Damyǵan elder óziniń shıkizat nemese ónimin satýdan bólek, kreatıvti oılap, kreatıvti jumys isteý arqyly ekonomıkalaryna ákeletin paıdany eki ese arttyryp otyr. Mádenı jáne shyǵarmashylyq ónimder men qyzmetterdi jasaý, óndirý jáne taratý arqyly kásiptik qyzmet pen bıznestiń keń aýqymyn biriktirýde. Iaǵnı, kıno, teatr, mýzyka, beıneleý óneri, ádebıet, dızaın, sán, jarnama, sáýlet, oıyn, BAQ jáne basqa da kóptegen salalar aqshanyń qaınar kózi bolýda.
Kózben kórip, qolmen ustaıtyn eshteńe shyǵarmaı-aq, “aqylyńdy” satyp, ónerińdi pash etý arqyly paıda tabatyn kreatıvti ındýstrııanyń qandaı qudireti bar? Aldymen, onyń mańyzdy sıpattamalaryna toqtalyp óteıik:
Birinshiden, jańashyldyq. Shyǵarmashylyq salalar únemi jańa ıdeıalardy, tujyrymdamalardy jáne ónimderdi jasaıdy, ómirdiń ártúrli salalarynda ınnovaııalardy yntalandyrady.
Ekinshi, estetıka jáne sapa. Shyǵarmashylyq ındýstrııa ónimderi men qyzmetteri kóbinese estetıkanyń joǵary deńgeıimen, túpnusqa dızaınymen jáne joǵary sapaly jumysymen erekshelenedi.
Úshinshi, mádenı mańyzdylyǵy. Shyǵarmashylyq ındýstrııa qoǵamnyń mádenı biregeıligin qalyptastyrýdyń, ulttyq jáne álemdik mádenı murany saqtaý men nasıhattaýdyń mańyzdy faktory bolyp tabylady.
Tórtinshi, áleýmettik áser. Shyǵarmashylyq ındýstrııa bilim berýdi, mádenı almasýdy, toleranttylyq pen ınklıýzııany alǵa tarta otyryp, áleýmettik proesterge jáne qoǵamnyń damýyna áser etedi.
Besinshi, ekonomıkalyq mańyzdylyǵy. Shyǵarmashylyq salalar kóp eldiń ekonomıkasynyń mańyzdy bóligin quraıdy, olar JIÓ ósýine, jumys oryndaryn qurýǵa jáne ınvestıııalaýǵa yqpal etedi.
Iá, toqtalmaǵymyz da, tereńirek úńilmegimiz de osy – kreatıvti ındýstrııanyń ekonomıkalyq mańyzy.
Qazaqstan da kreatıvti ındýstrııany damytýdan qalyspaıdy. Óneri men óleńi, talanty men talaby bıik tulǵalar álemge elimizdi tanytýda. Sol arqyly elge aǵylyp, Qazaqstannyń týrızmi men mádenıetine qyzyqqan sheteldikter kóbeıdi.
Ulttyq ekonomıka mınıstrligi 2020 jyly Qazaqstandaǵy jalpy ishki ónimniń 2,8%-y kreatıvti ındýstrııaǵa tıesili bolǵanyn aıtady. Sol jyly Qazaqstan 77-orynǵa turaqtaǵan. Bul 4 jyl burynǵy Ǵalamdyq ınnovaııa ındeksiniń reıtıngi. Odan keıin ilgerilep, alǵa jyljymasaq, keıin sheginbegenimiz sózsiz.
Óıtkeni, mádenıet jáne sport mınıstrligi Qazaqstandaǵy kreatıvti ekonomıkany damytýdyń 2030 jylǵa deıingi is-sharalar josparyn bekitken bolatyn. Sol arqyly mádenı sharalar, úlken konertter, dóńgelek ústelder uıymdastyrylýda.
Birikken Ulttar Uıymynyń Qazaqstandaǵy Damý baǵdarlamasy (BUUDB) Qazaqstan Respýblıkasynyń Mádenıet jáne aqparat mınıstrligimen birlesip, eldegi kreatıvti salalardy damytý máselelerine yqpalyn tıgizýde. Degenmen, ekonomıkaǵa orasan zor paıda ákelý úshin kreatıvti ındýstrııanyń qyr-syrymen tanysqan jón.
Sondyqtan kreatıvti ındýstrııanyń ekonomıka úshin mańyzdylyǵynyń keıbir negizgi aspektilerimen bólisip ótelik.
Ekonomıkalyq ósý: Shyǵarmashylyq salalar JIÓ ósýine jáne jumys oryndaryn qurýǵa yqpal etedi. Ol ekonomıkanyń ósýi men ártaraptandyrylýyn yntalandyratyn kıno jáne televıdenıe, mýzyka, beıneleý óneri, dızaın, sán, sáýlet jáne basqa da kóptegen sektorlardy qamtıdy.
Innovaııa: Kreatıvti salalar jıi ınnovaııalar men ınnovaııalyq ıdeıalardyń kózi. Olar jańa tehnologııalardy, dızaın sheshimderin jáne mazmundy óndirý men taratý ádisterin ázirleýdi yntalandyrady.
Eksporttyq áleýet: Shyǵarmashylyq ındýstrııanyń ónimderi men qyzmetteri jıi eksporttalady, bul eksporttyq kiristi ulǵaıtýǵa jáne eldiń álemdik naryqtaǵy halyqaralyq pozıııasyn nyǵaıtýǵa kómektesedi.
Investıııalardy tartý: Shyǵarmashylyq ındýstrııany damytý jeke sektordan da, úkimetten de ınvestıııa tartady. Investorlar osy sektorda paıda men damý áleýetin kóredi.
Týrızmdi ilgeriletý: Mádenı jáne shyǵarmashylyq attrakıondar, is-sharalar men festıvalder týrısterdi tartady, týrızm ındýstrııasyn damytýǵa jáne týrıstik kiristi arttyrýǵa kómektesedi.
Áleýmettik-mádenı áser: Shyǵarmashylyq ındýstrııa qoǵamnyń mádenı jáne áleýmettik qundylyqtaryn qalyptastyrady, bilim men tulǵanyń damýyna yqpal etedi jáne qoǵamda birlik pen túsinistikke kómektesedi.
Tutastaı alǵanda, shyǵarmashylyq salalar ekonomıkada mańyzdy: mádenı murany baıytady, ınnovaııalardy yntalandyrady jáne turaqty ekonomıkalyq ósýdi qamtamasyz etedi.
“Adyrna” ulttyq portaly
