Jer betınde, baqytymyzǧa orai, qandai sūmdyq tabiǧat apatynan da aman şyǧatyn adamdar bar. Olar «Mäŋgılık materik» aumaǧyndaǧy üŋgırlerdı mekendeidı jäne iogalar dep atalady. Iogalar degende, bızdıŋ köz aldymyzǧa sirkte qarnyna qarystai qanjar sūǧyp, mūrnynan jıp ötkızetın kloundar elesteidı. Kloundardy Gimalaidaǧy iogalarmen şatastyrmau kerek. Naǧyz iogalar — bızdıŋ örkeniet örkeşınde düniege kelgen erekşe ūrpaq — bolaşaqtyŋ adamy. Gimalai men Tibettı mekendeitın olardyŋ boiynda bızge beimälım erekşe energiia bar. Bükılälemdık kataklizm bolsa da, iogalar aman qalady. Taudyŋ sūmdyq suyq auasy men köpjyldyq aştyqqa äbden şyŋdalǧan ūrpaqtyŋ ışınen naǧyz şyŋdalǧandary ǧana somati jaǧdaiyna jete alady.
Somati degenımız — meditasiianyŋ eŋ joǧarǧy formasy. Ony letargiialyq ūiqymen nemese klinikalyq ölımmen şatastyruǧa bolmaidy. Letargiialyq ūiqyda adamnyŋ jüregı, miy jūmys ıstep jatsa, somati jaǧdaiynda dene ölgen adamdykınen de ary tas bolyp, sūp-suyq bolyp qatyp qalady. Bıraq jany tırı. Tırı bolǧanmen — denesız. Osylaişa älgı jan myŋ jyl jatqan tas denege qaityp orala alady. Senseŋız de, senbeseŋız de — osy!
Därıgerler men biologtar adam denesınıŋ mūz bolyp qatuy, kletkalardyŋ būzyluyna aparyp soqtyratynyn jaqsy bıledı. Sondyqtan mūz bolyp qatqan adam mındettı türde öledı. Al somati — iogalardyŋ myŋ nemese million jyldan keiın de mäŋgılık mūz qūrsauynan tırı şyǧuynyŋ sebebı ǧylymǧa älı belgısız. Mūny aiudyŋ 9 ai boiy üŋgırde ūiyqtap jatqanymen salystyra almaisyz.
Ärine, joǧarydaǧydai somati jaǧdaiyna erekşe taŋdalǧan adamdar ǧana ene alady. Al ondai erekşe küşke ie emes monahtar künıne üş ret somati jasap, üş saǧatqa ǧana ölıp, qaitadan tırılıp, jattyǧatyn körınedı.
Jaratqan İemız jahandyq kataklizm bolyp, jer betındegı küllı adam balasy qyrylyp qalatyndai jaǧdai tusa da, Adam ata ūrpaǧyn saqtap qaludyŋ amalyn aldyn ala oilastyryp, bügıngı tılmen aitqanda, saqtandyryp qoiǧan eken-au deisız. Onyŋ bır joly bız aityp otyrǧan — somati. Tibettık lamalardyŋ aituynşa, qajet uaqytynda būl adamdar tırılıp, adamzattyŋ qaitadan ūrpaq jaiuyna mümkındık beredı. 850 000 jyl būryn Atlantidany jūtyp qoiǧan Bükılälemdık topan su kezınde, üŋgır ışınde aman qalǧandar keiın jer şaryna tarap, adamzat ūrpaǧyn jaiǧan desedı.
