Din - bul sózdiń tamyry tym tereńde. Ulttyq bolmysyńdy aıshyqtap, dúnıetanymyńdy aqtaryp beretin sala. Adamzat tarıhyndaǵy asa mańyzdy áleýmettik-mádenı sanada dinmen baılanysty. Taıaqtyń eki ushy bar degendeı, dindi ustanýdyńda óz baǵyty bar. Ony durys paıdalaný rýhanııattyń ular shyńyna jetelese, jat aǵymǵa erý bolashaǵyńdy bulyńǵyr etip, keleshegińdi óz qolyńmen qumǵa kómgenmen teń.
Dinı ahýal qaı elde bolmasyn birinshi kezekte turǵan kún tártibinen túspeıtin negizgi másele. Sondyqtan da konfessııaaralyq kelisimdi arttyrý jaıyna ár el óz deńgeıinde basymdyq beredi. Onyń basty kóriniside álemdik jáne dástúrli dinder seziniń ótýi. Elimizde atalmysh sez 2003 jyly qyrkúıek aıynda alǵash ret ótkizilgen edi. Sharanyń basty maqsaty - dinaralyq jáne konfessııaaralyq suhbat dástúrlerin dinaralyq sez túrinde nyǵaıtý.
Din men mádenıet, órkenıetter arasyndaǵy dıalogty ilgeriletýge baǵyttalǵan forýmda ǵylymı jáne shyǵarmashylyq zııaly qaýym ókilderin tarta otyryp, ártúrli mádenıetter men din ókilderi bas qosyp, ekstremızm ıdeologııasyna qarsy tózimdiliktiń ózindik strategııasy aıqyndalyp, «órkenıetter qaqtyǵysy» tezısteriniń basymdyq alýyna jol bermeýge arnaıy jumys josparlary talqylanady.
Sezdiń eń alǵashqy otyrysy konfessııaaralyq jáne ultaralyq qatynastardaǵy zorlyq pen terrorızm ádisterine qarsy is-áreketterdi talqylaýǵa arnaldy. Forýmǵa qatysýshylar arasynda qazirgi álemdegi din róli jáne kez kelgen dinniń negizgi adamgershilik qundylyqtarynyń jalpy adamzattyq sıpaty týraly ashyq pikir alysýǵa qol jetkizildi.
I Sezde órkenıetter, konfessııalar, elder men halyqtar arasynda qurylymdyq kelisimdi nyǵaıtý men kelissóz ornatý jolynda batyl qadam jasaldy. Atalǵan shara alǵan baǵyttyń durystyǵyna kóptiń kózin jetkizdi. Nátıjesinde, 3 jylda bir ret dinaralyq forým ótkizý týraly sheshim qabyldanǵan edi. Forým ekinshi ret elimizdiń elordasy Astananyń tórinde «Din, qoǵam jáne halyqaralyq qaýipsizdik» jalpy taqyrybymen, «Dinı senim erkindigi jáne ózge din ókilderine qurmet» jáne «Din lıderleriniń halyqaralyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi roli» degen eki baǵytta ótti. Eki kúnge sozylǵan forýmnyń nátıjesinde qatysýshylar barlyq din jáne etnıkalyq toptar ókilderin mádenı jáne dinı aıyrmashylyqtar negizinde qaqtyǵystar týdyrmaýǵa shaqyratyn birlesken Deklaraııany qabyldady. Bul qujatta «qaqtyǵystar ıdeologııasyna» «álem mádenıetine» almastyrýdyń jahandyq qajettigi kórinis tapty.
Ár ótkizilgen Sezde osyndaı belgili bir nátıjege qol jetkizilip otyrdy. Sońǵy ret mundaı forým 2022 jyly ótkizildi.
Kezekti ret Elordada ótken forým «Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń pandemııadan keıingi kezeńdegi adamzattyń rýhanı jáne áleýmettik damýyndaǵy róli» atty taqyrypty arqaý etti.
Onda sóz alǵan Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev:
Bizdiń sez órkenıetaralyq dıalog ornatatyn jahandyq deńgeıdegi alqaly jıynǵa aınaldy. Bul forýmdy ótkizýge Qazaqstannyń bastamashylyq etýi beker emes. Sebebi qazaq jeri ǵasyrlar boıy Batys pen Shyǵystyń arasyndaǵy kópir bolyp keledi. Osynda, ıaǵnı Uly dala tórinde nebir alyp kóshpeli ımperııalar ómir súrgen. Dinı ustamdylyq – olardyń bárine ortaq sıpat, degen edi.
Rasynda, Qazaqstan halqy túrli órkenıetter men dinderdiń dástúrin, tózimdilik pen ashyqtyq qasıetterin qabyldady. Qazirgi ýaqytta 100-den astam etnos Qazaqstanda ózara túsinistik pen kelisim jaǵdaıynda ómir súredi. 18 konfessııanyń 4 myńǵa jýyq dinı birlestigi erkin jumys istep jatyr. Bul eldiń baǵa jetpes baılyǵy desek artyq aıtqandyq emes.
Sezdiń ótkizilýi – elimiz ben búkil álemde dıalog pen yntymaqtastyqty nyǵaıtýdy kózdeıtin Qazaqstan saıasatynyń mańyzdy baǵyty. Al onyń negizgi mıssııasy konfessııa aralyq kelisimdi nyǵaıtý bolyp tabylady.
Barshaǵa málim, elimizdiń memlekettik saıasaty azamattardyń quqyqtary men bostandyqtaryn qurmetteýge negizdelgen qaǵıdattardy basshylyqqa alady. Sonymen birge, eldegi qalyptasqan memlekettik-konfessııalyq qatynastar barlyq konfessııalar men dinı toptardyń teń quqyqtyǵyn qamtamasyz etýge baǵyttalǵan.
Jalpy elimizde dástúrli formatta ótetin álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń sezi halyqaralyq arenada úlken mańyzǵa ıe. Óıtkeni, sez dinı konfessııalardyń álemdik kóshbasshylarynyń basyn bir maqsat jolyna toǵystyryp, ortaq adamzattyq adamgershilik ıdeıalaryna júgindirýi, álemdi torlaǵan terrorızm tálkeginen aryltyp, ekstremızm áleginen qutylýǵa taptyrmas álemdik rýhanı alań.
