Tıl, jer üşın töbeles älemnıŋ barlyq parlamentınde bolyp tūrady. Tıptı jaǧa jyrtysyp, jūdyryq jūmsaityndardyŋ äreketın aqyrǧy qadam dep tüsınu kerek.
Keşelı-berı Ukrainanyŋ Konstitusiialyq parlamentı «Memlekettık tıl retınde ukrain tılınıŋ qoldanysyn qamtamasyz etu turaly» zaŋnyŋ qanşalyqty dūrys ekendıgın qaitadan qarap jatyr. Ukrainanyŋ Joǧary Radasyndaǧy Reseige büiregı qatty būratyn «Oppozisiialyq platforma» partiiasy Konstitusiialyq sotqa şaǧym tüsırgen. Olardyŋ oiynşa,
«eks-prezident Petr Poroşenkonyŋ kezınde qabyldanǧan būl zaŋdy qaitadan qarau kerek. Öitkenı būl zaŋ Ukrainadaǧy orys ūlty men sany jaǧynan azşylyq sanalatyn eldegı etnostyŋ müddesın közdemeidı». Reseişıl toptardyŋ oiynşa, «eldegı halyqtyŋ 54 paiyzy orys tılınde
tūraqty söileidı jäne ony kündelıktı ömırde qoldanady».
Al Ukrainanyŋ Qorǧanys jäne ūlttyq qauıpsızdık keŋesınıŋ hatşysy Aleksei Danilov elde ekınşı memlekettık tıl aǧylşyn tılı boluy qajet» dep otyr. Reseişıl «Oppozisiialyq platforma» toby «būl demokratiialyq qūndylyqtarǧa mülde qaişy keledı. Orys tılınde söileitın 54 paiyz halyqtyŋ müddesı eskerıluı kerek» dep aitqanynan qaitar emes.
Eldı kım basqarsa, saiasat solai qarai būrylady. Eks-prezident Petr Poroşenkonyŋ kezınde Ukrainanyŋ №1 qas jauy Resei jäne onyŋ basşysy Putin sanaldy. Al bügın...
Ukrainada tılge qatysty keibır mäseleler endı qaita köterılıp jatyr. Oǧan astyrtyn su bürkıp otyrǧan basqa emes, resmi Mäskeu. Qazırgı prezident Vlavdimir Zelenskiidıŋ tıl saiasatyndaǧy solqyldaqtyǧy da būǧan sebep bolyp otyrǧan siiaqty.
–Tıl turaly zaŋnyŋ jobasyna 2 myŋǧa juyq özgerıster engızıldı. Qabyldanǧan būl zaŋnyŋ saldary qalai bolady, ony boljau qiyn»,- degen bolatyn ol prezidenttık sailauǧa tüser aldynda. Al Reseige qaşqan eks-prezident Viktor Iаnukovichtyŋ tūsynda qabyldanǧan «Tıl turaly» zaŋda orysşa söileitın azamattarǧa keŋ mümkındık berılgen. Tıptı «Aimaqtyq tıl turaly» zaŋ da qabyldanǧan. Qazır de tılge qatysty «Ūlttyq azşylyq turaly» zaŋ jobasyn qabyldau turaly mäsele qaita köterılude.
Jalpy Joǧary Radada tıl mäselesıne qatysty mäsele oqtyn-oqtyn köterılıp tūr. Öitkenı qazırgı Rada Petr Poroşenkonyŋ kezındegıdei emes. Mūnda Putinnıŋ pozisiiasyna, orys tılıne büiregı būratyn toptar barşylyq.
Bügıngı bolyp jatqan tılge qatysty prosesterge qatysty būrynǧy prezident Petr Poroşenko «Tılmen küresıp jürgender Ukrainanyŋ qauıpsızdıgıne qater töndıredı. Olar – agressor Reseidıŋ aitaǧyna erıp jürgender. Bız kezınde qabyldanǧan zaŋda eldegı barlyq tūrǧyndardyŋ müddesın eskerdık. Tek qana Mäskeudıŋ közqarasyn qabyldamadyq»,- dedı.
Osydan ekı kün būryn jürgızgen Kievtegı Halyqaralyq instituttyŋ saualnamasyna sensek, eldıgı halyqtyŋ 55 paiyzy «bolaşaqta barlyq salada memlekettık tıl ukrian tılı bolaryna kämıl senedı. 29, 8 paiyzy ekınşı memlekettık tıl orys tılı boluy kerek» dep sanaidy. Sonymen qatar, «27 paiyzy būl täuelsız memleketke qauıp töndıredı», - degen pıkırde. Bır qyzyǧy, saualnamaǧa jauap bergenderdıŋ 48, 8 paiyzy «orys tılın tarihi mūra retınde saqtap qalyp, damytu kerek» dep jauap bergen.
Söitıp, Joǧary Radadaǧy «Oppozisiialyq platforma» tobynyŋ 51 deputatynyŋ orys tılıne qatysty şaǧymy aldaǧy ekı künde Konstitusiialyq sotta qaralmaq.
Keşe Ukrainanyŋ saiasi tok şouyn jürgızuşı Ostap Drozdov eldegı orys tılınde söileitın tūrǧyndardy «bır kletkaly adamdar» dep atady. Drozdovtyŋ oiynşa, «eldıŋ ärbır tūrǧyny tek qana ukrain tılınde söileuı kerek. Orys tılınde söileu mındettı emes. Orys tılın ekınşı memleket tıl etu elge töngen ülken qauıp»- dedı.
... Būl – Ukraina. Al qazaqtyŋ bügıngı orysqūl bilıgı ukrain şeneunıkterı siiaqty batyl emes. Qazaq tılı turaly mäsele kötermeidı, Ana tılınde erkın söilei de almaidy. Patriottyǧy joq. Bızdıŋ Ata Zaŋda memlekettık tıl söz jüzınde ǧana qalyp tūr. Qazaq bilıgınde otyrǧandar ana tılınde söileuge müddelı emes. Tıl üşın «töbeles» joq. Eŋ qiyny da sol...
Erkın Qaldan,
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
