Jeksenbı künı jūrt demalyp jatqanda prezident Qasym-Jomart Toqaev Qorǧanys ministı Ruslan Jaqsylyqovty aiaq astynan qyzmetten bosatyp, ornyna onyŋ orynbasary bolǧan Däuren Qosanovty taǧaiyndady. Bır qyzyǧy köpşılıktıŋ nazary jaŋadan taǧaiyndalǧan ministrge emes, eks-ministrge audy. Ruslan Jaqsylyqovtyŋ aiaq astynan jeksenbı künı qyzmetınen alynuynyŋ astarynda ne jatyr jäne ol qandai ıs-äreketımen este qaldy? Mäjılıs deputattary öz oiyn ortaǧa saldy.
«TÖTENŞE QYZMETTEN ALU»
Mäjılıs deputaty Nūrjan Äşımbetov eks-ministrdı jeksenbı künı qyzmetten alǧany yŋǧaisyz bolǧanyn aitady. Sondai-aq ol «Ruslan Jaqsylyqov ūstalypty» degen qauesetke pıkır bıldırdı. «Bıraq demalys künı memlekettık joǧarǧy organdar» iaǧni prezident äkımşılıgı jūmys ıstep otyr. Olar demalys künı jaidan-jai qyzmetten alyp tastamai, onyŋ aldynda daiyndyq mäselelerı bolǧan şyǧar. Negızı tötenşe qyzmetten alu dep esepteuge bolady. Al ūstaldy degen äŋgımege kelsek, bızde jalǧan aqparattar köp. Bıraq Qorǧanys ministrlıgınde mümkın tekserıster jürgızılgen şyǧar. Osyǧan bailanysty jaidan jai äŋgımeler şyqpaǧan şyǧar. Tekseru jūmystary bastaldy, sodan keiın ministrdı jūmystan şyǧarǧan bolar», - deidı deputat. Ol Ruslan Jaqsylyqov ministrlık qyzmetımen airyqşa közge tüspedı dep sanaidy. «Öz basym Qorǧanys ministrlıgınıŋ jūmysyna saraptama jasaǧan joqpyn. Sol sebeptı jaqsy nemese jaman dep aita almaimyn. Myqty jūmys jasaǧan bolsa, körınuşı edı. Qazır älemde qorǧanys salasyna erekşe nazar audaryp otyr. Osyǧan bailanysty bızde öz äskerımızdı myqty etıp jasaqtauymyz kerek», - deidı Nūrlan Äşımbetov.
«MÄJILISKE QŪLAQ ASPAITYN MİNİSTR»
Mäjılıstıŋ taǧy bır deputaty Baqytjan Bazarbek qorǧanys salasynda özektı mäseleler öte köp ekenın aitady. «Armiiaǧa jastardyŋ barmauy, al barǧan azamattardyŋ qaza boluy sekıldı mäseleler barşylyq. Būdan bölek qorǧanys salasyndaǧy jemqorlyqtyŋ örşıp tūrǧanyn eşkımnen jasyra almaimyz. Sol sebeptı menıŋ Qorǧanys ministrılıgınıŋ jūmysyna köŋılım tolady dep aita almaimyn. Mäselen, bız atalǧan ministrlıkke bailanysty qanşama mäselenı köterıp jatyrmyz. Bıraq bırde-bır ret Qorǧanys ministrı deputattardyŋ sözıne qūlaq asqanyn öz basym baiqaǧan joqpyn», - deidı ol. Mäjılıske būryn da deputat bolǧan qazırgı deputat Mūrat Äbenovtyŋ aituynşa, qai kezde de äskerge baruǧa qyzyǧuşylyq asa belsendı bolǧan joq. «Bıraq jastardy köşeden ūstap, küştep alyp ketu dūrys emes. Äskerge şaqyru tärbiemen, nasihatpen jüru kerek. Mäselen, bızdı student kezımızde äskerge alarda bır tärtıp bar edı. Aldyn ala 3 ai nemese 6 ai būryn şaqyrady, eger uaqytyly kelmeseŋ talap qoiyp, jauapqa tartady. Osylaişa azamatty tärbiege üiretedı. Eŋ soŋynda äskerge şaqyru kelgende sapqa tūratyn edıŋ. Qorǧanys ministrlıgı mūndai ıs-şaralardy jasaǧan joq. Jastar qai jerde tırkeude tūrǧanyn jäne uaqytyly baryp esepke tūru kerek ekenın bılmeidı. Jürıp-jürıp kelıp, eŋ aiaǧynda jospardy oryndau üşın köşeden ūstap alyp ketken degen, ärine, armiianyŋ därejesın kötermeidı»,- deidı deputat.
