Belgisiz jaǵdaıda qaza tapqan belgili memleket jáne qoǵam qaıratkeri, oppozıııalyq saıasatker Zamanbek Nurqadilovtiń eń uzaq atqarǵan qyzmeti Almaty qalasynyń ákimi boldy. 10 jyl qala ákimi bolǵan onyń osy qyzmetin qatarlastary men yqylaspen eske alady.
14 qańtarda Almatyda qoǵam jáne memleket qaıratkeri Zamanbek Nurqadilovtyń 80 jyldyǵyna oraı as berildi. Asta Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń keńesshisi - baspasóz hatshysy Berik Ýálı prezıdenttiń kóńil aıtý hatyn oqyp berdi. Hatta prezıdent qaıratkerdiń týǵan jeri Almaty oblysynyń Kegen aýdanynda eskertkish, Almatyda turǵan úıine eskertkish taqta ornatý kerek ekenin aıtty. Saıasatta bılikten oppozıııaǵa deıingi joldy júrip ótken Zamanbek Nurqadilov Almaty qalasyn – 10 jyl, Almaty oblysyn 4 jyl basqardy. Basqa atqa minerler sııaqty emes, onyń sheneýnik kezinde de batyl qımyldaǵanyn aıtady zamandastary.
«ALMATYNY QAZAQYLANDYRDY»
Zamanbek Nurqadilovtyń úzeńgelesi bolǵan Jumash Kenebaı qaıratkerdiń Almatyny qazaqylandyrýǵa qosqan úlesi zor bolǵanyn aıtady.
– Men ózim 1991 jyldan bastap Zákeńniń qol astynda jumys istedim. Zákeńniń bir keremettigi qazaq halqyna aıryqsha qyzmet etti. Mysaly, 20 myń qazaq jasyna tegin 10 sottyq jer berip, úı salyp alýyna múmkindik berdi. Bul istiń basy-qasynda ózim júrdim. «Shańyraq», «Taýgúl», «Altyn besik» jáne «Dýmannyń» bárinen jer berip, Almatyny qazaqylandyrýǵa at salysty. Zákeńniń bir keremettigi «Qazaǵyma bolsa eken» dep jumys istedi. Sol kezdiń ózinde is-qaǵazdar qazaq tilinde júre bastady. Áý basta Almaty qalasy ákimshiligine jumysqa kelgen kezde «Munda bir debireýi qazaqsha jumys istemeıdi ǵoı» dep shoshyp ketkenmin. Az ǵana ýaqyttyń ishinde Almaty qalalyq ákimshiligin qazaqshalandyrdy. Zákeńniń patrıottyǵy, týǵan halqyna degen mahabbaty sheksiz boldy. Men ondaı birde bir ákimdi, birde bir mınıstrdi kórgen joqpyn, – dedi ol.
Saıasatker Serik Ábdirahmanov ta Zamanbek Nurqadilovtyń halyqqa jer bergenin joǵary baǵalaıdy. Ol osy arqyly Nurqadilovtiń Almatynyń qazaqylanǵanyn qýattady.
– «Mamyrdaǵy» úılerdi basyp alǵanda Zamanbek solardy retke keltirýdi maǵan tapsyrǵan edi. Mán-jaıdy bilgennen keıin «Záke, mynalar daıyn úıge talasyp júr, túsinýge bolady. Jandaryna ábden batqan. Azamattarǵa jer bereıik. Jer bersek, azamattar úı salamyz dep kóńilderi tynyshtalady» dep usynys aıttym. Zákeń bir sózge kelmeı qalalyq atqarý komıtetiniń basshylaryn jınap, jer berý jónindegi memlekettik komıssııanyń basshysy etip meni taǵaıyndady. Al meniń janymdaǵy jeltoqsanshylar men belsendijigitter maǵan kómekshi bolyp, myńdaǵan azamat jer aldy. Bir jyldan keıin men qyzmetten kettim. Kenesary Qaptaǵaev tikeleı Zamanbek Nurqadilovke shyǵyp, keıbir sheshilmeı jatqan isti rettep otyrdy. Zamanbektiń sheshimi men qoldaýynyń arqasynda jańa móltek aýdandar paıda boldy. Osy arqyly ol Almatyny qazaqylandyrýǵa kúsh saldy, – deıdi ol.