Bır qyzyǧy, Tibet monahtarynda adam ruhyn şyŋdaudyŋ neşe türlı amal-täsılderı bolǧan. Sonyŋ bırı — tas qaraŋǧy tereŋ üŋgırden jyldar boiy syrtqa şyqpau. Iаǧni adamdy özınıŋ qalauymen közge türtse körgısız tas tünek üŋgırge qamaidy. Ölıp qalmau üşın kışkene tesıkten susyn men tamaq qoiyp qoiady. Tırı ekenın sodan bıluge bolady. Boldy, tas qaraŋǧy üŋgırde japadan-jalǧyz jatasyz. Tırı tırşılık iesı tūrmaq, tyrs etken dybys bolmaidy. Mäŋgılık tynyştyq. Tastai qaraŋǧylyq. Uaqyttyŋ qanşa ekenın, qai jyl mezgılı ekenın sezıp-bılu, aiyru mümkın emes. Jai jatpaidy, ünemı dūǧa oqumen bolady. Sonyŋ arqasynda eşqandai aurumen auyrmaidy. Şamasy üŋgırde asa quatty energiia bolatyn bolsa kerek, qandai auyr syrqat ta jazylyp şyǧady eken. Keibıreu mūndai jaǧdaida üş kün, keibıreu üş ai ne asyp ketkende bır jyl ǧana şydauy mümkın. Şydamasa, şyǧaryp alady. Ölse, ışıne jerleidı. Al endı keibır monahtar osyndai üŋgırde 6-7 jylǧa deiın şyqpai jatyp alady eken. Osynşa uaqyttan keiın şyqqandary anasynan jaŋa tuǧandai bolyp jaryq düniege oralady. Olardy küllı monahtar Qūdaidai körıp, äspettep kütıp alady. Töbelerıne köteredı. Öitkenı ol erekşe tylsym küşke ie bolyp şyǧady.
Al endı müldem as-su ışpei, ondaǧan jyldar boiy ūiyqtap jatyp, oianatyn da monahtar kezdesedı. Mūndai jaǧdaiǧa jetu üşın olar myŋ kün, iaǧni üş jyl boiy tek qana jaŋǧaq pen pıstemen ǧana qorektenetın körınedı. Nätijesınde, denede titımdei de mai qalmaidy. Odan keiın monahtar taǧy dietaǧa otyryp, endı tek şöp tamyrlarymen ǧana qorektenuge köşedı. Būl da üş jylǧa sozylady. Nätijesınde, denesı tırı qaŋqa bolyp şyǧady. Odan keiın uly şaiǧa köşedı. Onyŋ paidasy — ölgende denesın bakteriiadan qorǧaidy.
JER ASTYNDAǦY MONASTYRLARDA QANDAI QŪPİIа BAR?
1577 jyly orys jerıne basyp kırgen şvedter Valaam monastyryn qiratyp, 35 monahty öltıredı. Marqūmdardyŋ denesın örtemek bolǧanmen, jaulauşylar oǧan ülgermeidı. Tünde ölgen monahtardyŋ mäiıtterı öz-özınen joǧalyp ketedı. Şvedter ketken soŋ, äulie äkeiler bauyrlarynyŋ denesın ızdemegen de, tappaǧan da.
Jalpy, Gimalai men Tibette älemdı basqarudyŋ «kıltı» bar delınedı. Britaniia, Germaniia, kezındegı KSRO milliondaǧan qarjy bölıp, ondaǧan ekspedisiialardy qūpiia türde Tibetke attandyrǧanyna qaraǧanda, «kılttıŋ» bary ras boluy da mümkın. Barlyǧy da qūdıretı küştı tylsymdy igerıp, älemdı bilep tūruǧa ūmtylǧany şyndyq. Jalpy, aŋyzdaǧy Şambalany ızdep attanǧan ondaǧan ekspedisiialar ony tapty ma, joq pa, belgısız. Bärı bügıngı künı qūpiia. Şyntuaitynda, Tibet älemdegı eŋ jūmbaǧy aşylmaǧan mekenge jatady. Ondaǧy bar qūpiia tylsymdy boiyna saqtaǧan Nam-so kölı, Iаrlung Sangpo özenı, Qailas tauy älı syryn adamzatqa aşa qoiǧan joq. Tıptı Qailas tauynan «tırı» jäne «ölı» su tabylǧany jönındegı sensasiialyq derek älem baspasözınıŋ «nanyna» ainalǧany da belgılı. Tibet iogalary osy «ölı» sudy ışıp, özderın bıraz uaqyt, ne bolmasa ondaǧan jyldarǧa «öltırıp», sosyn «tırı» sudy ışıp, qaitadan tırıledı desedı. Būl sulardyŋ qasietı adamdardyŋ aǧzasyn jasarta alatyn qūdıretke de ie. Qyltamaq sekıldı ǧasyr obalarynyŋ da bırden-bır emı körınedı.
Töre ǦALİ, «Aiqyn»
