Taǵdyr syılaǵan ereksheligine qaramastan bildeı bir iri kásipterdiń bastamashysy bolyp júrgen Aızada Erbolqyzy «men ómirdi súıemin» dep, óz ómiriniń hıkaıasymen bólisti. Onyń aıtýynsha tosyn syılarǵa toly ómirde bastysy óz ómirlik baǵytyńyzdy anyqtap, sol baǵytqa qaraı bet alsań ómir ózi jeteleıdi deıdi. Bul týraly «Adyrna» tilshisiniń daıyndaǵan materıalynan oqyp bilińiz:
Suhbat keıipkeri «BEK brand» jáne «BEK_consulting group» kompanııalarynyń negizin qalaýshy, «Ten Qogam» áleýmettik qoldaý ortalyǵynda bıznes tálimger jáne kásipkerlik boıynsha bıznes –trener, orator-motıvator Aızada Erbolqyzy.
- Aızada hanym, kásibińizdi qalaı bastadyńyz? Qandaı qıyndyqtar boldy? Búgingi jetistikke jetý jolyńyz qandaı kezeńderden bastaldy?
- Osydan bes jyl buryn jol kólik oqıǵasyna túsip, jaraqat alǵan bolatynmyn. Sol jaǵdaıdan meniń on ekinshi bel omyrtqam synyp, júre almaıtyn bolyp qaldym. Qazir júris-turysymda baldaqqa súıenemin. Múmkindigi shekteýli jan ekenime qaramastan, men sondaı ómirge qushtar, ómirge ǵashyq janmyn.
Abaı atyndaǵy QazUPÝ-dyń «Aqparattyq júıe» mamandyǵyn támamdap, turmysqa shyqqan bolatynmyn. Artynsha dúnıege aıaýly qyzymdy ákelip, sol dekret ýaqytynda joǵaryda aıtqan jaǵdaıǵa tústim. Osy jaıttan soń jumysyma orala almadym. Deı turǵanmen úıde qur otyrmaı, áke-shesheme masyl bolmaıyn dep óz kásibimdi bastaǵym keldi. Joldasym oryn alǵan oqıǵalardan soń bizdi tastap ketti. Al qyzym meniń ómirlik motıvaııam boldy. Meniń qaıtadan esimdi jınap, jańa ómir bastaýyma, qaıta áreket etýime jiger bergen qyzymnyń bolashaqqa degen úlken senimmen qaraǵan kózderi boldy. Úsh jyl úıde jatyp, karantın ýaqytynan soń onlaın jumystyń múmkindikterin kórý arqyly men osy baǵytqa kelgen bolatynmyn.
Baǵdarlamashy bolǵan soń, kompıýterlik jumystardyń birazyn ıgeretinime senimdi boldym. Birneshe jumys qarastyryp kórdim, dese de biriniń jalaqysy tómen, birine jaǵdaıym kelmedi. Óz-ózimmen jumys jasaý kerektigin túsinip, burynǵy shyǵarmashylyq qabiletterimdi kásipke aınaldyrýdy maqsat tuttym. Ózim burynnan tigin tigýge, sýret salýǵa beıim janmyn. Osy maqsatyma jetýime óz kómegin bergen myqty bıznes-trener Samal Atageldi boldy. Sol kisiniń ınsta paraqshasyndaǵy tegin keńesterdi qarap júrip, 2021 jyly memleketten beriletin kólemi 200 AEK (583 400 tg.) quraıtyn qaıtarymsyz grant utyp aldym. Ol qarajatty ózimniń oıǵa alǵan kásiptik baǵytyma jumsadym. Tigin mashınasyn satyp alyp, túrli kıimderge jazý jazatyn ádemi dızaındaǵy ónimderdi shyǵara bastadym. Osylaısha óz kásibimdi dóńgeletip bastadym.
