Äleumettık jelıde tiıstı bılımı bolmasa da, emşımın deitınder kezdesedı. Medeu tūtyp em ızdep, solarǧa baryp qaralatyndar da bar. Soŋynan em qonbai aldynyp qaldym degender de barşylyq. Emşısınıŋ namysyn jyrtatyndar da az emes. Jetılgen medisina tūryp, adamdardyŋ emşıge jügınuınıŋ saldary ärqily bolyp jatady.
Bügınde auruyn bılgender medisina qyzmetıne jügınbei, emşı-balgerge asyǧatyn bolǧan. Būl adamnyŋ ǧana emes, qoǧamnyŋ dertıne ainalyp barady. Äiteuır dertıne daua ızdegen adamdar emşıden de medet sūraidy. Emşıge qaralǧan soŋynan em qonbaǧany öz aldyna, ökınıştı jaǧdaiǧa ūrynǧandary da kezdesedı. Būl qanşalyqty dūrys? «MENEN ÜIRENIP BASQALARDY DA EMDEISIŊ» Bahyt Kärımqyzy - «auruyŋdy ystyqpen emdep jazamyn» degenderge aldanyp, dertın asqyndyryp alǧandardyŋ bırı. Äuelde auruǧa şaldyqqanyn estıgen ol tezırek emdeludıŋ barlyq jolyn qarastyrǧanyn aitady. Sondaida instagramnan eldıŋ bärı jaqsy boldyq jazylyp kettım dep aityp jatqan emşıge baryp qaralǧan eken. «Jazylamyn» degen oi bolǧan deidı ol. - Bahyt hanym, sız dertıŋızdıŋ baryn qaşan bıldıŋız? - 2021 jyly skriningten öttım, sol kezde qaterlı ısık bar dedı. Basynda därıgerlerden em alyp jürdım. Bıraq keiın instagramnan şulatyp video salyp jatatyn emşılerdıŋ bırıne bardym. 9 mamyr men 19 mamyr aralyǧynda em aldyq. - Emnıŋ aqysy qanşa boldy? - Är künge 10 myŋ teŋge töledım. Är seans qūny on myŋ teŋge edı. Odan bölek 350 myŋ taǧy töledık. Ol oqu aqysy boldy. «Menen adamdardy qalai emdeudı üirenıp, basqalardy da emdeisıŋ» dep aitty. Onyŋ da ūzaqtyǧy – 10 kün. Solai oqyp, sertifikat aldyq. - Emnıŋ darymaǧanyn qalai bıldıŋız? Därıgerler ne deidı? - Ystyq basqan soŋ bır jaq büiregım auyryp şyqty. Qaraldym, tekserıldım. Keiın ısıktıŋ odan saiyn ülkeiıp ketkenı anyqtaldy. - Sızge qandai em qoldandy? Nemen emdedı? - Qai jerıŋ auyrsa da janjabıl (imbir) jaǧu kerek dedı. Sosyn massaj jasady nüktelerdı basyp. Qanşama aqşaǧa janjabıldıŋ şaiyn, ūntaǧyn aldym.
- Sızge em darymaǧan soŋ emşıge eskerttıŋız be auruyŋyzdyŋ odan saiyn asqynǧanyn?
- Aittym. «Mende ısık odan saiyn ösıp ketıptı. Sız menı sendırdıŋız ǧoi jazylasyŋ dep. Tıptı sende ısık joq, därıgerler aita beredı dep te aittyŋyz» dep habarlastym, telefonyn öşırıp tastady. İnstagramǧa da jazǧanmyn. «Büirektıŋ ısuı ystyqpen emdelmeidı» dep paraqşalaryna jazdym. Menı qara tızımge saldy.
- Sızden basqa kımder boldy? Basqa auruǧa qandai em qoldandy?
- Basqa em joq. Epilepsik, qant diabetıne de, dialez, qan qysymy, jürek aurulary bolsa da sol em. Psoriazben auyryp kelgen bır bala boldy, Oǧan da sol emdı qoldandy. Onyŋ da auruy asqynǧan. Ony da imbirmen emdedı.
