Til úshin tóbeles

3087
Adyrna.kz Telegram

Til, jer úshin tóbeles álemniń barlyq parlamentinde bolyp turady. Tipti jaǵa jyrtysyp, judyryq jumsaıtyndardyń áreketin aqyrǵy qadam dep túsiný kerek.

Kesheli-beri Ýkraınanyń Konstıtýııalyq parlamenti «Memlekettik til retinde ýkraın tiliniń qoldanysyn qamtamasyz etý týraly» zańnyń qanshalyqty durys ekendigin qaıtadan qarap jatyr. Ýkraınanyń Joǵary Radasyndaǵy Reseıge búıregi qatty buratyn «Oppozıııalyq platforma» partııasy  Konstıtýııalyq sotqa shaǵym túsirgen. Olardyń oıynsha,

«eks-prezıdent Petr Poroshenkonyń kezinde qabyldanǵan bul zańdy qaıtadan  qaraý kerek. Óıtkeni bul zań Ýkraınadaǵy orys ulty men sany jaǵynan azshylyq sanalatyn eldegi etnostyń múddesin kózdemeıdi». Reseıshil toptardyń oıynsha, «eldegi halyqtyń 54 paıyzy orys tilinde

turaqty sóıleıdi jáne ony kúndelikti ómirde qoldanady».

Al Ýkraınanyń Qorǵanys jáne ulttyq qaýipsizdik keńesiniń hatshysy Alekseı Danılov elde ekinshi memlekettik til aǵylshyn tili bolýy qajet» dep otyr.  Reseıshil «Oppozıııalyq platforma» toby «bul demokratııalyq qundylyqtarǵa múlde qaıshy keledi. Orys tilinde sóıleıtin 54 paıyz halyqtyń múddesi eskerilýi kerek» dep aıtqanynan qaıtar emes.

Eldi kim basqarsa, saıasat solaı qaraı burylady. Eks-prezıdent Petr Poroshenkonyń kezinde Ýkraınanyń №1 qas jaýy Reseı jáne onyń basshysy Pýtın sanaldy. Al búgin...

Ýkraınada tilge qatysty keıbir máseleler endi qaıta kóterilip jatyr. Oǵan astyrtyn sý búrkip otyrǵan basqa emes,  resmı Máskeý. Qazirgi prezıdent Vlavdımır Zelenskııdiń til saıasatyndaǵy solqyldaqtyǵy da buǵan sebep bolyp otyrǵan sııaqty.

–Til týraly zańnyń jobasyna 2 myńǵa jýyq ózgerister engizildi. Qabyldanǵan bul zańnyń saldary qalaı bolady, ony boljaý qıyn»,- degen bolatyn ol prezıdenttik saılaýǵa túser aldynda. Al Reseıge qashqan eks-prezıdent Vıktor Ianýkovıchtyń tusynda qabyldanǵan «Til týraly» zańda oryssha sóıleıtin azamattarǵa keń múmkindik berilgen. Tipti «Aımaqtyq til týraly» zań da qabyldanǵan. Qazir de tilge qatysty «Ulttyq azshylyq týraly» zań jobasyn qabyldaý týraly másele qaıta kóterilýde.

Jalpy Joǵary Radada til máselesine qatysty  másele oqtyn-oqtyn kóterilip tur. Óıtkeni qazirgi Rada Petr Poroshenkonyń kezindegideı emes. Munda Pýtınniń pozıııasyna, orys tiline búıregi buratyn toptar barshylyq.

Búgingi bolyp jatqan tilge qatysty proesterge qatysty burynǵy prezıdent Petr Poroshenko «Tilmen kúresip júrgender Ýkraınanyń qaýipsizdigine qater tóndiredi. Olar  – agressor Reseıdiń aıtaǵyna erip júrgender. Biz kezinde qabyldanǵan zańda eldegi barlyq turǵyndardyń múddesin eskerdik. Tek qana Máskeýdiń kózqarasyn qabyldamadyq»,- dedi.

Osydan eki kún buryn júrgizgen Kıevtegi Halyqaralyq ınstıtýttyń saýalnamasyna sensek, eldigi halyqtyń 55 paıyzy «bolashaqta barlyq salada memlekettik til ýkrıan tili bolaryna kámil senedi. 29, 8 paıyzy ekinshi memlekettik til orys tili bolýy kerek» dep sanaıdy. Sonymen qatar, «27 paıyzy bul táýelsiz memleketke qaýip tóndiredi», - degen pikirde. Bir qyzyǵy, saýalnamaǵa jaýap bergenderdiń 48, 8 paıyzy «orys tilin tarıhı mura retinde saqtap qalyp, damytý kerek» dep jaýap bergen.

Sóıtip, Joǵary Radadaǵy «Oppozıııalyq platforma» tobynyń 51 depýtatynyń orys tiline qatysty shaǵymy  aldaǵy eki kúnde Konstıtýııalyq sotta qaralmaq.

Keshe Ýkraınanyń saıası tok shoýyn júrgizýshi Ostap Drozdov eldegi orys tilinde sóıleıtin turǵyndardy «bir kletkaly adamdar» dep atady. Drozdovtyń oıynsha, «eldiń árbir turǵyny tek qana ýkraın tilinde sóıleýi kerek. Orys tilinde  sóıleý mindetti emes. Orys tilin ekinshi memleket til etý elge tóngen úlken qaýip»- dedi.

... Bul – Ýkraına. Al qazaqtyń búgingi orysqul bıligi ýkraın sheneýnikteri sııaqty batyl emes. Qazaq tili týraly másele kótermeıdi, Ana tilinde erkin sóıleı de almaıdy. Patrıottyǵy joq. Bizdiń Ata Zańda memlekettik til sóz júzinde ǵana qalyp tur. Qazaq bıliginde otyrǵandar ana tilinde sóıleýge múddeli emes. Til úshin «tóbeles» joq. Eń qıyny da sol...

Erkin Qaldan,

«Adyrna» ulttyq portaly

Pikirler