Sodan soń bir orynda toqtap qalmaı, taǵy da basqa qarjy resýrstaryn qarastyra bastadym. Olarǵa óz bıznes josparymdy usynýym úshin belgili bir deńgeıde júıeli bilim kerek boldy. Tálimgerligin kórsetetin jan bolmady. Túrli trenerlerdiń baǵasy tym qymbatqa soqty. Dese de, qalaýyn tapsa, qar janady demekshi týra sol ýaqytta Samal Atageldi óziniń bıznes-marketologııasy boıynsha avtorlyq kýrsyn bastap jatyr eken. Osy kýrstan bilimimdi shyńdap, jańa maqsattarǵa jetem degen ishki tegeýrinimdi oryndaǵym keldi. Solaı men táýekel etip, ishki qalaýymdy oryndap sol kýrsty oqyp bitirdim. Kýrs eki aıǵa sozyldy. Sol aralyqta Almaty oblysy boıynsha memleket tarapynan 5 mıllıondyq grant oınatyldy. Men baıqaýǵa kýrsymdy aıaqtamaı jatyp, óz bıznes josparymdy jazýdy úırenip qatysqan bolatynmyn. Oınatylǵan grantty jeńip alyp, qazir Qazaqstandyq tanymal shulyq brendin óndirýshige aınaldym.
- «Ten Qogam áleýmettik qoldaý ortalyǵynda da jumys isteıdi ekensiz? Ol jerde nemen aınalysasyz?
- «Ten Qogam» áleýmettik osal toptardy qoldaý ortalyǵynda jumys isteımin. Ol jerde birinshi, ekinshi, úshinshi toptaǵy múgedek jandardyń kásiptik bastamalaryna qoldaý kórsetip, baǵyt baǵdar beremiz. Aptasyna eki ret, eki saǵat ýaqytymdy sol kisilerge arnaımyn. Sol ýaqyt aralyǵynda 10 shaqty adamǵa kómek berip úlgeremin. Odan bólek ustazym Samal Atageldiniń bıznes-trenerlik kýrsynan úırengenim boıynsha, adamdarǵa jeke brend qalyptastyrýǵa kómektesemin. Úırengen daǵdymyzdy tájirıbede iske asyryp, búginde ınsta paraqshamnyń daırektinde bolsyn, jarnamadan kórip jazatyndar bolsyn kúnine birneshe adam habarlasyp keńes alady. Jeke qabyldaý keńesime, Ten qoǵamdaǵy jumysyma da, ózimniń bıznesime de úlgeremin.
- Keremet! Aızada hanym, qazir siz qarjylyq saýattylyq boıynsha da bilim úıretedi ekensiz. Adam qarjylyq saýattylyǵyn arttyrý úshin birinshi neni bilý kerek?
- Adamdardyń alatyn qaryzy aqymaq qaryz jáne aqyldy qaryz bolyp ekige bólinedi. Telefon arqyly alynatyn dúnıelik nesıeler, bólip tóleý qosymshasy arqyly tamaq alý degen syndy dúnıeler aqymaq qaryzdarǵa jatady. Al aqyldy qaryzdarǵa ıpoteka, óziniń bilimine quıǵan ınvestıııa degen syndy dúnıeler jatady. Ay bolsa da shyndyq, adamdardyń kóbi aqymaq qaryzdarǵa belshesinen kirip ketken. Bizdiń taǵy bir mınýsymyz – erinshektik. Mysaly men múgedek jan bolsam da, áreket etip, ómirlik maqsattaryma jetýge jumys istep talpynyp júrgen janmyn. Alaıda, kózi kóirp, qulaǵy estip, júgirip júrgen adam bolsa da qol qýsyryp jatqandary qanshama. Halyqtyń kóbi «ego»-syn basa almaı, kókirektenip ketetini ótirik emes. Bári jyly oryndy qalaıdy, bári bastyq bolyp, tez baıýdy armandaıdy. Alaıaqtardyń toryna osyndaı arzan dúnıege qyzyǵatyn tez olja ıelengisi keletin jandar tap bolady. Eger de mundaıǵa suranys bolmasa, ondaı alaıaqtar bolmaıtyn edi.
Sondaı-aq, adamdar 40 jyl boıy bir jumysty jasaı berýden jalyqpaıdy. Komfortty zonasynan shyǵa almaıtyn jandardyń kóbi óz kásibin bastasa, bastapqy 1-3 jyldaǵy týyndaǵan qıyndyqtarǵa shydamaı qolyn siltep jatady. Al kásip negizi osy dúnıelerge shydaýdan turady.
