Daý ádil sheshilmese, Ulttyq kınony qoldaý ortalyǵy Ulttyq kınony qorlaý ortalyǵyna aınalyp kete bere me? Bul suraqty úkimetke búgin QR Parlamenti Májilisi depýtaty Qazybek Isa qoıdy, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
Ol QR vıe-premeri A.Kólginovke, QR Mádenıet jáne sport mınıstri A.Oralovqa “Aq jol” frakııasynyń depýtattyq saýalyn jarııalady:
Elimizde shyqqan shý endi qara altynymyz munaıdan emes, saf altynymyz rýhanı óner salasynan shyqty… QR Mádenıet mınıstrliginiń Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵynda daý bolyp jatyr! Kıno ortalyǵynan shyqqan bul “kınońyz” nebir detektıvti fılmderdi jolda qaldyrady. Óıtkeni, Ulttyq kınony qoldaý ortalyǵy 2023 jylǵy memlekettik qarjylyq qoldaýǵa úmitker 153 kınojobany konkýrstyq irikteýge qatystyrmaı tastady. Barlyǵy 283 jobadan qabyldaǵany tek 130-y ǵana. Sonda jobalardyń jartysynan astamyn dalada qaldyryp otyr.
Bul buryn-sońdy bolmaǵan eksess! Buǵan deıingi jyldarda (2019-2022jj.) Ortalyqqa kelip túsken kınojobalardyń bar bolǵany 1-5% paıyzy ǵana qabyldanbasa, bıyl ol on eseden de asyp ketip, 60 paıyzǵa jýyq boldy!?.
Iaǵnı, 153 úmitker kınojobalardy irikteıtin Sarapshylar keńesine jete almaı, ádil baǵasyn ala almaı jolda qalyp otyr. Batyrashtyń baltasyna ushyraǵan bir emes, munshama 153 joba joly bolyp, óndiriske jiberiler bolsa, árqaısysynda keminde 30-60 adam jumyspen qamtylatynyn eskersek, bul 10 myńǵa jýyq adamnyń taǵdyry. Erekshe nazar aýdaratynymyz, bul dalada qalǵan júzdegen jobalar ishinde byltyr Sarapshylar keńesi “Eń úzdik senarıı” dep bir aýyzdan baǵalaǵan rejısser Azamat Sharǵynnyń “Shyrmaýyq” fılmindeı jobalar da bar.
Eger Mádenıet mınıstrligi daýdy tezirek sheship, ádilettilik ornatpasa, Ulttyq kınony qoldaý ortalyǵy Ulttyq kınony qorlaý ortalyǵyna aınalyp kete bere me? Bul Mádenıetti qoldaýǵa basa nazar aýdaryp otyrǵan QR Prezıdenti Q.Toqaevtyń Ádiletti Qazaqstan saıasatyna qarsy jasalyp otyrǵan sabotaj emes pe?!. Óıtkeni, qaı kınojobanyń deńgeıi qandaı ekenine baǵany Ortalyqtaǵy qujat qabyldaıtyndar emes, bilikti kásibı mamandardan quralǵan salmaqty Sarapshylar keńesi berýi kerek.
Parlamenttegi bir top depýtattarǵa kelgen, 50 shaqty kınogerler qol qoıǵan bul aryzǵa qarasaq, Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵynyń qoldan jasap otyrǵan kedergi-kemshilikteri az emes.
1.Kıno ortalyǵy ózderi shyǵaryp alǵan ishki erejesin aıaq astynan ózgertip tastap, QR úsh birdeı zańyn buzyp otyr – “Básekelestik týraly” zań, «Kıno týraly zań» jáne “Til týraly” zań;
Eger Kıno ortalyǵy sekildi árkim óz bilgenin istep, ózine qolaıly erejesin jasap alyp, zańymyzdy belden basa berse, onda Parlament ne úshin bul jerde zań shyǵaryp otyr?!.
2. Hattama (protokol) júrgizilmegen. Ortalyqtyń jaýapty qyzmetkerleri jaýapsyzdyq tanytyp, irikteý boıynsha eshqandaı hattama jasamaǵan. Bul óreskel zań buzýshylyq jáne keri qaıtarylǵan 153 jobanyń ádil shettetilgenine kúmán týǵyzady.
