Nazarbaev Máskeýdegi sherýge qatysqan jalǵyz sheteldik basshy
9 mamyr. Ekinshi dúnıejúzilik soǵysta jeńiske jetken Sovet armııasynyń Jeńis kúni. Biz de, Táýelsiz Qazaqstan halqy da bul kúndi qanǵa sińgen dástúr boıynsha alaýlatyp-jalaýlatyp atap ótemiz. Bul durys ta shyǵar. Óıtkeni, Ekinshi dúnıejúzilik soǵysta qazaq dalasynan shyqqan, qazaqtan shyqqan, eren erlik jasaǵan azamattar az emes. Jastary júzge taıaǵan, júzden asqan sol azamattardyń birsypyrasy aramyzda júr. Tiri júr. Olar erlikpen qan keshti. Maıdanǵa kirdi. Soǵys kórdi. Sondyqtan olardyń batyrlyǵy áspettelýi kerek te shyǵar...
Aramyzda júr dedik qoı, búginde Qazaqstanda qansha ardager qaldy? Resmı málimetke kóz júgirteıik...
Qazaqstanda kózi tiri 1 425 maıdanger bar
2019 jylǵy 1 mamyrdaǵy málimet boıynsha, qazir elimizde Ekinshi dúnıejúzilik soǵysqa tikeleı qatysqan 1 425 maıdanger turady. Sondaı-aq, Lenıngrad blokadasynda bolǵan, tylda eńbek etken, konlagerlerde bolǵan (kámelet jasyna tolmaǵan) tutqyndardy qosa eseptegende 87 myń ardager bar.
Olarǵa memleket bıýdjetinen beriletin birjolǵy aqshalaı kómek te joq emes. Mysaly:
Shyǵys Qazaqstan oblysy – 542 myń;
Nur-Sultan qalasy – 519 myń;
Aqmola oblysy – 500 myń;
Pavlodar oblysy – 500 myń;
Qaraǵandy oblysy – 300 myń,
Atyraý oblysy – 300 myń;
Aqtóbe oblysy – 300 myń;
Batys Qazaqstan oblysy – 300 myń;
Mańǵystaý oblysy – 250 myń;
Soltústik Qazaqstan oblysy – 250 myń;
Túrkistan oblysy – 250 myń;
Almaty qalasy – 250 myń;
Shymkent qalasy – 250 myń;
Qyzylorda oblysy – 202 myń;
Qostanaı oblysy – 150 myń;
Jambyl oblysy – 150 myń.
Soǵys ardagerlerine 2,6 mıllıard teńge materıaldyq kómek qarastyrylǵan
Ekinshi dúnıejúzilik soǵys ardagerlerine birjolǵy beriletin aqshalaı kómek mólsherin jergilikti ákimdikter ózderi belgilegen. Al QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi 2019 jyly ardagerlerge beriletin mundaı kómek mólsherin kem degende 300 myń teńgege jetkizýge keńes bergen bolatyn.
Jeńistiń 74 jyldyǵyna oraı 88 862 ardagerge bıýdjetten jalpy somasy 2,6 mıllıard teńgege materıaldyq kómek qarastyrylǵan.
Já, sonymen ýlap-shýlap júrip bul datany da ótkerdik. Respýblıkalyq mastabta atalyp ótildi. Resmı, beıresmı sherýler ótti. Dýmandatqan konertter berildi. Prezıdent Toqaev resmı quttyqtaý jasady.
Kreml ıdeologııasynyń bir ushqyny sanalatyn «Ólmeıtinderdiń sherýi» de ótti. Bas qala bastap, qalǵandary qoshtap, «Bessmertnyı polk» sherýin júrip ótti. Ony da kórdik. Kórdik te ulttyq ıdeologııanyń, Aqorda ıdeologııasynyń álsizdigine kóz jetkizdik. Olaı bolmasa, beıbit kúnde qazaqtyń 3/1-in qasaqana qyrǵan qandyqol qasapshy Iosıf Stalınniń portretin kóterip sherýletýge áste jol berilmes edi-aý...
Máskeýdegi sherý
Kreml dep qaldyq qoı. 63 memleket qatysqan Ekinshi dúnıejúzilik soǵysty Reseı "menshiktep" alǵan. Orystarda eki ulyq meıram bar, bilesizder. Onyń biri – Jańa jyl bolsa, ekinshisi osy – Jeńis kúni. Jeńis kúni Qyzyl alańda áskerı parad ótkizý Kreml qojaıynynyń qatqan qaǵıdasy, aınymas saltyna aınalǵan. Osy saltanatty sherýge Reseı armııasy bir aı buryn daıyndalady. Bir apta qalǵanda bastan-aıaq daıyndyqty tekseredi. Sóıtip, 9 mamyr kúni Vladımır Pýtın óz armııasyn kúlli dúnıe júzine dańqtap, sherý ótkizedi. Orys qarýynyń kúshin kúlli álemge kórsetip aıbat shegý bolsa, ózine kiriptar kórshilerin qorqytyp alýǵa da taptyrmas múmkindik.
Byltyrǵa deıin bul sherýdi tamashalaýǵa Reseımen odaqtas, nıettes elderdiń basshylary birińǵaı baryp qatysatyn. Qaısybir jyly Jeńistiń 70 jyldyǵyna Máskeý aıryqsha daıyndaldy. Álemniń 30-ǵa jýyq lıderi keldi.
Al bıyl she? Bıyl arnaıy shaqyrtý alǵandar az bolmady. Degenmen Máskeýge barǵan jalǵyz adam – Nursultan Nazarbaev. Iá, Qazaqstannyń burynǵy prezıdenti Nazarbaevtan basqalary bul joly barmady. Nazarbaev barǵan sherýge Qazaqstan armııasynyń ókilderi qatysqan joq. Bul da óz kezeginde nazar aýdararlyq fakt. Já, osymen támamdaıyq.
«Adyrna» ulttyq portaly
