Almaty oblysy, Ile audany, Äli auylynyŋ tūrǧyndaryn mazalap kele jatqan mäseleler qaşan şeşımın tabady? Bılım jäne ǧylym ministrınen bastap basqa da qyzmet ökılderı şyqqan būl auyldy eşkım elemei otyrǧany qalai?!
Almaty qalasynan qyryq şaqyrymdai jerde Qapşaǧai tas joly men Jetıgen trassasynyŋ arasynda, Saiasi quǧyn-sürgın qūrbandary jerlengen Jaŋalyq auylynyŋ ırgesınde ornalasqan 10 jyl būrynǧy sanaq boiynşa 1270 adamy bar Ile audanyna qarasty Äli auylynyŋ tūrǧyndarynyŋ aitar nazdary men ötınışterı bırşama.
Jol mäselesı
Auylda qanşama jyl būryn jöndeu körgen joldyŋ qazırgı jaǧdaiy mäz emes. “Jyryq-tesıktı ainalyp ötıp şarşadyq!”-deidı auyl tūrǧyndary. Osydan 1-2 jyl būryn auyl jıgıtterı qolǧa kürek pen topyraqtaryn alyp, özderı joldy jamauǧa tyrysqan. Topyraq-tas emes. Alaida, 1-2 apta kölemınde topyraq öz qyzmetın atqaryp, jol baiaǧy keipıne qaita oralǧan. Kışıgırım joldardan tūratyn köşelerden däu-däu jük kölıkterı ötıp joldyŋ jaǧdaiyn odan ärı uşyqtyratyn körınedı. Auyl belsendılerı qanşa būl jaily aitsa da, qūlaq asar eşkım joq. Auyldyŋ jalǧyz köpırınıŋ de jaǧdaiy mäz emes. Ülken-ülken jük kölıkterınıŋ üzdıksız ötuınen, jalǧyz köpırımızden aiyrylyp qalamyz ba degen qorqynyşty özderımen bırge auyl tūrǧyndary arqalap jür.
“Auyzdyŋ qaida ekenın qol bıledı,
Auyldyŋ qaida ekenın jol bıledı”-,degen, dana halqymyz. Myna bızdıŋ auyl jolynyŋ siqyna qarap, özgeler auyl jaiynda jäne tūrǧyndary turaly qandai oida eken?
Transport
Joldyŋ kölıkpen jüruge yŋǧaisyz tudyrtatyndyǧyna bailanysty auyl tūrǧyndarynan basqa kölıkter auyl ışıne bas sūqpaidy. Mūndai jaǧdaida auyldan qalaǧa qatynau äldeqaida qiyn. Kölıktıŋ auyl ışıne kırmeuıne bailanysty auyl tūrǧyndary joldyŋ boiynan tüsıp qalyp 2-3 killometrdı jaiau jürıp ötulerı kerek. Al, qoǧamdyq kölıkter qaida? Taiaudan bastap auyl men qalany bailanystyratyn avtobustar öz jūmysyn mülde toqtatty.Būryndary künıne 4-5 kölık qyzmet etetın. Qazır eşbırı joq. Qoǧamdyq kölıkterdıŋ boluyna auyldyŋ joly kedergı me? Älde mäsele nede? Taǧy da avtobuspen qalaǧa baru üşın auyl tūrǧyndary Jetıgen trassasyna 2-3 killometr jaiau jürıp jetulerı kerek.
Jylu
Mıne, küz de kelıp qaldy. Endıgı auyl tūrǧyndarynyŋ mäselesı kömır tüsırıp, otyn jaru. Halyq auylǧa gaz äne-mıne kıredı degen uädege senıp jür. Ol uädenıŋ berılgenıne 5 jyldai boldy. Odan ary bolmasa. Uäde-uäde küiınde qaşanǧy qala beredı? Auyl tūrǧyndary otyn jaryp, peş jaǧyp qaşanǧy qūrǧaq künde saz keşıp jürmek?
Quantsaŋ, balany quant-aqylyna säule tüssın.
Auyl balalaryna arnap jönı tüzu oiyn alaŋyn salyp bersek, büldırşınderdıŋ armany bolmas edı. El qatarly oiyn alaŋynda köŋıl köteru balalardyŋ armany. Älde oiyn qumai mal artynan sandalyp jüre beru kerek pe? Tört qabyrǧaǧa qamalyp, telefon nemese basqa da ziiandy zattardy ermek qylǧanşa, bır-bırımen tanysyp oinaǧandary älde-qaida jaqsy emes pe? Bolaşaq-jastardyŋ qolynda. Bügıngı jastardyŋ jaǧdaiyn bız jasasaq, bolaşaqta olar da bızdıŋ jaǧdaiymyzdy oilaityny anyq.
“Auylyn körıp,
Azamatyn tany.”-degen bar. Äli auyly öz aldyna tabiǧaty körkem meken. Nebır elı men jerıne qyzmet etıp jatqan qyzmetkerler tuǧan. Abyz aqsaqaldar men dana äjelerımız düniege kelgen asyl mekennıŋ osyndai qaraŋǧy tūstary da bar ekenı köŋılge maza bermeidı. Damyǧan 30 eldıŋ qataryna kıremız dep jeleu salyp jürgende auyl-aimaqtarymyz qarausyz qalmasa eken deimız.