«SOL JAQTA JAQSY BOLYP, ÜIDE ASQYNDYRDYM»
«Äleumettık jelıde sebeptı nüktenıŋ negızın qalauşy, densaulyq trenerı» degen atpen tanylǧan massaj mamanynyŋ jelıdegı jazyluşysy 170 myŋnan asady. «Em aldym, auruymnan jazyldym» degender qatary da köp.
Al terı auruynan aryluǧa barǧan Ernazar esımdı azamat özı emdı dūrys almaǧanyn aitady.
- Men ol kısıden em aldym on kün. Sol jaqta jatyp, jaqsy boldym. Bıraq tolyq emes, qalǧan emdı auylyma baryp aldym. Üi jaǧdaiynda emdı dūrys jasamai, aurudy asqyndyrdym, - deidı.
Almatylyq Eŋlık esımdı boijetken de emşılerdıŋ emınen zardap şekkenderdıŋ bırı. Ol mūryn quysynyŋ qabynuynan bolatyn gaimorit auruymen auyrǧan. 17 jasynda auruyn bılgen nauqas operasiiasyz emdeludı jön sanaǧan. Alaida uaqyty men qarajatyn şyǧyndaǧan boijetken keiın bärıbır operasiia jolymen emdelgenın aitady.
Osy emşıge bız de habarlasyp kördık. Ol bır jolǧy em baǧasy 10 myŋ teŋge ekenın aityp, kelıp qaralyp körudı nasihat ettı. Al «jurnalispın»dep ıske köşkenımde emşımız telefonyn bırden öşırıp tastady. Ol özıne qolaisyz sūraqtarǧa jauap beruge daiyn bolmai şyqty...
«DŪRYS EM QABYLDAIMYN DESEŊIZ, EMŞIGE SENBEŊIZ»
Al därıgerler aurudyŋ aldyn alu üşın dūrys em alu kerektıgın aitady. 13 jyldyq täjıribesı bar onkolog, hirurg, mammolog Janat Baqytqyzy aurudyŋ alǧaşqy belgılerı baiqalǧannan-aq därıgerge qaralu kerek deidı.
- Isıktı ystyqpen emdeu medisina tūrǧysynan qanşalyqty dūrys?
- Isık ystyqty jaqsy köredı, ol ystyqta kerısınşe qatty ösıp ketedı. Tıptı basqa organdarǧa da tarap ketu qaupı joǧary bolady. Onkologiiadaǧy emnıŋ türlerı: himiialyq, operasiialyq, säulelık terapiia. Basqa eşqandai em joq. Ystyqpen ne suyqpen emdeletın auru emes būl.
- Qazırgı taŋda auruyn emşı, balgerge aparyp, asqyndyryp alatyndar köp pe?
- Ökınışke orai kezdesedı. Menıŋ täjıribemde de sondai nauqastarym boldy. Ondai jaǧdaida psihologpen keŋesemız. Müldem könbegen nauqasym boldy. Ökınışke orai ol kısı qaitys boldy.
Jeke psiholog Aigül Basarqyzy auruyn anyqtasa emşılerge jügınetınderdı söktı.
- Eŋ ökınıştısıde osy. Emşılerge baryp, emdelemın dep aurularyn asqyndyryp jıbergender qazır qoǧamda öte köp. Tıptı arty qaiǧyly oqiǧalarǧa ūlasqandar bar. Al közı aşyq, kökıregı oiau azamattar bırınşı kezekte därıgerge barady. Nauqas bolsaŋyz, emşı, balgerge senbeŋız. Bılıktı, oqyǧan, täjıribelı aq halattylarǧa jügıngen jön. Sondyqtan uaqytyŋyzdy eŋ bastysy densaulyǧyŋyzdy joǧaltpau üşın dūrys em qabyldaudy üirenıŋız, - dep keŋes berdı.
Cymbat Nauhan «Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
