Almaty oblysy, Eńbekshiqazaq aýdanyna qarasty Kóldi aýylynyń turǵyndary aýa-raıyna baılanysty sónip qala beretin jaryq máselesiniń birneshe jyldan beri sheshilmeı jatqanyn aıtty. Ákimdik jaǵdaıdy retteımiz dep san márte ýáde bergen. Tolyǵyraq “Adyrna” materıalynda.
Kóldi — Almaty oblysy Eńbekshiqazaq aýdany, Teskensý aýyldyq okrýgi quramyndaǵy aýyl.Aýdan ortalyǵy - Esik qalasynan soltústik-shyǵysqa qaraı 49 km-deı jerde. Kópshilik bul aýyldy balyq sharýashylyǵynyń otany retinde tanıdy. Sebebi, aýyl mańynda Qapshaǵaı sý qoımasy ornalasqan. Aýyl turǵyndarynyń negizgi kásibi - balyq sharýashylyǵy. Buǵan deıin atalmysh aýyldaǵy balyqshylardyń biriniń eńbek joly jaıly áńgimelegen edik.
“KEŃES ZAMANYNAN QALǴAN SYMDAR TUR”
Aýyl turǵyndary eki kúnniń birinde soǵatyn Shilik jeliniń saldarynan jaryqsyz qalyp, qystygúni jaryq bolmaǵan soń, jylý da bolmaı, berekemiz qashyp sharshadyq deıdi:
“Biz bul máseleni aıtyp kele jatqanymyzǵa qansha boldy. Kórip turǵandaryńyzdaı toq baǵanalarynda baıaǵy sovet kezindegi symdar jalǵanyp tur. Aǵashtar oratylyp, úzilýge shaq kúıde tur. Bizdiń jaqta únemi soǵatyn Shilik jeli bastalsa bitti jaryq sónedi dep daıyn otyramyz. Ákimdik ózderi óshirip tastaıdy. Sebebi toq symdary jeldi kóterýge jaramsyz. Apat bolyp, órt shyǵa ma dep qorqady. Qashanǵy qorqyp jaryqsyz, qysta tońyp otyrmaqshymyz. Jylý joq deıtin sebebimiz - úılerdiń kóbinde jylý aıdaıtyn sorǵylar (nasos - “Adyrna”) ornatylǵan. Ol álbette jaryqsyz jumys istemeıdi. Sol úshin qap-qarańǵyda, ne jylý joq úsip otyrýǵa týra keledi” deıdi aýyl turǵyny Rýslan myrza.
Kóldi aýyly. Jaryq baǵanalaryndaǵy sym
Kóldi aýyly Shilik jeliniń ótinde, tikeleı soǵyp turatyn aýmaǵynda ornalasqan. Shilik jeli – Ile arnasy boıymen soǵatyn kúshti jel. Jyldamdyǵy 20 m/s-ten 60 m/s-qa deıin jetedi.
ǴASYRDAN DA UZAQ “TÚN”
Keshe 14 jeltoksan kúni kesh qaraıa sóngen jaryq tańerteń bir-aq berilgen.
“Keshki altylarda jaryq óship, tańerteń segizde bir-aq jandy. Sosyn qaıtadan bir saǵatqa taǵy óshirip tastady. Shynyn aıtsaq, jaryq joq bolǵan túni, úıimiz sýyqtan ańyraıdy. Sýyqta balalarymyzdy ýaıymdap, tezirek tań atsa eken dep tiledik. Aptanyń 7 kúniniń kemi 4 kúni jel azynaıdy. Sol jel bolǵan kúnniń bárinde osy máselemen qaıta-qaıta alysamyz” dedi aýyl turǵyny.
“Elektr energııasyn paıdalaný qaǵıdalaryn bekitý týraly” zańy, 7-paragraf, “elektr energııasyn berýdi toqtatý (shekteý) sharttarynyń” 53, 54-tarmaǵynda kórsetilgendeı turǵyndardy apatty jaǵdaıda jóndeý jumystary júrgiziletinin, jaryqtyń sónetini týraly aldyn-ala eskertýge mindetti.
