Almaty oblysy, Eŋbekşıqazaq audanyna qarasty Köldı auylynyŋ tūrǧyndary aua-raiyna bailanysty sönıp qala beretın jaryq mäselesınıŋ bırneşe jyldan berı şeşılmei jatqanyn aitty. Äkımdık jaǧdaidy retteimız dep san märte uäde bergen. Tolyǧyraq “Adyrna” materialynda.
Köldı — Almaty oblysy Eŋbekşıqazaq audany, Teskensu auyldyq okrugı qūramyndaǧy auyl.Audan ortalyǧy - Esık qalasynan soltüstık-şyǧysqa qarai 49 km-dei jerde. Köpşılık būl auyldy balyq şaruaşylyǧynyŋ otany retınde tanidy. Sebebı, auyl maŋynda Qapşaǧai su qoimasy ornalasqan. Auyl tūrǧyndarynyŋ negızgı käsıbı - balyq şaruaşylyǧy. Būǧan deiın atalmyş auyldaǧy balyqşylardyŋ bırınıŋ eŋbek joly jaily äŋgımelegen edık.
“KEŊES ZAMANYNAN QALǦAN SYMDAR TŪR”
Auyl tūrǧyndary ekı künnıŋ bırınde soǧatyn Şılık jelınıŋ saldarynan jaryqsyz qalyp, qystygünı jaryq bolmaǧan soŋ, jylu da bolmai, berekemız qaşyp şarşadyq deidı:
“Bız būl mäselenı aityp kele jatqanymyzǧa qanşa boldy. Körıp tūrǧandaryŋyzdai toq baǧanalarynda baiaǧy sovet kezındegı symdar jalǧanyp tūr. Aǧaştar oratylyp, üzıluge şaq küide tūr. Bızdıŋ jaqta ünemı soǧatyn Şılık jelı bastalsa bıttı jaryq sönedı dep daiyn otyramyz. Äkımdık özderı öşırıp tastaidy. Sebebı toq symdary jeldı köteruge jaramsyz. Apat bolyp, ört şyǧa ma dep qorqady. Qaşanǧy qorqyp jaryqsyz, qysta toŋyp otyrmaqşymyz. Jylu joq deitın sebebımız - üilerdıŋ köbınde jylu aidaityn sorǧylar (nasos - “Adyrna”) ornatylǧan. Ol älbette jaryqsyz jūmys ıstemeidı. Sol üşın qap-qaraŋǧyda, ne jylu joq üsıp otyruǧa tura keledı” deidı auyl tūrǧyny Ruslan myrza.
Köldı auyly. Jaryq baǧanalaryndaǧy sym
Köldı auyly Şılık jelınıŋ ötınde, tıkelei soǧyp tūratyn aumaǧynda ornalasqan. Şılık jelı – Ile arnasy boiymen soǧatyn küştı jel. Jyldamdyǧy 20 m/s-ten 60 m/s-qa deiın jetedı.
ǦASYRDAN DA ŪZAQ “TÜN”
Keşe 14 jeltoksan künı keş qaraia söngen jaryq taŋerteŋ bır-aq berılgen.
“Keşkı altylarda jaryq öşıp, taŋerteŋ segızde bır-aq jandy. Sosyn qaitadan bır saǧatqa taǧy öşırıp tastady. Şynyn aitsaq, jaryq joq bolǧan tünı, üiımız suyqtan aŋyraidy. Suyqta balalarymyzdy uaiymdap, tezırek taŋ atsa eken dep tıledık. Aptanyŋ 7 künınıŋ kemı 4 künı jel azynaidy. Sol jel bolǧan künnıŋ bärınde osy mäselemen qaita-qaita alysamyz” dedı auyl tūrǧyny.
“Elektr energiiasyn paidalanu qaǧidalaryn bekıtu turaly” zaŋy, 7-paragraf, “elektr energiiasyn berudı toqtatu (şekteu) şarttarynyŋ” 53, 54-tarmaǧynda körsetılgendei tūrǧyndardy apatty jaǧdaida jöndeu jūmystary jürgızıletının, jaryqtyŋ sönetını turaly aldyn-ala eskertuge mındettı.
