Qazaqstanda erekşe qajettılıkterı bar adamdar üşın ombudsmen paida boluy mümkın ekendıgı jyl basynda aitylǧan bolatyn. Mūndai mekemenı qūru turaly qūjat Open NPA portalynda jariialandy.
Qaulynyŋ mätınınde Uäkıldıŋ negızgı maqsattary osy Jarlyqqa qosymşada körsetılgen halyqtyŋ äleumettık jaǧynan osal sanattarynyŋ qūqyqtary men zaŋdy müddelerınıŋ kepıldıkterın qamtamasyz etu, sondai-aq olardyŋ qūqyqtary men bostandyqtaryn Qazaqstan Respublikasynda qalpyna keltıru, memlekettık jäne qoǧamdyq instituttarmen yntymaqtastyqty küşeitı bolyp tabylady dep körsetılgen.
Negızgı qūqyqtary men zaŋdy müddelerın Halyqtyŋ äleumettık osal sanattarynyŋ qūqyqtary jönındegı uäkıl qorǧaityn halyq sanattarynyŋ tızbesıne mynalar kıredı:
- Ūly Otan soǧysynyŋ ardagerlerı;
- jeŋıldıkter boiynşa Ūly Otan soǧysy ardagerlerıne teŋestırılgen ardagerler;
- basqa memleketterdıŋ aumaǧyndaǧy soǧys ardagerlerı;
- mügedekter;
- mügedek balalary bar nemese olardy tärbielep otyrǧan otbasylar;
- atauly äleumettık kömek aluşylar;
- asyrauşysynan aiyrylu jaǧdaiy boiynşa järdemaqy aluşylar;
- jasy boiynşa zeinetkerler;
- qandas;
- «Altyn alqa», «Kümıs alqa» alqalarymen marapattalǧan nemese būryn «Batyr ana» ataǧyn alǧan köp balaly analar, sondai-aq I jäne II därejelı «Ana daŋqy» ordenderımen marapattalǧandar, köp balaly analar.
«Eŋ aldymen memleket barlyǧyna teŋ mümkındıkter men ädılettılıktı qamtamasyz etedı. Qoǧamdyq igılıkterdıŋ joǧary deŋgeiıne jäne halyqtyŋ äleumettık osal toptaryna, onyŋ ışınde erekşe qajettılıkterı bar azamattarǧa qoldau körsetuge kepıldık berıledı. Prezident janyndaǧy Uäkıldıŋ tiıstı instituty qūrylady», - dedı Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan halqyna jyl basyndaǧy Joldauynda.Bügınde elımızdıŋ bas qalasynda 26 714 mümkındıgı şekteulı adam tūrady, onyŋ ışınde 5 570 adam 18 jasqa deiıngı erekşe qajettılıkterı bar balalar. Olarǧa jan-jaqty äleumettık jäne oŋaltu kömekterı körsetıledı. Nūr-Sūltanda jyl basynan berı 16 myŋnan astam mümkındıgı şekteulı jan oŋaltu qyzmetımen qamtyldy. Olar protezdık-ortopediialyq būiymdardy, mügedekter arbalaryn, estu apparattaryn beru türınde protezdık-ortopediialyq kömek alady. Būl rette olarǧa surdo tılınıŋ mamany men jeke kömekşınıŋ qyzmetı, «İnvataksi» qyzmetı, üide oqityn mügedek balalary bar otbasylarǧa äleumettık kömek körsetıledı. Sondai-aq olar mındettı gigienalyq qūraldarmen, sanatoriialyq-kurorttyq emdelumen, stasionarda, jartylai stasionarda äleumettık qyzmet körsetumen, üide qyzmet körsetumen, qalalyq jolauşylar kölıgı baǧyttarynda tegın jürumen qamtamasyz etılgen. Mäselen, bügınde «İnvataksi» qyzmetınıŋ 36 kölıgı mümkındıgı şekteulı jandardy tasymaldau jūmystaryn jürgızude. 