“53. Energııamen jabdyqtaýshy jáne (nemese) energııa berýshi uıym rezervtik qýattandyrý bolmaǵan jaǵdaıda, jabdyqty jóndeý jáne jańa tutynýshylardy qosý boıynsha josparly jumystardy júrgizý úshin tutynýshyny elektr energııasymen jabdyqtaýdy toqtatý týraly ajyratýdan kúntizbelik úsh kún buryn eskertedi.
54. Energııa berýshi uıym adam ómirine qaýipti, aıtarlyqtaı ekonomıkalyq zııanǵa, kommýnaldyq sharýashylyqtyń jáne elektrmen jabdyqtaý júıesiniń aıryqsha mańyzdy elementteriniń isten shyǵýyna ákelýi múmkin apattardyń aldyn alý nemese joıý boıynsha shuǵyl sharalardy qabyldaý úshin tutynýshyny dereý habarlap, suranys boıynsha elektr energııasymen jabdyqtaýdy toqtatady” delingen resmı saıtta.
JUMSALǴAN MILLIONDAR QAIDA?
Eńbekshiqazaq aýdan ákimdiginiń resmı saıtynda 2023-2025 jyldarǵa arnalǵan bıýdjettik esep kórsetilgen.Onda memlekettik bıýdjetten aýdanǵa 2023 jyly 4 mıllıardttan astam qarajat bólingeni kórsetilgen. Onyń ishinde Teskensý selolyq okrýgyna 90 mıllıonnan asa teńge bólingen.
Sondaı-aq, esepte kórsetilgen aqparatqa súıensek turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq, avtomobıl jáne kommýnıkaııa baǵytyna aýdanǵa eldi mekenderde kóshelerdi jaryqtandyrý boıynsha – 344 mln 292 myń tenge jumsalǵan. Naqty jaryq máselesi boıynsha aýyl-aýyldyń shyǵyny qansha ekeni belgisiz.
JAÝAPTYLAR NE DEIDI?
“Jasyratyny joq Kóldi aýylynda jaryq problemasy birneshe ýaqyttan beri aktýaldy. Jel soqsa bitti sónip qala beretinin bárimizge belgili. Biraq, jaryqqa jaýapty “Alataý Jaryq kompanııasy”. Halyq jaryqqa aqshany sol mekemege tóleıdi. Halyq, okrýg bizdiki bolǵanmenen, barlyq lınııalar AJQ-men baılanysty. Qazir aýdan tarapynan Teskensý, Kóldi, Tolqyn aýyldarynda jobalyq smetalyq qujattar daıyndalyp jatyr. Joba tikeleı osy eski symdardy aýystyrýǵa kózdelip otyr. Ekspertızadan shyqqannan keıin 2-3 jyldyń ishinde aýystyrylatyn bolady” dep jaýap berdi Teskensý aýyldyq okrýgi ákiminiń orynbasary Elaman Elýbaı.
Máseleniń túp-tamyryn bilmek nıetti “Alataý Jaryq kompanııasyna” tikeleı qońyraý soqtyq. Olar Eńbekshiqazaq aýdandyq jaryq dıspetcherine júginetinimizdi aıtty. Aýdan dıspetcheri Shelek óńirlik aýdandyq elektrlik jesine siltedi. Ol jaqqa habarlasyp alǵan jaýabymyz:
“Kóldi aýylynda jaryq keshegi qatty daýyldan óshti. Qazir jóndep jatyr. Symdardyń qashan aýysatynyna jaýap bere almaımyn. Ortalyqqa kelip júginińizder” degen jaýap boldy.
Eske sala keteıik, Eńbekshiqazaq aýdany Almaty oblysy boıynsha halqy eń kóp aýdan bolyp esepteledi. Aýdandaǵy 79 eldi meken 1 qalalyq ákimdik pen 25 aýyldyq okrýgke biriktirilgen. 2019 jylǵy sanaq boıynsha turǵyndar sany – 300 427 adam. Kóldi aýyly kiretin Teskensý aýyldyq okrýgynda 6601 turǵyn turady.
Dına LITPIN,
“Adyrna” ulttyq portaly
