Qazaqstandyqtar aqshany qaryzǵa jıi alady jáne beredi. Keıbir qaryz berýshiler qaryzyn bireý qaıtaryp beretindeı oılaıdy. Áıtse de, sizdiń qaryzyńyz qaıtýy úshin ózińiz áreket etýge tıissiz. Qımyldamasańyz, boryshker qaryzdy qaıtarýǵa asyqpaıdy. Advokat, "Kásibı zań keńesshileri palatasynyń" múshesi Ilıa Knıazev qolhattar men boryshkerlerge qatysty adamdardyń kóptegen suraqtary men qatelikterine jaýap berdi.
Qolhat boıynsha qaryzdy qalaı durys óndirip alýǵa bolady?
Qaryz berilgeni týraly qolhattyń notarıaldy túrde zańdastyrylýy shart pa? Advokattyń aıtýynsha, QR AK 716-babynyń 2-tarmaǵyna sáıkes qaryz sharty oblıgaııa, qaryz alýshynyń qolhaty nemese qaryz berýshiniń oǵan belgili bir somany nemese zattardyń belgili bir sanyn bergenin kýálandyratyn ózge qujat bolǵan kezde de tıisti jazbasha nysanda jasalǵan dep tanylady. Iaǵnı, notarıaldy zańdastyrý mindetti emes, biraq olaı jasatý artyq bolmaıdy.
Qaryz berý kezinde eń bastysy, qolhat durys toltyrylýy kerek. Qolhatta qaryz alýshynyń aty jóni, JSN nómiri kórsetilip, qaryz aqshanyń alynǵan ýaqyty men qaıtarylatyn merzimi kórsetilgeni jón.
Sonymen birge, zańger Knıazev qolhattyń eskirý merzimi bar ekenin atap ótti - bul merzim aıaqtalǵanǵa deıin siz sotqa júginetin jáne boryshker oryndaýǵa mindetti sheshim qabyldaýǵa bolatyn merzim. Bul boryshkerdiń alǵan aqshany qaıtaratyn kúni belgilengen merzim. Mysaly, sizdiń aqshańyzdy boryshker 2017 jylǵy qarashanyń 15-i kúni qaıtaratynyn kórsetti me, demek, bul qolhattyń jaramdylyq merzimi 2020 jylǵy 15 qarasha kúni bitedi. Iaǵnı, qolqattyń jaramdylyq merzimi úsh jyldy quraıdy.
Merzimin ótkizip alǵan jaǵdaıda olardy qalpyna keltirýdiń nusqalary bar, biraq buǵan deıin jetkizbegen jón.
Mysaly, qolhat bar, vatsapp-da hat almasý bar. Hat áleýmettik jelilerde jarııalandy, biraq boryshker aqshany qaıtarmady. Ne isteýge bolady?
Eger siz jalǵyz qaryz berýshi bolsańyz, onda - boryshker eshteńeni qaıtarmaıdy. Aqshany qaıtaryp alýdyń jalǵyz joly-sotqa talap aryz berý.
Eger boryshker bireý, al qaryz berýshiler kóp bolsa, onda boryshkerdiń is-áreketinde "alaıaqtyq"qylmystyq quqyq buzýshylyq bolýy múmkin. Bul jaǵdaıda siz basqa da qaryz berýshilermen toptasyp polıııaǵa júginýińiz kerek. Mundaı jaǵdaıda polıııa «tyrp» ete almaı qalady da, isti qolyna alady.
Zańger "eger boryshkerdiń atynda esh múlik bolmasa, sot túk isteı almaıdy» degenmen kelispeıdi.
«Nekede satyp alynǵan barlyq nárse, ádette, erli-zaıyptylar arasynda teń bólinetinin umytpaýymyz kerek. Iá, boryshkerdiń eshteńesi joq, biraq onyń áıeliniń kóligi, páteri, jalaqysy bar. Siz boryshkerdiń jalaqyny beıresmı túrde alatyn jerin bilip, jumys berýshige yqpal ete alasyz", - deıdi maman.
Ol sondaı-aq qaryz mólsheri 250 AEK-ten (shamamen 500 myń teńgeden artyq) asqan jaǵdaıda boryshkerdiń quqyqtary men lıenzııalary, mysaly, júrgizýshi kýáligi shektelýi múmkin ekenin atap ótti.
Sondaı-aq boryshkerdi ákimshilik jáne qylmystyq jaýapkershilikke tartýǵa bolady.
Sonymen birge Ilıa Knıazev qaryzdy óndirip alý úshin notarıýstarǵa júginýdiń qajeti joq ekenin, qaryzdy tek sot arqyly qaıtara alatynyn atap ótti.
«Notarıýs sheshim shyǵarmaıdy. Notarıýs notarıat týraly Zańǵa sáıkes zańda aıqyndalǵan daýsyz talaptar boıynsha atqarýshylyq jazba jasaıdy. Dál daýsyz. Qarapaıym qolhat daýsyz talap emes, ol boıynsha siz sotqa júginýińiz kerek»,-deıdi zańger.
Sottyń sheshimi sizdiń paıdańyzǵa sheshildi deıik. Biraq sot oryndaýshylary áli de qaryzyńyzdy qaıtartyp bere almaı júr. Ne isteısiz?Mundaı jaǵdaıda advokat sot sheshimin oryndaý úshin JSO-nyń (jergilikti sot oryndaıshylary) bárin jasaǵanyna kóz jetkizý úshin atqarýshylyq is júrgizý materıaldarymen tanysýǵa keńes beredi.
Múmkin, JSO eshteńe istemegen shyǵar, munda siz ne JSO-ny ózińiz baqylaýyńyz kerek, ne bul úshin advokat jaldaýyńyz kerek. Al sizde mundaı jaǵdaılar týyndamaýy úshin - qaryzǵa bermeýge tyrysyńyz. Al eger beretin bolsańyz, kepil rásimdeńiz, sonda qaryz berýshi retinde sizdiń múddelerińiz qorǵalatyn bolady, - dep qorytyndylady Ilıa Knıazev.
Orys tilinen aýdaryp,
daıyndaǵan Raýana DIMAShQYZY,
«Adyrna» ulttyq portaly.
Foto ashyq derekkózden alyndy.
