Alaştanuşy ǧalym Otan qorǧauşy künın Alaş äskerı qūrylǧan künge belgılegen jön dese, diplomat onymen kelıspeidı.
7 mamyr elımızde Otan qorǧauşylar künı retınde atalyp ötıledı. 1992 jyly osy künı Qazaqstan qaruly küşterın qūru turaly prezident jarlyǧyna qol qoiylǧan. Äitse de alaştanuşy Sūltanhan Aqqūlyna 7 mamyr künı ūnamai otyr.
«OTAN QORǦAUŞY KÜNI 24 MAUSYM BOLUY KEREK»
Sūltanhan Aqqūly «Qasqa jol» iutub kanalynda 7 mamyrdy Otan qorǧauşylar künı retınde qabyldamaitynyn aitqan eken.
- HH ǧasyr basyndaǧy tarihymyzdy zertteuge 30 jyldan astam uaqytymdy jūmsaǧan ǧalym retınde aitatynym, osy bügıngı Qazaq memleketınıŋ tūŋǧyş tūraqty ūlttyq Qaruly küşterı qūrylǧan kün nemese Otan qorǧauşylar künı – 7 mamyr emes, «öte qymbatty» Dariǧa Nazarbaevanyŋ tuǧan künı emes, 1918 jyldyŋ 24 mausymy boluy kerek edı. Mıne, tūŋǧyş Armiiamyzdyŋ qūrylǧan künıne biyl 106 jyl tolady eken. 24 mausym künı – bızde tūŋǧyş ūlttyq tūraqty Qaruly küşterımızdıŋ qūrylǧan künı, - deidı ǧalym
Sūltanhan Aqqūlynyŋ aituynşa, 1917 jyly 12 jeltoqsanda Orynbordaǧy ekınşı Jalpyūlttyq qazaq-qyrǧyz qūryltaiy Alaş respublikasynyŋ, keşegı Qazaq handyǧynyŋ jer aumaǧynda sol memleket tıregı bop tūrǧan, memlekettıŋ negızın qalaityn qazaq halqynyŋ saiasi qūlqymen Alaş ūlttyq elınıŋ avtonomiiasy qūryldy. «Būl bügıngı Qazaqstannyŋ süiegı, negızı, ırgetasy ekenın ūmytpauymyz kerek» deidı ol.
- Bız 1991 jyly tūŋǧyş ret täuelsızdık alǧan joqpyz, täuelsızdıgımızdı qalpyna keltırdık. Öitkenı ol täuelsızdıkten bız 1920 jyly tamyz aiynda aiyrylǧan bolatynbyz, – deidı ǧalym.
Al Qaruly küşter qūrylǧan 7 mamyr, sonymen bırge būrynǧy prezident Nazarbaevtyŋ qyzy Dariǧanyŋ da tuǧan künı. Ǧalym osy ekı künnıŋ bır dataǧa säikes keluı kezdeisoqtyq emes dep tanitynyn baiqatty.
«EŞKIM «NAZARBAEVANYŊ TUǦAN KÜNI» DEGEN JOQ...»
Alaştanuşy Sūltan han Aqqūlynyŋ pıkırımen eks-diplomat Qazbek Beisebaev kelıspeidı.
- Qalai bolǧan künnıŋ özınde bız äskerdı qūrmetteuımız kerek. Sebebı «Öz äskerıŋdı asyrai almasaŋ, özgenıŋ äskerın asyrauǧa mäjbür bolasyŋ» degen qanatty söz bar. Sol sebeptı de äskerilerge arnalǧan belgılı bır data kerek. Būl kün Dariǧa Nazarbaevanyŋ tuǧan künı eken dep Otan qorǧauşylar künınen mülde bas tartpaimyz ǧoi. Äu basta būl kündı belgıleitın kezde «7 mamyr Dariǧa Nazarbaevanyŋ tuǧan künı» dep bızge eşkım aitqan joq. Äskeri azamattardy qūrmetteu üşın arnaiy kün boluy kerek. Kezınde 23 aqpan künın Sovet äskerınıŋ qūrylǧan künı dep atap jürdık. Bız özımızdıŋ sarbazdarymyzdy baǧalau üşın belgılı bır kün mereke retınde atalyp ötılu kerek. Sol sebeptı Sūltanhan Aqqūlynyŋ pıkırımen kelıspeimın, - deidı Qazbek Beisebaev.
Onyŋ aituynşa, qazırgıdei halyqaralyq jaǧdai uşyǧyp tūrǧan kezeŋde äskerge erekşe qūrmet körsetuımız kerek. «Äskeri qyzmetkerlerge qoldau körsetıp, qolymyzdan kelgenşe kömektesuımız kerek» deidı diplomat.
- Öz basym 7 mamyr künın Otan qorǧauşylar künı retınde belgılegen kezde eks-prezidenttıŋ qyzynyŋ tuǧan künıne ädeiı orailastyrdy dep aita almaimyn. Menıŋ oiymşa, 7 mamyr künın 9 mamyr Jeŋıs künıne jaqyn boǧan soŋ taŋdaǧan sekıldı. Endeşe, 7 mamyr künı ūnamasa, 9 mamyr künın Otan qorǧauşylar künı retınde atap öteiık, - deidı būrynǧy diplomat Qazbek Beisebaev.
«ALAŞORDA ÖZ ALDYNA BÖLEK MEMLEKET BOLǦAN JOQ»
Sūltanhan Aqqūly Alaş äskerı qūrylǧan 1918 jyldyŋ 24 mausym künın Otan qorǧauşylar künı retınde atap ötudı ūsynyp otyr. Qazybek Beisebaev alaştanuşynyŋ būl pıkırıne de qosylmaitynyn eskerttı.
- Alaşorda öz aldyna bölek memleket bolǧan joq, tek qana Alaş qozǧalysy men partiiasy boldy. Olardyŋ ışınen är türlı deŋgeidegı belsendı azamattar şyqty. Bızdıŋ äskerımızdıŋ joŋǧarlarmen soǧysqan kezı boldy. Sol kezben bailanystyryp Otan qorǧauşylar künın belgıleuge bolady. Toqsan auyz sözdıŋ tobyqtai tüiını, bızge arnaiy Otan qorǧauşylar künı kerek. Ol Alaşpen bailanysty bola ma, joq älde Qabanbai zamanymen orailastyramyz ba, mäsele onda tūrǧan joq. Būl mäselenı halyq özı şeşuı kerek. 7 mamyr künın 30 jyldan astam uaqyt atap ötıp jürmız. Endı ony özgertudıŋ ne qajetı bar? Bızde atauly kündı özgertuden basqa maŋyzdy problema joq pa? Sūltanhan Aqqūlynyŋ Alaş taqyrybynda sıŋırgen eŋbegın jaqsy bılemın. Äitse de tap qazırgı taŋda Otan qorǧauşylar künın özgerteiık degen sözı oryndy emes sekıldı, – deidı diplomat.
Şynar Aqjanqyzy
Ūqsas jaŋalyqtar