«TÜSINSEŊ, TÜSINDIŊ – TÜSINBESEŊ, TÜSINBEDIŊ...»
Mäjılıs deputaty Mūrat Äbenov Ruslan Jaqsylyqovty jaqsy özgerıs jasady dep auyz toltyryp aitu qiyn ekenın aitty. Sondai-aq ol eks-ministrdıŋ kommunikasiiasy naşar bolǧanyn eske saldy. «Qazaqta «Basy qatty bolsa aiaǧy tättı bolady» dep özın jūbatyp aitatyn mätel bar. Bıraq eks-ministrdıŋ äreketınıŋ basy da, aiaǧy da qatty boldy. Sebebı «Äp, bärekeldı» dep aitatyn jaqsy jetıstıkterdı köre almadyq. Özderıŋızge belgılı qyzmetke kelgen kezde kommunikasiia mäselesıne män bermeitını baiqaldy. Naqtyraq aitsam, onyŋ «Ökpeleseŋ köşıp ket» degen sözı «Tüsınseŋ, tüsındıŋ, tüsınbeseŋ tüsınbedıŋ. Menıŋ onda şataǧym joq. Öz qyzmetımdı jasaimyn. Sızderge täueldı emespın jäne qoldaularyŋyz kerek emes» degenge saiady, - deidı deputat. Aituynşa, Jaqsylyqovtyŋ osyndai ūstanymmen bükıl qyzmetı öttı. «Mümkın jaqsy bastamalary bolǧan şyǧar, bıraq ony qoǧam bılgen joq. Är türlı krizistık jaǧdailar boldy. Mäselen soldattar qaza tapqan kezde azamattardyŋ köŋılınen şyǧatyndai jūbatyp, qaitys bolǧan ata-analardan keşırım sūrap, tärtıp orynatuǧa ūmtylǧanyn baiqai almadyq, - deidı Mūrat Äbenov.
«MİNİSTR BOLUYNA QAŊTAR OQİǦASY SEBEP BOLDY»
Mäjılıstıŋ taǧy bır deputaty Aidos Sarym DW – «Nemıs dausy» radiosyna bergen sūhbatynda «Jaqsylyqov Qaŋtar oqiǧasy kezınde ministr bolyp taǧaiyndaldy. Būl armiia men arnaiy qyzmetterdıŋ älsıregen, senımsızdık jailaǧan kezı bolatyn. Prezident Toqaev sol kezde batyl şeşım qabyldap, täjıribesı mol, äskeri ortada bedelı bar generaldy taŋdady. Būl – sol kezdegı jaǧdaiǧa sai dūrys şeşım boldy», - degen. Sarym Jaqsylyqovtyŋ ministr retındegı qyzmetıne oŋ baǧa beredı. Onyŋ aituynşa, general-polkovnik Qaruly Küşterdı damytuǧa baǧyttalǧan maŋyzdy zaŋ jobalaryn jüzege asyryp, äskeri infraqūrylymdy küşeitude ülken üles qosty. «Eger bır künı Qaruly Küşterdıŋ tarihy jazylatyn bolsa, Jaqsylyqov – sol tarihta qalatyn ministr. Ol — institusionaldyq reformalardy jüzege asyrǧan, armiianyŋ bolaşaǧyna negız qalaǧan tūlǧa. Qazırgı parlament şaqyrylymy kezınde äsker men äskeri qyzmetke qatysty bes maŋyzdy zaŋ qabyldandy», - deidı deputat Aidos Sarym.
«ÖKPELESEŊ, KÖŞKE BERGEN TAILAǦYŊDY QAITYP AL...»
