Qazaqstan äskerı tarihynyŋ bastauy 1992 jyldyŋ 7 mamyrynda el Prezidentı - Qaruly Küşterdıŋ Joǧarǧy Bas Qolbasşysy N.Nazarbaevtyŋ «Qazaqstan qaruly küşterın qūru turaly» Jarlyqqa qol qoiǧan künı bolyp sanalady.
Qazaqstan Qaruly Küşterınıŋ qūramyna negızınen 40-şy Qūrama Qaruly Armiia äskerlerı, sondai-aq Äue küşterı jäne Äue qorǧanysy äskerlerı, qūramalary, Qazaqstanda ornalastyrylǧan TMD Bırıkken Qaruly Küşterınıŋ mekemelerı men ūiymdary kırdı.
Qaruly Küşterdı qūrumen qatar, el basşylyǧy memlekettıŋ äskeri qauıpsızdıgın qamtamasyz etu üşın saiasi jäne diplomatiialyq sipattaǧy şaralardy jüzege asyrdy. Däl sol kezde memlekettık şekaranyŋ perimetrı boiynşa qauıpsızdık beldeuın, aimaqtyq ūjymdyq qauıpsızdık jüiesınıŋ negızgı elementterın qūruǧa jäne iadrolyq qauıptıŋ tömendeuıne negızdedı. Qazaqstan KSRO-dan mūraǧa qalǧan iadrolyq arsenaldan öz erkımen bas tartyp, Iаdrolyq qarudy taratpau turaly şartqa qol qoidy.
Armiia - egemendı memlekettıŋ mındettı atributy. Elımızdıŋ Konstitusiiasynda «Qazaqstan Respublikasyn qorǧau onyŋ ärbır azamatynyŋ qasiettı boryşy jäne mındetı bolyp sanalady. Respublika azamattary äskeri qyzmettı zaŋda belgılengen tärtıp boiynşa jüzege asyrady.
Bastapqy jūmys Äskeri doktrinany daiyndaumen anyqtaldy. Būl memlekette soǧystyŋ aldyn alu, äskeri damu, el men onyŋ Qaruly Küşterın agressiiany toitaruǧa daiyndau, qaruly küres jürgızu ädısterı turaly resmi qabyldanǧan közqarastar jüiesın qabyldau. Doktrinada Qazaqstan basqa memleketterdıŋ müddelerı men qauıpsızdıgın eskere otyryp, öz äskeri qauıpsızdıgın qamtamasyz ete otyryp, soǧys jäne beibıtşılık mäselelerınen jaŋa közqarastar negızınde şyǧatyndyǧy basa aityldy. Soǧys qaupıne tötep beruge bolatyndyǧy, bıraq äskeri qauıptıŋ bar ekendıgı aityldy. Sondyqtan eldıŋ qorǧanysyn saqtau memlekettıŋ jäne bükıl halyqtyŋ eŋ maŋyzdy mındetı bolyp tabylady.
Äskeri doktrina bır jaǧynan, memlekettıŋ äskeri saiasatynyŋ ajyramas bölıgı retınde soǧystyŋ aldyn alu şaralaryn qarastyrsa, ekınşı jaǧynan, Qazaqstan Respublikasynyŋ egemendıgın, täuelsızdıgı men aumaqtyq tūtastyǧyn qorǧau ädısterın anyqtady. Alǧaşqy Äskeri doktrina Prezidentpen bekıtılıp, 1993 jyly 11 aqpanda küşıne endı.
Jaŋa memleketterdıŋ paida boluy būrynǧy Keŋes Odaǧynyŋ keŋ aumaǧynda geosaiasi baǧytty özgerttı. Halyqaralyq qatynastardyŋ bes subektısı - Qazaqstan, Äzırbaijan, Resei, Türkımenstan jäne İrannyŋ teŋızıne ainalǧan Kaspii teŋızınıŋ märtebesınıŋ belgısızdıgı kürdelı problema boluy mümkın. Būrynnan bar geosaiasi tepe-teŋdık būzyldy. Osyndai jaǧdaida Prezidenttıŋ 1993 jylǧy 2 säuırdegı Jarlyǧymen Äskeri-teŋız küşterın qūru qarastyryldy.
Respublikada ofiserlerdı daiarlau mäselesı özektı boldy jäne sol jyldary ofiserlerdıŋ ünemı ösıp otyruy eskerılıp, äskerlerdıŋ jauyngerlık daiyndyǧyna jäne äskerlerdegı tärtıptı nyǧaituǧa ülken ziian keltırıldı. Qorǧanys ministrlıgı jaǧdaidy tūraqtandyru jäne osy mäselelerdı şeşudıŋ joldaryn tabu üşın qajettı şaralardy qabyldady:
Negızgı oryn äskerlerdıŋ jauyngerlık jäne jūmyldyru daiyndyǧyna berıldı. Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı - Qaruly Küşterdıŋ Joǧarǧy Bas Qolbasşysy N.Ä.Nazarbaev, eŋ aldymen, Qaruly Küşter qūramalary, bölımderı men bölımşelerı komandirlık ştabynyŋ generaldary men ofiserlerınıŋ ūrys qimyldaryn jürgızudegı praktikalyq daǧdylardy igeruıne qol jetkızu, zamanaui aralas qaruly ūrys jürgızu üşın qajettı taktikalyq oilaudy damytudy talap ettı.
Osy maqsatta äskeri jattyǧular belsendı türde daiyndala bastady:
- 1993 jyly korpus pen diviziia ştabynyŋ qatysuymen ırı komandalyq-ştabtyq jattyǧu ötkızıldı;
- 1994 jyly mausymda Aiagöz poligonynda Qaruly Küşterdıŋ basşylyǧymen qūramalar men bölımderdıŋ komandirlerıne arnalǧan oqu-jattyǧu sabaqtary ötkızıldı;
- 1994 jyly Otar oqu ortalyǧynyŋ bazasynda aviasiia jäne desanttyq bölımşelermen bırlese otyryp Qūrlyqtaǧy küşterdıŋ jauyngerlık äreketterı jasaqtalǧan aralas qaruly taktikalyq oqu-jattyǧu ötkızıldı;
- 1995 jyly qyrküiekte Äskeri-äue küşterınıŋ jan-jaqty taktikalyq ūşu jattyǧuy ötkızıldı;
- äskerler men äskeri obektılerdı memlekettıŋ bükıl aumaǧynda taratuǧa, äskeri qimyldarda osaldyq därejesın jäne şyǧyndar masştabyn äsırese qazırgı zamanǧy soǧys qūraldaryn qoldana otyryp tömendetuge;
- Qaruly Küşterdıŋ ūtqyrlyǧyn arttyru, olardyŋ baǧytyna qaramastan är türlı sipattaǧy qauıp-qaterlerge jedel den qoiudy qamtamasyz etu;
- memlekettık bilıktıŋ jäne äskeri basqarudyŋ jergılıktı organdary negızınde Qaruly Küşterdıŋ rezervın qūru jäne aumaqtyq qorǧanys mäselelerın şeşudı mümkın ettı.
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