“Menıŋ bır armanym bar. Osy köp bolsa 5 myŋnanasa auyl bar şyǧar. Sony qazaqtyŋ 5 myŋ jıgıtı köterıp jıberse, odan artyq qandai baqyt kerek. Men sony oilaimyn”-dep Jaqsylyq Üşkempırov Elbasyna armanyn aitqan edı. Älde Äli auylynda aulyn köteretın azamattyŋ älı de tuylmaǧany ma?! Joq, būlai aitqanymyz qate. Är azamat tittei de bolsyn auyly, elı men jerıne ülesın qosudy armandaidy. Eger de, auylyn ardaqtaityn azamattar Äli auylynda düniege kelmese auyl jaǧdaiy būdan da müşkıl bolary anyq.
Auylymyz üşın eŋbegı sıŋgen, kez-kelgen şaralardyŋ qazanynyŋ bas jaǧynda bıte qainasyp jüretın är azamat pen Iýrii Vasilevich Magai bastaǧan auyl belsendılerıne ülken alǧysymyzdy bıldıremız!
Bızdıŋ niet eşqandai auyl köşten qalyp, közden tasa bolmasai, är auyldyŋ tütını tüzu şyqsa eken!
Transport
Joldyŋ kölıkpen jüruge yŋǧaisyz tudyrtatyndyǧyna bailanysty auyl tūrǧyndarynan basqa kölıkter auyl ışıne bas sūqpaidy. Mūndai jaǧdaida auyldan qalaǧa qatynau äldeqaida qiyn. Kölıktıŋ auyl ışıne kırmeuıne bailanysty auyl tūrǧyndary joldyŋ boiynan tüsıp qalyp 2-3 killometrdı jaiau jürıp ötulerı kerek. Al, qoǧamdyq kölıkter qaida? Taiaudan bastap auyl men qalany bailanystyratyn avtobustar öz jūmysyn mülde toqtatty.Būryndary künıne 4-5 kölık qyzmet etetın. Qazır eşbırı joq. Qoǧamdyq kölıkterdıŋ boluyna auyldyŋ joly kedergı me? Älde mäsele nede? Taǧy da avtobuspen qalaǧa baru üşın auyl tūrǧyndary Jetıgen trassasyna 2-3 killometr jaiau jürıp jetulerı kerek.
Jylu
Mıne, küz de kelıp qaldy. Endıgı auyl tūrǧyndarynyŋ mäselesı kömır tüsırıp, otyn jaru. Halyq auylǧa gaz äne-mıne kıredı degen uädege senıp jür. Ol uädenıŋ berılgenıne 5 jyldai boldy. Odan ary bolmasa. Uäde-uäde küiınde qaşanǧy qala beredı? Auyl tūrǧyndary otyn jaryp, peş jaǧyp qaşanǧy qūrǧaq künde saz keşıp jürmek?
Quantsaŋ, balany quant-aqylyna säule tüssın.
Auyl balalaryna arnap jönı tüzu oiyn alaŋyn salyp bersek, büldırşınderdıŋ armany bolmas edı. El qatarly oiyn alaŋynda köŋıl köteru balalardyŋ armany. Älde oiyn qumai mal artynan sandalyp jüre beru kerek pe? Tört qabyrǧaǧa qamalyp, telefon nemese basqa da ziiandy zattardy ermek qylǧanşa, bır-bırımen tanysyp oinaǧandary älde-qaida jaqsy emes pe? Bolaşaq-jastardyŋ qolynda. Bügıngı jastardyŋ jaǧdaiyn bız jasasaq, bolaşaqta olar da bızdıŋ jaǧdaiymyzdy oilaityny anyq.
“Auylyn körıp,
Azamatyn tany.”-degen bar. Äli auyly öz aldyna tabiǧaty körkem meken. Nebır elı men jerıne qyzmet etıp jatqan qyzmetkerler tuǧan. Abyz aqsaqaldar men dana äjelerımız düniege kelgen asyl mekennıŋ osyndai qaraŋǧy tūstary da bar ekenı köŋılge maza bermeidı. Damyǧan 30 eldıŋ qataryna kıremız dep jeleu salyp jürgende auyl-aimaqtarymyz qarausyz qalmasa eken deimız.
“Menıŋ bır armanym bar. Osy köp bolsa 5 myŋnanasa auyl bar şyǧar. Sony qazaqtyŋ 5 myŋ jıgıtı köterıp jıberse, odan artyq qandai baqyt kerek. Men sony oilaimyn”-dep Jaqsylyq Üşkempırov Elbasyna armanyn aitqan edı. Älde Äli auylynda aulyn köteretın azamattyŋ älı de tuylmaǧany ma?! Joq, būlai aitqanymyz qate. Är azamat tittei de bolsyn auyly, elı men jerıne ülesın qosudy armandaidy. Eger de, auylyn ardaqtaityn azamattar Äli auylynda düniege kelmese auyl jaǧdaiy būdan da müşkıl bolary anyq.
Auylymyz üşın eŋbegı sıŋgen, kez-kelgen şaralardyŋ qazanynyŋ bas jaǧynda bıte qainasyp jüretın är azamat pen Iýrii Vasilevich Magai bastaǧan auyl belsendılerıne ülken alǧysymyzdy bıldıremız!
Bızdıŋ niet eşqandai auyl köşten qalyp, közden tasa bolmasai, är auyldyŋ tütını tüzu şyqsa eken!
Laura TŪRSYNJAN,
“Adyrna” ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