Qaŋtar dürbeleŋınen keiın qyzmetke kelgen Ruslan Fatihūlynyŋ özın ūstauy jūrtşylyqty taŋǧaldyrǧan. Sebebı 3 jarym jylǧa juyq Qorǧanys ministrlıgın basqarǧan azamattyŋ sözı mätelge ainalyp şyǧa keldı. «Qazaq tılınde nege söilemeisız?» degen sūraqqa ol «Men bärın tüsınemın. Qazaqpyn ǧoi» dep jauap berdı. «Al endı nege qazaq tılınde söilemeisız?» degen sūraqqa «Bızdıŋ bırınşı prezidentımız – Elbasy «Eger 100 qazaq otyryp, olardyŋ aralarynda qazaq tılın bılmeitın adam otyrsa, orys tılınde söileimız. Sebebı bız bıreudı renjıtıp aluymyz mümkın» degen bolatyn. Sızben jeke betpe-bet otyrǧanda qazaqşa söileimın. Jarai ma?» dep aidy aspanǧa şyǧardy. Eks-ministrdıŋ osy sözı äleumettık jelıde qyzu talqylanyp, syn sadaǧyna ılıkken bolatyn. «Ötkende jurnalistke bergen sūhbatyŋyzdy kördım. Sızdıŋ tılge qatysty sözıŋızdı äleumettık jelıde synap jatyr. Jeke kezdeskende qazaqşa aita alasyz ǧoi» dep sūraq qoiǧanda ol «Aita alamyn. Jurnalister ökpeledı me?» dep sūraidy. Ärıptesımız jurnalister emes, halyq synap jatqanyn aitqanda «Qazaqtarda bır maqal bar. Ökpeleseŋ köşıp ket» dep jauap beredı. Eks-ministrdıŋ «Ökpeleseŋ köşıp ket» degen sözı jūrt arasynda mätelge ainalyp kettı. Şyn mänınde ol «Ökpeleseŋ, köşke bergen tailaǧyŋdy qaityp al» degen sözdı aitqysy kelgen tärızdı. Äskerdegı ahual synalyp jatqanda ministrdıŋ osyndai basqa da odaǧai sözder aiqan kezı köp. 8 mausymda ol qyzmetten alynǧan soŋ, köp ūzamai Jaqsylyqovtyŋ ūstalǧany jaiynda söz taraǧan. «10 mausymda Ruslan Jaqsylyqov tergeuge alynyp, Astana qalasynyŋ uaqytşa izoliatoryna qamalǧan», - delıngen beiresmi habarlama taraǧan. Keiınırek eks-ministr Tengrinews.kz bas redaktorymen telefon arqyly söilesıp, būl aqparatty joqqa şyǧardy. «Būl – bos söz. Bırınşıden, resmi aqparat közderıne senu kerek. Men demalystamyn. Maǧan demaluǧa mümkındık berdı. Üş jarym jyldan berı demalysqa şyqqan joqpyn. Bılesız be, qyzmet osyny talap etedı», - degen ol. Ruslan Jaqsylyqov – äskerdegı adam ölımıne bailanysty jiı qoǧam synyna ūşyraǧan jäne soǧan tūşymdy jauap bere almaǧan ministr. Onyŋ memleketttık tılge şorqaqtyǧy da talai synalǧan. Soŋǧy kezderı adamdardy äskerge küştep äketu oqiǧalary da jiılegen. Odan bölek, Ruslan Jaqsylyqov osydan bır ai būryn Jeŋıstıŋ 80 jyldyǧynda Mäskeuge jasaǧan sapary barysynda Reseimen qarym-qatynas jaiynda "Bız qonaq emespız. Bız – dostarmyz, odaqtaspyz jäne qarulas bauyrlarmyz"- dep atap ötıp, elımızde ötken paradty "Otan qorǧauşylar künıne orai emes, Jeŋıs künıne arnaiy ötkızılgenın" aitqan edı... Mūnyŋ syrtynda bıraz būryn jūbaiy jäne 3 balasymen äskeri kiım kiıp, medaldarmen jasaǧan fotosessiiasy halyq arasynda keŋınen talqylanǧan edı. 56 jastaǧy Ruslan Jaqsylyqov Qaŋtar oqiǧasynan keiın 2022 jylǧy 19 qaŋtardan bastap Qorǧanys ministrı bolyp taǧaiyndalǧan bolatyn. Keiın qaitara taǧaiyndalǧan kezderı boldy. Almaty tübındegı Qaskeleŋde tuyp ösken Jaqsylyqov Qazaqstanda jäne Reseide joǧary bılım alǧan.
Serık Joldasbai
«Adyrna»
