Qazirgi zaman mádenıetiniń negizin quratyn jetekshi forma – ǵylym men bilim. Ǵylymnyń jetistigi búginde adamzat ómirin aıtarlyqtaı jeńildetti. Osynaý ǵylym men tehnologııanyń damyǵan zamanynda muny paıdalanbaý, munyń kómegine júginbeý qate.
Qazaqstandaǵy ǵylym men tehnıkanyń damýy
Sońǵy jyldary Qazaqstan ǵylym men tehnıka salasynda aıtarlyqtaı jetistikterge jetti.Qazaqstan táýelsizdik alǵannan keıin elimizdiń ǵylymı-tehnıkalyq áleýetin damytýǵa úlken kóńil bólýde. Úkimet ǵylymı ınfraqurylymdy jańǵyrtýǵa, ınnovaııalardy qoldaýǵa jáne ǵylymı ázirlemelerdi kommerııalandyrýǵa baǵyttalǵan birqatar bastamalar men baǵdarlamalardy júzege asyrýda.
Ǵylymı mekemeler men ınfraqurylym
Qazaqstanda 200-den astam ǵylymı-zertteý ınstıtýttary, ulttyq zertteý ýnıversıteti mártebesine ıe 13 ýnıversıtet, 12 tehnopark bar. Eń iri ǵylymı ortalyqtar:
Qazaqstan ǵylym men tehnıka salasynda halyqaralyq ǵylymı uıymdarmen jáne eldermen belsendi yntymaqtastyqta. El IýNESKO, EYDU, Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq, Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna múshe. Qazaqstan ǵylym men tehnologııaǵa ınvestıııa salýdy jalǵastyryp, osy salada aımaqtyq kóshbasshy bolýǵa umtylýda. El ǵylymı-zertteý jáne tájirıbelik-konstrýktorlyq jumystardy qarjylandyrýdy ulǵaıtýdy, ınfraqurylym men adamı kapıtaldy damytýdy, halyqaralyq yntymaqtastyqty nyǵaıtýdy josparlap otyr.
Táýelsizdikke qol jetkizgennen bergi elimizdiń ǵylymı tarıhyna kóz júgirtsek.
Eldegi osyndaı sııaqty ǵylymnyń ár túrli salasyndaǵy jarqyn jetistikterimizdi aıta bersek óte kóp! Osy naqty salalardan basqa ǵylym áleýmettik ǵylymdar, gýmanıtarlyq ǵylymdar jáne óner sııaqty salalarda da damydy. Ǵylym men tehnologııanyń bilimniń basqa salalarymen ıntegraııasy álem týraly túsinigimizdi ózgertetin jáne ómirimizdi jaqsartatyn jańa ıdeıalar men ınnovaııalarǵa ákeledi.
Sońǵy kezde jurtty sý jańa tehnologııamen tańǵaldyryp júrgen, kópke Rainman esimimen tanymal Altaı Aınabek Araldy ylǵaldandyrý úshin jasandy jańbyr jaýǵyzyp júr. Sonymen qatar bunyń áseri tek Aralǵa emes, basqa oblystardyńda klımatyn aýystyryp, jazǵy aptap ystyqtyń ornyn jańbyrmen almastyrǵany bar. Jańa tehnologııanyń qyr syryn ashyp júrgen ǵalym álemdik klımattyń ózgerip, qýańshylyqtyń jaılap bara jatqanyna alańdaýly. «BUU-nyń málimetinshe álemde 2,5 mlrd adam sý tapshylyǵyn kórip otyr. Muzdyqtardyń joq bolyp ketýi, qýańshylyq, jahandyq jylyný bunyń bárine ózimiz kýá bolyp otyrmyz. Adamdar, jan janýarlar qınalýda, temperatýra ósip jatyr. Muny sheshýdiń joly biz basqa klımatty ózgertýge qarsy jańa tehnologııany engizýimiz kerek.» deıdi ǵalym Altaı Aınabek
Ǵylymnyń damýy – klımattyń ózgerýi, resýrstardyń tapshylyǵy jáne aýrý sııaqty jahandyq problemalardy sheshýde mańyzdy ról atqarady. Ǵylymı zertteýler bizge osy qıyndyqtardy túsinýge jáne olardy jeńý úshin ınnovaııalyq sheshimderdi ázirleýge kómektesedi.
Ǵylym men bilimge ınvestıııa salý bolashaq progress pen órkendeýdi qamtamasyz etý úshin mańyzdy. Ǵylymı zertteýlerdi qoldaý jáne ǵalymdardyń jańa býynyn daıyndaý bizge ǵylymdy odan ári ilgeriletýge jáne onyń álemdi jaqsartý úshin áleýetin paıdalanýǵa múmkindik beredi.
Aıgúl Muratqyzy
”Adyrna” ulttyq portaly