“53. Energiiamen jabdyqtauşy jäne (nemese) energiia beruşı ūiym rezervtık quattandyru bolmaǧan jaǧdaida, jabdyqty jöndeu jäne jaŋa tūtynuşylardy qosu boiynşa josparly jūmystardy jürgızu üşın tūtynuşyny elektr energiiasymen jabdyqtaudy toqtatu turaly ajyratudan küntızbelık üş kün būryn eskertedı.
54. Energiia beruşı ūiym adam ömırıne qauıptı, aitarlyqtai ekonomikalyq ziianǧa, kommunaldyq şaruaşylyqtyŋ jäne elektrmen jabdyqtau jüiesınıŋ airyqşa maŋyzdy elementterınıŋ ısten şyǧuyna äkeluı mümkın apattardyŋ aldyn alu nemese joiu boiynşa şūǧyl şaralardy qabyldau üşın tūtynuşyny dereu habarlap, sūranys boiynşa elektr energiiasymen jabdyqtaudy toqtatady” delıngen resmi saitta.
JŪMSALǦAN MİLLİONDAR QAIDA?
Eŋbekşıqazaq audan äkımdıgınıŋ resmi saitynda 2023-2025 jyldarǧa arnalǧan biudjettık esep körsetılgen.Onda memlekettık biudjetten audanǧa 2023 jyly 4 milliardttan astam qarajat bölıngenı körsetılgen. Onyŋ ışınde Teskensu selolyq okrugyna 90 millionnan asa teŋge bölıngen.
Sondai-aq, esepte körsetılgen aqparatqa süiensek tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyq, avtomobil jäne kommunikasiia baǧytyna audanǧa eldı mekenderde köşelerdı jaryqtandyru boiynşa – 344 mln 292 myŋ tenge jūmsalǧan. Naqty jaryq mäselesı boiynşa auyl-auyldyŋ şyǧyny qanşa ekenı belgısız.
JAUAPTYLAR NE DEIDI?
“Jasyratyny joq Köldı auylynda jaryq problemasy bırneşe uaqyttan berı aktualdy. Jel soqsa bıttı sönıp qala beretının bärımızge belgılı. Bıraq, jaryqqa jauapty “Alatau Jaryq kompaniiasy”. Halyq jaryqqa aqşany sol mekemege töleidı. Halyq, okrug bızdıkı bolǧanmenen, barlyq liniialar AJQ-men bailanysty. Qazır audan tarapynan Teskensu, Köldı, Tolqyn auyldarynda jobalyq smetalyq qūjattar daiyndalyp jatyr. Joba tıkelei osy eskı symdardy auystyruǧa közdelıp otyr. Ekspertizadan şyqqannan keiın 2-3 jyldyŋ ışınde auystyrylatyn bolady” dep jauap berdı Teskensu auyldyq okrugı äkımınıŋ orynbasary Elaman Elubai.
Mäselenıŋ tüp-tamyryn bılmek niettı “Alatau Jaryq kompaniiasyna” tıkelei qoŋyrau soqtyq. Olar Eŋbekşıqazaq audandyq jaryq dispetcherıne jügınetınımızdı aitty. Audan dispetcherı Şelek öŋırlık audandyq elektrlık jesıne sıltedı. Ol jaqqa habarlasyp alǧan jauabymyz:
“Köldı auylynda jaryq keşegı qatty dauyldan öştı. Qazır jöndep jatyr. Symdardyŋ qaşan auysatynyna jauap bere almaimyn. Ortalyqqa kelıp jügınıŋızder” degen jauap boldy.
Eske sala keteiık, Eŋbekşıqazaq audany Almaty oblysy boiynşa halqy eŋ köp audan bolyp esepteledı. Audandaǧy 79 eldı meken 1 qalalyq äkımdık pen 25 auyldyq okrugke bırıktırılgen. 2019 jylǧy sanaq boiynşa tūrǧyndar sany – 300 427 adam. Köldı auyly kıretın Teskensu auyldyq okrugynda 6601 tūrǧyn tūrady.
Dina LİTPİN,
“Adyrna” ūlttyq portaly
