Qazaq jerinde qanshama aqyn,jazýshy,ánshi,kúıshi,palýan ata-apalarymyz bar.Olar bizdiń dańqymyzdy asqaqtatyp «Qazaq» degen rýhty álemge tanytty. Sonyń biri ádebıet taný biliminiń has sheberi,aqyn,aǵartýshy,qazaq ádebı tiliniń negizin qalaýshy,fılosof, kompozıtor,aýdarmashy,saıası qaıratker-Abaı Qunanbaıuly atamyz!
Abaı ata-1845 jyly soǵyz aıaqtalǵan jyldary dúnıege kelip,1904 jyly dúnıeden ozǵan.Bala kezinen óleń shyǵarýǵa,dombyra tartyp án-kúı shyrqaǵanǵa áýes bolǵan.Tipten qystygúni dúnıeniń aǵymen oınaǵandy jazdygúni jazǵy salqynmen oınaǵandy bilmegen.Sebebi Abaı atamyzdyń zeıini tek qana bilimde,oqýda bolǵan.
Netken bilimge degen zeıin?
Netken oqýǵa degen jaqsy kózqaras deseńshi?Sebebi shyraqtyń merzimi bitip sónip qalsada qarańǵy jerde de sonaý Pýshkınniń kitaptaryn bar zeıinimen ,bar talapshyldyǵymen oqyp ,úırenip,bilimin odan saıyn jetildirdi.
Shirkin,qazirgi tańdada bilimge qushtar,aqyldy, bilimpaz balalar qalyptassa ǵoı!
Abaı ata sekildi mánerletip,mándi etip óleń shyǵara almasamda Abaı Qunanbaıuly atamyzdyń jolyp qýǵym keledi, ıaǵnı álemdi moıyndatqan aqyn nemese jazýshy retinde tanylǵym keledi.Sol sebepti Abaı ataǵa arnap óleń-shýmaqtaryn shyǵarǵan bolatynmyn.Ol tek ataǵa arnalǵandyqtan «Abaı atama»dep atadym.
Abaı atama
Qara sózben óleńderin Abaıdyń,
Tárbıeniń ordasy dep sanaımyn.
Túpsiz tereń maǵynaly óleńderi,
Júrekti terbep,lapyldatar dúnıeni.
Qara sózben mánerletip jetkizdińiz bizderge,
Sol kezdegi taǵdyrdyń tálkeginde .
Ashtyqpenen toqtyqty,ýaıymmenen joqtyqty,
Arqańyzda Abaı ata bildik bizde.
Ata seniń urpaǵyńbyz,jalǵastyrar jolyńdy,
Óleńmenen jetkizemin qýanyshpen muńymdy.
Eshqashanda umytpaımyz sizdi biz,
Árqashanda aıtylady sizge degen jyly lebiz.-dep Abaı atamyzǵa sheksiz alǵysymdy bildirgim keledi.
Dúnıe júzinde qanshama aqyn,jazýshylar bolsada,tek qana- Abaı óleńderinde ǵana qazaq dalasynyń ,tabıǵaty ,qazaq ómiriniń shyndyǵy,qazaq halqynyń sezim-syry,ulttyq erekshelik qasıetteri,túgel kórinip,seziledi.
Abaı atamyz naǵyz adam muratyn qalyptastyryp qana qoıǵan joq,sonymen qatar ol maqsatqa jetýdiń shynaıy jolyn kórsetip berdi.Sol sebepti biz Abaı atamyzdyń bizge qaldyrǵan muralaryn esh joǵaltpaýymyz tıis.Kerisinshe olardy sary maıdaı saqtap,keleshek urpaqtarymyzǵada Abaı atanyń atyn óshirmeı jetkizýimiz kerek.Iaǵnı Abaı atamyzdyń bizge,qazaq eline arnalǵan óleńderin taǵydy ózi jaıly,qazaq eli jaıly jazylǵan 45 qara sózinde joǵaltpaýymyz tıis.
Qazirgi tańda Abaı atamyzǵa «175jyl»mereı toıǵa baılanysty túrli is sharalar uıymdastyrylýda.Tipten Abaı atamyzǵa arnap 10 tamyzdy «Abaı kúni»dep atalyndy.Sebebi 10 tamyz Abaı atanyń týylǵan kúni.
Biz 10 tamyzdyda qazaq eliniń merekesi dep sanaımyz!
Talshyn BIBOLQYZY,
Baızaq aýdany
