن ۇستانىپ، جاڭالىعىمىزدى جاسىرىپ جۇردىك. ارينە، بۇل ءسابيدى ۇزاق كۇتتىك. شىداۋ كەرەك بولدى. ءوزىمىزدى كوپ سىنادىق، ىزدەندىك. جەڭگەلەرىڭىز بىراق ۋاقىت ەمدەلدى. ءسابي سۇيە الماي جۇرگەن جاندارعا ەشقاشان ءۇمىت  ىزبەڭىزدەر دەگىم كەلەدى. بولمادى ەكەن دەپ وتباسىنى بۇزۋعا بولمايدى. جاستارعا سابىر تىلەيمىن. بارلىق وتباسى ءۇبىرلى-ءشۇبىرلى بولىپ، كوبە بەرسىن!

– وسى ورايدا ەلىمىزدە بولىپ جاتقان احۋالعا توقتالىپ كەتسەك. 1 اقپان كۇنى  جاپپاي ۆاكتسيناتسيالاۋ باستالعانى بارلىعىمىزعا ءمالىم. ەكپە الۋعا قالاي قارايسىز؟

– وڭ كوزقاراستامىن. جالپى ساۋاتتى، كوزى اشىق ادام رەتىندە ەكپە الۋدى قولدايمىن. ۆاكتسينانى قابىلداۋعا بىلىكتى ماماندار مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى كەڭەس بەرۋدە. وسى تاقىرىپتى دوستارىمىزدىڭ اراسىندا تالقىلاعان كەزدە دە جاقسى ويدا ەكەنىمدى ايتىپ وتىرامىن. ويتكەنى بۇل  اۋادا جۇرگەن ىندەت، ونىڭ قاشان جانە قاي ۋاقىتتا جۇعاتىنىن ەشكىم  بىلمەيدى. البەتتە، كوروناۆيرۋستان قورعانۋىمىز قاجەت. ازىرگە ەگىلمەدىم، الداعى ۋاقىتتا شاقىرىپ جاتسا، ويلاناتىن دۇنيە دەپ ويلايمىن.

سۇحباتىڭىزعا راقمەت! شىعارماشىلىق تابىس تىلەيمىز!

اڭگىمەلەسكەن ديانا اسان،

«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر