Ámirjan Qosanovtyń saıasatker retindegi tanymaldyǵy, bedeli men xrızmasy dál qazir Toqaevtyń bedelin yǵystyryp shyǵarýǵa jetkiliksiz. Eń bolmaǵanda qazir jetkiliksiz.
Biraq, bul sıtýaııany sheshýge bolady. Qosanovtyń saılaýdy óz upaıyna tolyq syndyra alatyn bir ǵana múmkindigi bar. Ol Toqaevpen ashyq, tikeleı efırde, Astana arenada debatqa shyǵý. 20 jyl oppozıııada ekeni ras bolsa bıliktiń barlyq saladaǵy kemshiligi men qatelikterine kompromaty bir basynda jetkilikti bolýy kerek. Toqaev memlekettik qyzmette ysylǵan adam. Ómiriniń kóbin kabınette, shetelde ótkizgen tulǵa. Halyqtan alshaq adam xalyqtyń ne estigisi keletinin dóp basyp dál debattyń ústinde aıta almaıdy. Adamnyń ishin pystyratyn sózdermen aýdıtorııany ustaı almaıtynyna bás tigemin. Harızma joq. Oryndaýshy adam. Eń basty kemshiligi qazaq tiline shat-pat saıasatker. Debat qazaqsha ótse Qosanov tas-talqanyn shyǵaryp, oq boıy ozyq shyǵýy tıis.
Saıası debat saıasatkerdiń bar qyryn keńinen ashatyn keremet saıası báseke. Eldiń aldynda Toqaevtyń ımmıdjin túsirip, ózin kórseter jalǵyz múmkindik osynda ǵana. Eger Toqaev debat barysynda qazaqshasy jetpeı orysshaǵa kóshse Toqaevtyń búkil saılaýaldy josparyn eldiń kózinde talqandaı alady. Qoǵamda Toqaev myna qazaqshasymen til emtıxanynan qalaı ótti degen saýal men kúdik óziniń kýlmınaııasyna jetedi. Orys tilinde sóılegen Toqaev Qazaqstanyń Batys óńiri, Qyzylorda men Shymkent, Taraz ben Almaty xalqynyń daýsyn joǵaltary anyq. Al, atalǵan óńirlerde el xalqynyń basym bóligi qonystanǵan. Árbir besinshi Qazaqstandyq qazaqy óńir Shymkentten ekenin de esten shyǵarmaý kerek. Eger senarıı osylaı órbise erteń bılik ákimshilik kúsh arqyly saılaýdy burmalasa da xalyq bárin kórip otyr. "Saılaý ádiletsiz ótti" dep eldi beıbit mıtıngke shaqyrý arqyly biraz dúnıeniń aıaǵyn aspannan keltirýge Qosanovtyń qolynda úlken kredıti bolady.
Eger eshqandaı saıası debat bolmasa saılaýda Toqaev jeńip, el biraz shýlap basylatyn senarıımen saıası doda aıaqtalady. Meniń oıymsha bılik ashyq debatqa shyqpaıdy. Qashqaqtaıdy. Shyǵýy múmkin bir jaǵdaı ǵana bar. Ol xalyq pen qoǵam belsendi túrde talap etýi tıis. El shýlap jatsa amal joq kelisim berýi múmkin. Árıne onda da Qosanovpen aldyn ala kelisip, kóteriletin taqyryptar men suraqtar daıyndalady. Bılik bárin óz aıtýymen ótkizetin sharttarda ǵana debatqa kelisim beredi. Qosanov debatty bılik aıtqan jolmen jasaýǵa astyrtyn kelisip, biraq, xalyq aldyna shyqqanda múldem basqa taqyryptar men suraqtardy qozǵasa (saıasatta opponentti aldaýǵa tolyq bolady) Toqaevtyń sharýasy taǵy bitti deı berińiz.
Eger bul senarıı da iske aspasa Qosanovtyń aldynda taǵy bir múmkindik bar. Ol Astana Arena nemese Almatydaǵy ortalyq stadıonǵa xalyqty jınap, Toqaevty ashyq saıası debatqa shaqyryp, kúnin belgilep, 20-30 myń xalyqtyń aldynda el bolyp, búkil Qazaqstan bolyp opponentin kútý. Munyń bárin tikeleı efırde ótkizý. Eger, Toqaev kelmese eldiń kózinde básekeden qashqan, eshqashan debatqa túspegen Elbasynyń sıstemasyn jalǵastyrýshy saıasatker retinde kórsetip, "Toqaev bılikke kelse eshteńe ózgermeıdi" degen ádemi pıarmen bedelin túsirýge bolady. Bul saılaýda jeńiske ákelýi ekitalaı jol. Biraq, qoǵamǵa Toqaevqa degen senimsizdik pen kúdik salatyny sózsiz. Ary qaraı xalyqty kóterip jiberý Qosanovtyń saıasatker retindegi xarızmasyna baılanysty.
Eger Qosanov osy aıtylǵandardyń birin de jasamasa ári bılik debatqa kelispegen kúnniń ózinde 20-30 myń xalyqty jınap, kúnin belgilep, xalyq bolyp kútip, "Halqymyz saıası debat ótýin belsendi túrde surady. Men xalqymnyń tilegin oryndap ashyq dıskýssııaǵa shaqyrdym. Toqaev kelmedi. Ashyq debattan qashty. Halyqty tyńdamady" degen áńgimege keltirmese, ary qaraı osy qolyndaǵy xalyqtyń senim kredıtin tolyq paıdalanbasa, demek saılaýǵa demokratııalyq sıpat berý úshin qatysqan bıliktiń adamy degen sóz. "Abylaıdyń asynda shappaǵanda, atańnyń basyna shabasyń ba?" demekshi 20 jyl oppozıııada júrmin degen Qosanovtyń saılaýda jartylaı shapqylap júrgen áreketin basqasha túsindirý múmkin emes bolady. Bárin ýaqyt kórseter. Saılaýaldy úgit-nasıxat bastalǵanda qaı kandıdattyń ne aıtatyna, saıası júristeri men aıla-tásilderine qarap biraz nárseni ańǵarýǵa bolady.
Baýyrjan Serikbaev
"Adyrna" ulttyq portaly