6 bırlık mügedekter arbasyndaǧylarǧa arnalǧan («Mügedekter konfederasiiasy» ROO), 17 bırlık. - mümkındıgı şekteulı balalarǧa arnalǧan, №65 mektep («Meiırım» QQ), 13 bırlık. – mümkındıgı şekteulı zaǧip jandarǧa («Qazaq soqyrlar qoǧamy» QB). İnvataksi qyzmetın körsetu üşın otyrǧyzu jäne tüsıru üşın arnaiy gidravlikalyq nemese tartylatyn (aşylatyn) qūrylǧymen jäne mügedekter arbasyn bekıtu qūrylǧylarymen jabdyqtalǧan kölık qūraldary paidalanylady. 2019 jyly 2,5 myŋnan astam adam tasymaldansa, onyŋ 1 myŋy balalar boldy. Sonymen qatar, mügedekter «1 jäne 2 toptaǧy mügedekter» sanaty boiynşa tūrǧyn üige kezekte tūruǧa qūqyly. Sondai-aq jergılıktı (peş) jylytuy bar jeke tūrǧyn üilerde tūratyn, onyŋ menşık ielerı (jaldauşylar) bolyp tabylatyn, basqa tūrǧyn üilerı joq, jan basyna şaqqandaǧy ortaşa tabysy eŋ tömengı künkörıs deŋgeiınıŋ 4 deŋgeiınen aspaityn erekşe qajettılıkterı bar adamdar äleumettık kömek aluǧa ümıttene alady. Ötemaqy mölşerı 16 AEK, iaǧni jylytu mausymyna 40 400 teŋgenı qūraidy. I, II toptaǧy mügedekterge ekı jylda bır ret tıs protezdeu boiynşa äleumettık kömektı (asyl metaldardan jasalǧan protezderdı qospaǧanda) tabysyn esepke almastan, sondai-aq mügedekter künıne arnalǧan äleumettık järdemaqy mölşerınde ala alady. Būl rette olarǧa ömırlık qiyn jaǧdaiǧa tap bolǧandarǧa därı-därmek satyp alu jäne aqyly medisinalyq qyzmet alu üşın jylyna 13 AEK (32 825 teŋge) kölemınde bırjolǧy kömek körsetıledı. Mügedek balalardy üide oqytuǧa ketken şyǧyndar da toqsanyna 10 AEK (25 250 teŋge) kölemınde öteledı. «Azamattarǧa arnalǧan ükımet» memlekettık korporasiiasy» KEAQ halyqty jūmyspen qamtu memlekettık ortalyǧynyŋ departamentı (Belarus Respublikasynan) mügedektıgı boiynşa ai saiynǧy memlekettık järdemaqy töleidı: 1-topqa – 57021 teŋge, 2-topqa – 45438 teŋge, 3-topqa – 30886 teŋge, mügedek balalarǧa 16 jas – 41578 teŋge, bala kezınen mügedek, 16-18 jas aralyǧyndaǧy mügedek balalar: 1-topqa – 57021 teŋge, 2-topqa – 47220 teŋge, 3-topqa – 35638 teŋge. Arnauly memlekettık järdemaqy: 1-topqa – 3763 teŋge, 2-topqa – 3763 teŋge, 3-topqa – 1616 teŋge. Elordada mümkındıgı şekteulı jandar belsendı türde äleumettenıp, jūmysqa ornalasuda. 2019 jyly būl şaralarmen 610 adamdy qamtu josparlanǧan. Qalalyq jūmyspen qamtu ortalyǧy el zaŋnamasynda közdelgen, sondai-aq jergılıktı biudjetten qarjylandyrylatyn jūmyspen qamtuǧa järdemdesudıŋ belsendı şaralaryn jüzege asyrady. Tabiǧattan berılgen erekşelıkke qaramastan, memleketten berılgen järdemaqylardy paidalanyp qarapaiym halyqpen bırge damyp, ösıp, qyzmet etıp jatqandar qatary köp. Olardyŋ el tūrǧyndaryn quantary sözsız.
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
