Bilim berý saıasaty – ulttyq ekonomıkamyzdyń negizgi tiregi ǵana emes, áleýmettik damýymyzdyń, ekonomıkalyq serpilis jasaýymyzdyń qozǵaltqysh kúshi. Jahandyq eńbek naryǵynda básekege qabilette maman daıarlap, sapaly adamı kapıtaldy qalyptastyrý qashan da bilim berý saıasatymen júıelenip otyrýy tıis. Baıqaǵanymyzdaı, qazirgi jańa ǵylym alańdaryndaǵy zertteýler men túrli baǵyttardyń bolashaǵy tehnologııalyq erekshelikten tyǵyz baılanysty. Sol sebepten de, mektep baǵdarlamasy udaıy jańartylyp, joǵarǵy oqý ornyndaǵy akademııalyq ustanymdar da ýaqyt sarasynda jetilip otyrǵany jón.
Bizdińshe, bilim berý saıasatyn ilgerletýdiń basty zańdylyǵy – jaratylys qubylystaryn tanýdan alshaq ketpeý, jahandyq progresti udaıy nazarda ustap otyrý jáne álemdik jetistikterdi ulttyq salt-canaǵa saı reformalaý. Eýropa-ortalyqtanǵan bilim júıesiniń erekshelikteri jáne artyqshylyqtarymen sanasyp qana qoımaı, ulttyq ǵylymı ortalyqtardy kóptep qurý. Negizinen alǵanda, kez kelgen bilim saıasaty ortalyqtanǵan bilim berý jáne zertteý júıesi negizde damıdy. Qazirgi ýaqytta Qazaqstanda mundaı ortalyqtanǵan bilim berý men ǵylymdy damytý ortalyqtarynyń azdyǵy jasyryn emes. Máselen, áleýmettik salada qoǵamdyq pikirdi zertteıtin durys ınstıtýt joq. Ǵylymı zertteý ortalyqtarynda ujymdyq, arnaıy qoǵam men ekonomıkalyq ıgilikterdiń aq-qarasyn tanýǵa baǵyttalǵan zertteý taqyryptary tolyqqandy qarastyryla bermeıdi.
Negizinen alǵanda, ulttyq bilim berý saıasaty – ulttyq ekonomıkany damytýdyń basty faktory. Bilim berý saıasaty kapıtalıstik qatynastarda ekonomıka men eńbek naryǵynyń sharttarynan alshaq ketpeýi qajet. Eńbek naryǵynyń sharttaryna saı ıkemdelýde bilim saıasatyndaǵy basymdyq:
- synı-saraptamalyq oılaýdy qalyptastyrý men damytý;
- tehnologııalyq ıgilikteri meńgerýge beıimdik;
- bilim men biliktiń óndiris jáne naryq qajettiligine saı damýy;
- bilim tehnologııalary men ıntellektýaldy oı-óristiń qatar damyp otyrýy syndy baǵyttarǵa berilýi tıis.
Oqý baǵdarlamalaryndaǵy naqtylyqqa jat, saraptamalyq zertteýlerden ada jáne talapker tanymyn shabyttandyrmaıtyn birsydyrǵy tapsyrmalar men taqyryptardy «aınalymnan shyǵarý» qazirgi kez kelgen memleket saıasatyna súıenetin ustazdyń basty mindeti bolyp tur. Sebebi, ómir shyndyǵy men bilim berý salasyndaǵy «kórkemdik shyndyq» pen «ýtopııa» – eki bólek álem. Esterińizde bolsa, bıyl premer-mınıstr Álıhan Smaıylovtyń tóraǵalyǵymen ótken Úkimet janyndaǵy otandyq kásipkerler keńesiniń otyrysy ótti. Onda adamı kapıtaldy damytýdyń ózekti máseleleri talqylandy. Smaıylov azamattar men bıznestiń belsendi qatysýymen ekonomıkanyń naqty qajettilikterine nazar aýdara otyryp, bilim berý júıesin jetildirý jáne jaqsartý boıynsha jumystardy jalǵastyrý qajet ekendigin basa aıtqan-tuǵyn:
– Bilim berý granttaryn jáne basqa da damytý sharalaryn aldyn ala qarastyrý úshin eńbek naryǵyn zertteýge jáne 5-7 jyldan keıin ekonomıkaǵa qandaı kadrlar qajet bolatynyn boljaýǵa kóńil bólý qajet. Bul tek joǵary oqý oryndaryna ǵana emes, kolledjder men basqa da bilim berý uıymdaryna qatysty. Bilim berý baǵdarlamalary naryq suranysyna saı bolýy tıis, – dedi Álıhan Smaıylov.
Rasynda da, memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ta maman daıarlaýdaǵy kem-ketikti tizip aıtyp, bilim berý júıesi men eńbek naryǵy arasyndaǵy baılanystyń qabyspaı qalyp jatatynyn eskertip júr. Mundaı olqylyq saldarynan JOO-ny tabysty aıaqtaǵan árbir tórtinshi eńbek adamynyń jumyssyz júrgeni jaıly derekterdi joqqa shyǵara almaımyz. Menińshe, salaýatty, tolyqqandy bilim berý saıasaty júıelenbeı ulttyq ekonomıkamyzdyń kósegesi kógermeıdi.