Odan bólek kóbi memleketten túrli qaıtarymsyz qoldaý qarajattaryn berilip jatqanyn bilmeıdi. Mıllıonnan bastap 650 mıllıonǵa deıin úlkendi-kishili qaıtarymsyz granttardyń kópshiligin adamdar utyp alsa, kólik alýǵa, toı jasaýǵa jumsap tastaıdy. Al negizinde, bir alǵan qarjyńyzdy kásip ashýǵa, kerisinshe jumysyńyzdy, bolashaǵyńyzdy qurýǵa arnasańyz, ary ketse bir jyl qınalarsyz, aldaǵy ýaqytta sizdi ómir boıy asyraıdy.
Adamdar kóbine fokýstaryn qaryzyn jabýǵa, kredıtin tólep tastaýǵa qoıady. Qaryz, kredıt dep júre bersek júre beresizder. Onyń ornyna fokýstaryńyz jańa qarjylyq resýrstardy tartýǵa baǵyttalsyn. Ár adam ózgeristi oılaýdan, nıetten bastaý kerek. Táýekelshil bolýdan qoryqpaýymyz kerek. Ókingenge qaraǵanda táýekel etip kórińiz. Istemeı ókingenshe, istep ókingen paıdalyraq. Esesine, tájirıbe jınap, áreket etken bolasyz.
- «Kompleksim - meniń ereksheligim» dep jazǵan ekensiz. Taǵdyr syılaǵan ereksheligińiz úshin bastapqyda kúızelister týyndaǵan sátter boldy ma? Onymen qalaı kúrestińiz?
- Jaraqat alǵan adamdardyń kóbi psıhologtardyń kómegine júginedi. Men ózim muǵalim bolǵannan keıin eshqandaı psıhologtarǵa barmadym. Anam da, ápkelerim de «psıhologqa aqshasyn tóleıin, barshy» degenimen, men óz ózime psıholog bolǵan janmyn dedim. Muǵalim bolǵan soń kóp adamdarmen jumys jasaısyń, oqýshylarmen baılanysta bolasyń osynyń barlyǵy psıholog bolýǵa úıretedi. Óz janymdy ózim emdep alǵan adammyn.
Joldasymmen aıyrylysyp ketkennen keıin birinshi qoldaý kórsetken ata-anama úlken alǵysymdy aıtamyn. Meniń ómirimnen ketýi arqyly maǵan motıvaııa bolǵan joldasyma raqmet. Sebebi ol meniń óz-ózimdi dáleldeýime septigin tıgizdi. Úshinshiden, meniń jigerlenýim qyzymnyń úmitti kózderi boldy. Bolashaqta qyzym menen, «qalaǵan oqýymdy oqı almadym, qalaǵan kıimimdi kıe almadym anashym», demes úshin men áreket ettim. Maqsatym qyzymdy eshteńege muqtaj qylmaı ósirýim kerek degen oı boldy.
Eń basynda, áke sheshem meni barynsha qoldap, «tamaq ish, saǵan kúsh kerek» dep jiger bergenimen ózimdi masyl jan retinde sezinetinmin. Al qazir men onlaın jumysqa kóship, tabys taýyp bastaǵaly beri ár jutym sýym men, ár úzim nanymdy ózim satyp alyp otyrǵannan keıin jan dúnıeńmen razy bolyp qabyldaısyń.
- On eki múshesi saý bola tura óziniń ómirlik baǵytyn tappaı júrgen, maqsatyna áreket etpegen jandarǵa ne aıtasyz?
- Kóp jerde aıtatynym «besinshi núktelerińizdi» kóterip, qurban bolýdan jaltaryńyzdar deımin. Úshinshiden, qaıyr tileýden saqtanyńyzdar deımin. Alla Taǵala sadaqa berýshi de, alýshy da jasyryn bolǵanyn qalaıdy. Qazaqta jaqsy sóz bar: oń qolym bergendi, sol qolyń kórmesin degen. Jaqsylyq jasaǵanyńyz jarııa bolmasyn. Adamdarǵa kómek bergenińizdi mindet etpeńiz. Erinshektikti qoıyńyz. Eshkimnen eteńe kútpeńiz. Ómir súrýge qushtar bolyńyz. Motıvaııany aıdaladan emes, jaqyndaryńyzdan izdeńiz. Men ózimdi sondaı jaqsy kóremin, syılaımyn. Adam ózin syılap bastasa ǵana, aınalasyndaǵylarǵa solaı qarap bastaıdy. Birinshi ózińizdi jáne ómirdi súıińiz!
- Suhbatyńyzǵa raqmet!
Dına LITPIN,
«Adyrna» ulttyq portaly
