ءدىن - بۇل ءسوزدىڭ تامىرى تىم تەرەڭدە. ۇلتتىق بولمىسىڭدى ايشىقتاپ، دۇنيەتانىمىڭدى اقتارىپ بەرەتىن سالا. ادامزات تاريحىنداعى اسا ماڭىزدى الەۋمەتتىك-مادەني سانادا دىنمەن بايلانىستى. تاياقتىڭ ەكى ۇشى بار دەگەندەي، ءدىندى ۇستانۋدىڭدا ءوز باعىتى بار. ونى دۇرىس پايدالانۋ رۋحانياتتىڭ ۇلار شىڭىنا جەتەلەسە، جات اعىمعا ەرۋ بولاشاعىڭدى بۇلىڭعىر ەتىپ، كەلەشەگىڭدى ءوز قولىڭمەن قۇمعا كومگەنمەن تەڭ.
ءدىني احۋال قاي ەلدە بولماسىن ءبىرىنشى كەزەكتە تۇرعان كۇن تارتىبىنەن تۇسپەيتىن نەگىزگى ماسەلە. سوندىقتان دا كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى ارتتىرۋ جايىنا ءار ەل ءوز دەڭگەيىندە باسىمدىق بەرەدى. ونىڭ باستى كورىنىسىدە الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر سەزىنىڭ ءوتۋى. ەلىمىزدە اتالمىش سەز 2003 جىلى قىركۇيەك ايىندا العاش رەت وتكىزىلگەن ەدى. شارانىڭ باستى ماقساتى - دىنارالىق جانە كونفەسسياارالىق سۇحبات داستۇرلەرىن دىنارالىق سەز تۇرىندە نىعايتۋ.
ءدىن مەن مادەنيەت، وركەنيەتتەر اراسىنداعى ديالوگتى ىلگەرىلەتۋگە باعىتتالعان فورۋمدا عىلىمي جانە شىعارماشىلىق زيالى قاۋىم وكىلدەرىن تارتا وتىرىپ، ءارتۇرلى مادەنيەتتەر مەن ءدىن وكىلدەرى باس قوسىپ، ەكسترەميزم يدەولوگياسىنا قارسى توزىمدىلىكتىڭ وزىندىك ستراتەگياسى ايقىندالىپ، «وركەنيەتتەر قاقتىعىسى» تەزيستەرىنىڭ باسىمدىق الۋىنا جول بەرمەۋگە ارنايى جۇمىس جوسپارلارى تالقىلانادى.
سەزدىڭ ەڭ العاشقى وتىرىسى كونفەسسياارالىق جانە ۇلتارالىق قاتىناستارداعى زورلىق پەن تەرروريزم ادىستەرىنە قارسى ءىس-ارەكەتتەردى تالقىلاۋعا ارنالدى. فورۋمعا قاتىسۋشىلار اراسىندا قازىرگى الەمدەگى ءدىن ءرولى جانە كەز كەلگەن ءدىننىڭ نەگىزگى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارىنىڭ جالپى ادامزاتتىق سيپاتى تۋرالى اشىق پىكىر الىسۋعا قول جەتكىزىلدى.
ءى سەزدە وركەنيەتتەر، كونفەسسيالار، ەلدەر مەن حالىقتار اراسىندا قۇرىلىمدىق كەلىسىمدى نىعايتۋ مەن كەلىسسوز ورناتۋ جولىندا باتىل قادام جاسالدى. اتالعان شارا العان باعىتتىڭ دۇرىستىعىنا كوپتىڭ كوزىن جەتكىزدى. ناتيجەسىندە، 3 جىلدا ءبىر رەت دىنارالىق فورۋم وتكىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعان ەدى. فورۋم ەكىنشى رەت ەلىمىزدىڭ ەلورداسى استانانىڭ تورىندە «ءدىن، قوعام جانە حالىقارالىق قاۋىپسىزدىك» جالپى تاقىرىبىمەن، «ءدىني سەنىم ەركىندىگى جانە وزگە ءدىن وكىلدەرىنە قۇرمەت» جانە «ءدىن ليدەرلەرىنىڭ حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدەگى ءرولى» دەگەن ەكى باعىتتا ءوتتى. ەكى كۇنگە سوزىلعان فورۋمنىڭ ناتيجەسىندە قاتىسۋشىلار بارلىق ءدىن جانە ەتنيكالىق توپتار وكىلدەرىن مادەني جانە ءدىني ايىرماشىلىقتار نەگىزىندە قاقتىعىستار تۋدىرماۋعا شاقىراتىن بىرلەسكەن دەكلاراتسيانى قابىلدادى. بۇل قۇجاتتا «قاقتىعىستار يدەولوگياسىنا» «الەم مادەنيەتىنە» الماستىرۋدىڭ جاھاندىق قاجەتتىگى كورىنىس تاپتى.