«NAZARBAEV FÝRMANOV KÓShESIN ÓZGERTÝGE QARSY BOLDY»
Jumash Kenebaı saıasatkerdiń Almaty kóshelerin qazaqylandyrýǵa erekshe kóńil bólgenin eskertti.
– Maǵan Zákeń «Almaty kóshelerin qalaı ataý kerek?» degen máseleni anyqtaý jóninde tapsyrma berdi. Men qaı kóshe qalaı atalý kerek ekenin jazyp berdim. Sol kezde Nazarbaev Fýrmanov kóshesin ózgertýge qarsy boldy. Men atalǵan kósheni «Kenesary han nemese Álıhan Bókeıhanǵa bereıik» dep usynys aıtqan edim. Biraq basqa kóshelerdiń bárin qazaqshaladyq. Mysaly, Ahmet Baıtursynulyna arnaıy kóshe berildi. Ult kóseminiń atyndaǵy kósheni berý daý boldy. Bizge «Ahmet Baıtursynov» dep jazyp ákelipti. Sol kezde «Taqtaıshaǵa Baıtursynov dep jazýǵabolmaıdy, Baıtursynuly» dep jazyp ákelińder»dedim. Sonda «Biz barlyq taqtaıshany shyǵaryp qoıdyq. Onyń aqshasyn kim tóleıdi?» degende «Sender tóleısińder. Aldyn ala nege kórsetpeısińder?» dep jaýap berdim. Ákimniń orynbasary «Baıtursynulynyń aty-jónine baılanysty Jazýshylar odaǵynan qaǵaz ákelińizshi» degen soń odaqtyń sol kezdegi tóraǵasy Qaldarbek Naımanbaevqa bardym. Ol ult ustazynyń aty-jóni «Ahmet Baıtursynuly» dep jazyp berdi. Solaı bul másele sheshildi, – deıdi ol.
Jumash Kenebaı qansha jyldan beri zar ılep aıtyp, jazyp júrip qaıratkerdiń 80 jyldyǵynda saıası ózgerister bastalyp jatqanyn aıtady. Áıtse de ol Zamanbek Nurqadilov qaıtys bolǵanda bir ýys topyraq salýǵa jaramaǵan sheneýnikterdiń asqa kelgenine tańǵalǵanyn jasyrmady.
– Maǵan memleket basshysynyń baspasóz hatshysy Berik Ýálıdyń asqa kelip, sóılegeni jaqsy áser etti. Mysaly, óziniń týǵan jeri Kegenaýdanynda eskertkish ornatý týraly usynys aıtylyp jatyr. Al endi meniń kóńilime kelgen bir nárse boldy, atalǵan asta júzdegen adam boldy. Buryn Zamanbek Nurqadilovtyń atyn ataýǵa qorqatyndar kúni keshe batyr bolyp shyǵa keldi. Olardyń atyn atap, túsin tústegim kelmeıdi. Aıtsam, daý bolady. Keshe Zákeńdi dattaǵandar asta maqtaı bastady. Zamanbek qaıtys bolǵanda jerleýge kelmegender asta «Zamanbek degen keremet edi» dedi. Adam degen ne degen eki júzdi,á?! – dedi ol.
Serik Ábdirahmanov Zamanbek Nurqadilovtyń eskertkishimen qatar qylmystyq is ashylǵany da durys dep esepteıdi. Sebebi ol qaıratkerdiń qazasy eskerýsiz qalmaýy kerek degen pikirde.
– Qazir qarapaıym azamattar ákim men mınıstrlerge kire almaıdy. Qańtardan keıin kóp ákimder halyqqa adal qyzmet etkisi keledi. Biraq taǵaıyndalǵan ákimderdiń taǵdyry sol, olar kóp nárseni sheshe almaıdy. Jaýapkershilikti moınyna ala almaıdy. Halyq qazir Zamanbek sekildi azamattardy saǵynyp otyr. Otyz jyl boıy halqyn oılaıtyn azamattardyń Nazarbaevtyń ury júıesi joq qyldy, – dedi ol.
Serik Joldasbaı
«Adyrna» ulttyq portaly
