Jer betinde, baqytymyzǵa oraı, qandaı sumdyq tabıǵat apatynan da aman shyǵatyn adamdar bar. Olar «Máńgilik materık» aýmaǵyndaǵy úńgirlerdi mekendeıdi jáne ıogalar dep atalady. Iogalar degende, bizdiń kóz aldymyzǵa ırkte qarnyna qarystaı qanjar suǵyp, murnynan jip ótkizetin kloýndar elesteıdi. Kloýndardy Gımalaıdaǵy ıogalarmen shatastyrmaý kerek. Naǵyz ıogalar — bizdiń órkenıet órkeshinde dúnıege kelgen erekshe urpaq — bolashaqtyń adamy. Gımalaı men Tıbetti mekendeıtin olardyń boıynda bizge beımálim erekshe energııa bar. Búkilálemdik kataklızm bolsa da, ıogalar aman qalady. Taýdyń sumdyq sýyq aýasy men kópjyldyq ashtyqqa ábden shyńdalǵan urpaqtyń ishinen naǵyz shyńdalǵandary ǵana somatı jaǵdaıyna jete alady.
Somatı degenimiz — medıtaııanyń eń joǵarǵy formasy. Ony letargııalyq uıqymen nemese klınıkalyq ólimmen shatastyrýǵa bolmaıdy. Letargııalyq uıqyda adamnyń júregi, mıy jumys istep jatsa, somatı jaǵdaıynda dene ólgen adamdykinen de ary tas bolyp, sup-sýyq bolyp qatyp qalady. Biraq jany tiri. Tiri bolǵanmen — denesiz. Osylaısha álgi jan myń jyl jatqan tas denege qaıtyp orala alady. Senseńiz de, senbeseńiz de — osy!
Dárigerler men bıologtar adam denesiniń muz bolyp qatýy, kletkalardyń buzylýyna aparyp soqtyratynyn jaqsy biledi. Sondyqtan muz bolyp qatqan adam mindetti túrde óledi. Al somatı — ıogalardyń myń nemese mıllıon jyldan keıin de máńgilik muz qursaýynan tiri shyǵýynyń sebebi ǵylymǵa áli belgisiz. Muny aıýdyń 9 aı boıy úńgirde uıyqtap jatqanymen salystyra almaısyz.
Árıne, joǵarydaǵydaı somatı jaǵdaıyna erekshe tańdalǵan adamdar ǵana ene alady. Al ondaı erekshe kúshke ıe emes monahtar kúnine úsh ret somatı jasap, úsh saǵatqa ǵana ólip, qaıtadan tirilip, jattyǵatyn kórinedi.
Jaratqan Iemiz jahandyq kataklızm bolyp, jer betindegi kúlli adam balasy qyrylyp qalatyndaı jaǵdaı týsa da, Adam ata urpaǵyn saqtap qalýdyń amalyn aldyn ala oılastyryp, búgingi tilmen aıtqanda, saqtandyryp qoıǵan eken-aý deısiz. Onyń bir joly biz aıtyp otyrǵan — somatı. Tıbettik lamalardyń aıtýynsha, qajet ýaqytynda bul adamdar tirilip, adamzattyń qaıtadan urpaq jaıýyna múmkindik beredi. 850 000 jyl buryn Atlantıdany jutyp qoıǵan Búkilálemdik topan sý kezinde, úńgir ishinde aman qalǵandar keıin jer sharyna tarap, adamzat urpaǵyn jaıǵan desedi.