ءار وتكىزىلگەن سەزدە وسىنداي بەلگىلى ءبىر ناتيجەگە قول جەتكىزىلىپ وتىردى. سوڭعى رەت مۇنداي فورۋم 2022 جىلى وتكىزىلدى.
كەزەكتى رەت ەلوردادا وتكەن فورۋم «الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ پاندەميادان كەيىنگى كەزەڭدەگى ادامزاتتىڭ رۋحاني جانە الەۋمەتتىك دامۋىنداعى ءرولى» اتتى تاقىرىپتى ارقاۋ ەتتى.
وندا ءسوز العان مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ:
ءبىزدىڭ سەز وركەنيەتارالىق ديالوگ ورناتاتىن جاھاندىق دەڭگەيدەگى القالى جيىنعا اينالدى. بۇل فورۋمدى وتكىزۋگە قازاقستاننىڭ باستاماشىلىق ەتۋى بەكەر ەمەس. سەبەبى قازاق جەرى عاسىرلار بويى باتىس پەن شىعىستىڭ اراسىنداعى كوپىر بولىپ كەلەدى. وسىندا، ياعني ۇلى دالا تورىندە نەبىر الىپ كوشپەلى يمپەريالار ءومىر سۇرگەن. ءدىني ۇستامدىلىق – ولاردىڭ بارىنە ورتاق سيپات، دەگەن ەدى.
راسىندا، قازاقستان حالقى ءتۇرلى وركەنيەتتەر مەن دىندەردىڭ ءداستۇرىن، توزىمدىلىك پەن اشىقتىق قاسيەتتەرىن قابىلدادى. قازىرگى ۋاقىتتا 100-دەن استام ەتنوس قازاقستاندا ءوزارا تۇسىنىستىك پەن كەلىسىم جاعدايىندا ءومىر سۇرەدى. 18 كونفەسسيانىڭ 4 مىڭعا جۋىق ءدىني بىرلەستىگى ەركىن جۇمىس ىستەپ جاتىر. بۇل ەلدىڭ باعا جەتپەس بايلىعى دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس.
سەزدىڭ وتكىزىلۋى – ەلىمىز بەن بۇكىل الەمدە ديالوگ پەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋدى كوزدەيتىن قازاقستان ساياساتىنىڭ ماڭىزدى باعىتى. ال ونىڭ نەگىزگى ميسسياسى كونفەسسيا ارالىق كەلىسىمدى نىعايتۋ بولىپ تابىلادى.
بارشاعا ءمالىم، ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك ساياساتى ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قۇرمەتتەۋگە نەگىزدەلگەن قاعيداتتاردى باسشىلىققا الادى. سونىمەن بىرگە، ەلدەگى قالىپتاسقان مەملەكەتتىك-كونفەسسيالىق قاتىناستار بارلىق كونفەسسيالار مەن ءدىني توپتاردىڭ تەڭ قۇقىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان.
جالپى ەلىمىزدە ءداستۇرلى فورماتتا وتەتىن الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزى حالىقارالىق ارەنادا ۇلكەن ماڭىزعا يە. ويتكەنى، سەز ءدىني كونفەسسيالاردىڭ الەمدىك كوشباسشىلارىنىڭ باسىن ءبىر ماقسات جولىنا توعىستىرىپ، ورتاق ادامزاتتىق ادامگەرشىلىك يدەيالارىنا جۇگىندىرۋى، الەمدى تورلاعان تەرروريزم تالكەگىنەن ارىلتىپ، ەكسترەميزم الەگىنەن قۇتىلۋعا تاپتىرماس الەمدىك رۋحاني الاڭ.