Olardyń habarlamalarynda qatelikter de kóp. Erejelerdiń baptary sáıkes emes nemese fılmderdiń túrlerin shatastyryp jibergen. Mysaly, kórkemsýretti fılmdi "anımaııalyq" fılmmen shatastyrǵan. Ýaqytynda tapsyrylǵan jáne tirkeý jýrnalda tirkelgen jobanyń ıesine "sizderdiń jobańyz qabyldaý merziminen keıin tústi" dep jalǵan jaýap jazylǵan.
3. Resmı hatta jazylǵandaı, Kınony qoldaý ortalyǵynda – birde-bir kıno salasynyń mamany joq. Bul «aýrýhanada bir de bir dáriger joq» degenmen birdeı sumdyq jaǵdaı emes pe?! Sonda biz Ulttyq kınomyzdyń taǵdyryn kimderdiń qolyna tapsyryp otyrmyz?!.
Kóptegen kınolarymyzdyń ulttyq rýhanı qýaty álsiz, shalajansar bolyp, shala tilde shyǵatyny da sondyqtan bolar…
Iaǵnı, Kınoóndiriste kásibı biliktiligi joq mamandar jumys isteıdi. Sonyń negizinde qatelikter men túsinispeýshilik jıi oryn alady deıdi aryzdanýshylar.
Jalpy, osy Kıno ortalyǵy qaıdan shyqty, qajeti bar ma degen suraq qoıylýda qazir? Óıtkeni, bul ortalyqty 2019 jyly sol kezdegi mınıstr “Qazaqfılmge” el kınolaryna arnalǵan qarjyny tikeleı jibermeı, táýeldi etip, álsiretý úshin oılap tabylǵan qurylym. Qazir bul ortalyq “Qazaqfılmdi” ǵana emes, Qazaq fılmderin turalatyp bitirdi… Endeshe, shtatta qanshama adam ustap, halyq qazynasynan qyrýar qarjy shyǵyndaǵansha, (bir jyldyq shyǵynynyń ózi jarty mıllıard -500 mıllıon teńgege deıin), bul Kıno ortalyǵyn jaýyp tastaý kerek shyǵar bálkim?!.
4. Ortalyqta memlekettik qazaq tilinde aqparat bere alatyn, qyzmet kórsete alatyn mamandar múldem joq deıdi aryzdanýshylar. Qabyldanbaǵan 153 jobanyń basym bóligi qazaq tilinde. Mysaly, ortalyqtyń qazaqsha bilmeıtin mamany memlekettik tilde sapaly keńes bere ala ma? Bul naǵyz tildik dıskrımınaııanyń aıqyn kórinisi emes pe?
5.Ashyq qorǵaýǵa ótken 130 jobanyń ishinde, jurtqa málim bolǵandaı 10-shaqty jobanyń qujaty týra ótpeı qalǵan jobalardyń qujatyndaı toltyrylǵan bolsa da, qabyldanǵan. Bul degenimiz, jobalardyń qabyldanýy tamyr-tanystyq, barmaq basty, kóz qystymen, aldyn-ala kelisken júıede ótti deýge negiz bar deıdi hatta.
6.Qujat qabyldaý kezeńinde ishki vedomstvoaralyq erejelerdi ózgertý týraly buıryq 10 naýryzda (10.03.2023j. №71 buıryq) qabyldanǵan. Al qujattar qabyldaý 6 naýryzda bastalyp ketken. Sonda erejedegi ózgeris qujat qabyldaý bastalyp ketkesin 5 kúnnen keıin jasalyp otyr.
Sonyń ózinde Ortalyq bul týraly esh jerde resmı túrde habarlamaǵan. Tıisti tártipke sáıkes ereje ózgeristeri qujattardy qabyldaý kúnine deıin bolýy qajet. Osy jańa erejedegi ózgeris qujattardy keri qaıtarýǵa birden-bir sebep bolyp otyr.
Joǵaryda keltirgen dáıekter negizinde qoǵamda rezonans týdyryp otyrǵan bul qıyn jaǵdaıdan shyǵýdyń joldaryn usynamyz:
1. Táýelsiz komıssııa qurylyp, Ortalyq ótkizgen irikteý nátıjesi boıynsha qabyldanǵan 130 joba men qabyldanbaǵan 153 jobanyń qujattaryna tekseris júrgizilýi tıis. Tekserý nátıjesi boıynsha ádiletsizdikke ushyraǵan kınojobalardy konkýrsqa qatystyrý qajet.
2. Keleshekte mundaı keleńsiz jaǵdaı men qarama-qaıshylyqtar bolmas úshin, konkýrsqa irikteýdiń birkelki ashyq júıesi jasalýy kerek.