Bir qyzyǵy, Tıbet monahtarynda adam rýhyn shyńdaýdyń neshe túrli amal-tásilderi bolǵan. Sonyń biri — tas qarańǵy tereń úńgirden jyldar boıy syrtqa shyqpaý. Iaǵnı adamdy óziniń qalaýymen kózge túrtse kórgisiz tas túnek úńgirge qamaıdy. Ólip qalmaý úshin kishkene tesikten sýsyn men tamaq qoıyp qoıady. Tiri ekenin sodan bilýge bolady. Boldy, tas qarańǵy úńgirde japadan-jalǵyz jatasyz. Tiri tirshilik ıesi turmaq, tyrs etken dybys bolmaıdy. Máńgilik tynyshtyq. Tastaı qarańǵylyq. Ýaqyttyń qansha ekenin, qaı jyl mezgili ekenin sezip-bilý, aıyrý múmkin emes. Jaı jatpaıdy, únemi duǵa oqýmen bolady. Sonyń arqasynda eshqandaı aýrýmen aýyrmaıdy. Shamasy úńgirde asa qýatty energııa bolatyn bolsa kerek, qandaı aýyr syrqat ta jazylyp shyǵady eken. Keıbireý mundaı jaǵdaıda úsh kún, keıbireý úsh aı ne asyp ketkende bir jyl ǵana shydaýy múmkin. Shydamasa, shyǵaryp alady. Ólse, ishine jerleıdi. Al endi keıbir monahtar osyndaı úńgirde 6-7 jylǵa deıin shyqpaı jatyp alady eken. Osynsha ýaqyttan keıin shyqqandary anasynan jańa týǵandaı bolyp jaryq dúnıege oralady. Olardy kúlli monahtar Qudaıdaı kórip, áspettep kútip alady. Tóbelerine kóteredi. Óıtkeni ol erekshe tylsym kúshke ıe bolyp shyǵady.
Al endi múldem as-sý ishpeı, ondaǵan jyldar boıy uıyqtap jatyp, oıanatyn da monahtar kezdesedi. Mundaı jaǵdaıǵa jetý úshin olar myń kún, ıaǵnı úsh jyl boıy tek qana jańǵaq pen pistemen ǵana qorektenetin kórinedi. Nátıjesinde, denede tıtimdeı de maı qalmaıdy. Odan keıin monahtar taǵy dıetaǵa otyryp, endi tek shóp tamyrlarymen ǵana qorektenýge kóshedi. Bul da úsh jylǵa sozylady. Nátıjesinde, denesi tiri qańqa bolyp shyǵady. Odan keıin ýly shaıǵa kóshedi. Onyń paıdasy — ólgende denesin bakterııadan qorǵaıdy.
JER ASTYNDAǴY MONASTYRLARDA QANDAI QUPIIa BAR?
1577 jyly orys jerine basyp kirgen shvedter Valaam monastyryn qıratyp, 35 monahty óltiredi. Marqumdardyń denesin órtemek bolǵanmen, jaýlaýshylar oǵan úlgermeıdi. Túnde ólgen monahtardyń máıitteri óz-ózinen joǵalyp ketedi. Shvedter ketken soń, áýlıe ákeıler baýyrlarynyń denesin izdemegen de, tappaǵan da.
Jalpy, Gımalaı men Tıbette álemdi basqarýdyń «kilti» bar delinedi. Brıtanııa, Germanııa, kezindegi KSRO mıllıondaǵan qarjy bólip, ondaǵan ekspedıııalardy qupııa túrde Tıbetke attandyrǵanyna qaraǵanda, «kilttiń» bary ras bolýy da múmkin. Barlyǵy da qudireti kúshti tylsymdy ıgerip, álemdi bılep turýǵa umtylǵany shyndyq. Jalpy, ańyzdaǵy Shambalany izdep attanǵan ondaǵan ekspedıııalar ony tapty ma, joq pa, belgisiz. Bári búgingi kúni qupııa. Shyntýaıtynda, Tıbet álemdegi eń jumbaǵy ashylmaǵan mekenge jatady. Ondaǵy bar qupııa tylsymdy boıyna saqtaǵan Nam-o kóli, Iarlýng angpo ózeni, Qaılas taýy áli syryn adamzatqa asha qoıǵan joq. Tipti Qaılas taýynan «tiri» jáne «óli» sý tabylǵany jónindegi sensaııalyq derek álem baspasóziniń «nanyna» aınalǵany da belgili. Tıbet ıogalary osy «óli» sýdy iship, ózderin biraz ýaqyt, ne bolmasa ondaǵan jyldarǵa «óltirip», sosyn «tiri» sýdy iship, qaıtadan tiriledi desedi. Bul sýlardyń qasıeti adamdardyń aǵzasyn jasarta alatyn qudiretke de ıe. Qyltamaq sekildi ǵasyr obalarynyń da birden-bir emi kórinedi.
Tóre ǴALI, «Aıqyn»
