تاعدىر سىيلاعان ەرەكشەلىگىنە قاراماستان بىلدەي ءبىر ءىرى كاسىپتەردىڭ باستاماشىسى بولىپ جۇرگەن ايزادا ەربولقىزى «مەن ءومىردى سۇيەمىن» دەپ، ءوز ءومىرىنىڭ حيكاياسىمەن ءبولىستى. ونىڭ ايتۋىنشا توسىن سىيلارعا تولى ومىردە باستىسى ءوز ومىرلىك باعىتىڭىزدى انىقتاپ، سول باعىتقا قاراي بەت الساڭ ءومىر ءوزى جەتەلەيدى دەيدى. بۇل تۋرالى «ادىرنا» ءتىلشىسىنىڭ دايىنداعان ماتەريالىنان وقىپ ءبىلىڭىز:
سۇحبات كەيىپكەرى «BEK brand» جانە «BEK_consulting group» كومپانيالارىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، «Ten Qogam» الەۋمەتتىك قولداۋ ورتالىعىندا بيزنەس تالىمگەر جانە كاسىپكەرلىك بويىنشا بيزنەس –ترەنەر، وراتور-موتيۆاتور ايزادا ەربولقىزى.
- ايزادا حانىم، كءاسىبىڭىزدى قالاي باستادىڭىز؟ قانداي قيىندىقتار بولدى؟ بۇگىنگى جەتىستىككە جەتۋ جولىڭىز قانداي كەزەڭدەردەن باستالدى؟
- وسىدان بەس جىل بۇرىن جول كولىك وقيعاسىنا ءتۇسىپ، جاراقات العان بولاتىنمىن. سول جاعدايدان مەنىڭ ون ەكىنشى بەل ومىرتقام سىنىپ، جۇرە المايتىن بولىپ قالدىم. قازىر ءجۇرىس-تۇرىسىمدا بالداققا سۇيەنەمىن. مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جان ەكەنىمە قاراماستان، مەن سونداي ومىرگە قۇشتار، ومىرگە عاشىق جانمىن.
اباي اتىنداعى قازۇپۋ-دىڭ «اقپاراتتىق جۇيە» ماماندىعىن ءتامامداپ، تۇرمىسقا شىققان بولاتىنمىن. ارتىنشا دۇنيەگە اياۋلى قىزىمدى اكەلىپ، سول دەكرەت ۋاقىتىندا جوعارىدا ايتقان جاعدايعا ءتۇستىم. وسى جايتتان سوڭ جۇمىسىما ورالا المادىم. دەي تۇرعانمەن ۇيدە قۇر وتىرماي، اكە-شەشەمە ماسىل بولمايىن دەپ ءوز كاسىبىمدى باستاعىم كەلدى. جولداسىم ورىن العان وقيعالاردان سوڭ ءبىزدى تاستاپ كەتتى. ال قىزىم مەنىڭ ومىرلىك موتيۆاتسيام بولدى. مەنىڭ قايتادان ەسىمدى جيناپ، جاڭا ءومىر باستاۋىما، قايتا ارەكەت ەتۋىمە جىگەر بەرگەن قىزىمنىڭ بولاشاققا دەگەن ۇلكەن سەنىممەن قاراعان كوزدەرى بولدى. ءۇش جىل ۇيدە جاتىپ، كارانتين ۋاقىتىنان سوڭ ونلاين جۇمىستىڭ مۇمكىندىكتەرىن كورۋ ارقىلى مەن وسى باعىتقا كەلگەن بولاتىنمىن.
باعدارلاماشى بولعان سوڭ، كومپيۋتەرلىك جۇمىستاردىڭ ءبىرازىن يگەرەتىنىمە سەنىمدى بولدىم. بىرنەشە جۇمىس قاراستىرىپ كوردىم، دەسە دە ءبىرىنىڭ جالاقىسى تومەن، بىرىنە جاعدايىم كەلمەدى. ءوز-وزىممەن جۇمىس جاساۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىنىپ، بۇرىنعى شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىمدى كاسىپكە اينالدىرۋدى ماقسات تۇتتىم. ءوزىم بۇرىننان تىگىن تىگۋگە، سۋرەت سالۋعا بەيىم جانمىن. وسى ماقساتىما جەتۋىمە ءوز كومەگىن بەرگەن مىقتى بيزنەس-ترەنەر سامال اتاگەلدى بولدى. سول كىسىنىڭ ينستا پاراقشاسىنداعى تەگىن كەڭەستەردى قاراپ ءجۇرىپ، 2021 جىلى مەملەكەتتەن بەرىلەتىن كولەمى 200 اەك (583 400 تگ.) قۇرايتىن قايتارىمسىز گرانت ۇتىپ الدىم. ول قاراجاتتى ءوزىمنىڭ ويعا العان كاسىپتىك باعىتىما جۇمسادىم. تىگىن ماشيناسىن ساتىپ الىپ، ءتۇرلى كيىمدەرگە جازۋ جازاتىن ادەمى ديزاينداعى ونىمدەردى شىعارا باستادىم. وسىلايشا ءوز كاسىبىمدى دوڭگەلەتىپ باستادىم.
سودان سوڭ ءبىر ورىندا توقتاپ قالماي، تاعى دا باسقا قارجى رەسۋرستارىن قاراستىرا باستادىم. ولارعا ءوز بيزنەس جوسپارىمدى ۇسىنۋىم ءۇشىن بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە جۇيەلى ءبىلىم كەرەك بولدى. تالىمگەرلىگىن كورسەتەتىن جان بولمادى. ءتۇرلى ترەنەرلەردىڭ باعاسى تىم قىمباتقا سوقتى. دەسە دە، قالاۋىن تاپسا، قار جانادى دەمەكشى تۋرا سول ۋاقىتتا سامال اتاگەلدى ءوزىنىڭ بيزنەس-ماركەتولوگياسى بويىنشا اۆتورلىق كۋرسىن باستاپ جاتىر ەكەن. وسى كۋرستان ءبىلىمىمدى شىڭداپ، جاڭا ماقساتتارعا جەتەم دەگەن ىشكى تەگەۋرىنىمدى ورىنداعىم كەلدى. سولاي مەن تاۋەكەل ەتىپ، ىشكى قالاۋىمدى ورىنداپ سول كۋرستى وقىپ ءبىتىردىم. كۋرس ەكى ايعا سوزىلدى. سول ارالىقتا الماتى وبلىسى بويىنشا مەملەكەت تاراپىنان 5 ميلليوندىق گرانت ويناتىلدى. مەن بايقاۋعا كۋرسىمدى اياقتاماي جاتىپ، ءوز بيزنەس جوسپارىمدى جازۋدى ۇيرەنىپ قاتىسقان بولاتىنمىن. ويناتىلعان گرانتتى جەڭىپ الىپ، قازىر قازاقستاندىق تانىمال شۇلىق برەندىن وندىرۋشىگە اينالدىم.
- «Ten Qogam الەۋمەتتىك قولداۋ ورتالىعىندا دا جۇمىس ىستەيدى ەكەنسىز؟ ول جەردە نەمەن اينالىساسىز؟
- «Ten Qogam» الەۋمەتتىك وسال توپتاردى قولداۋ ورتالىعىندا جۇمىس ىستەيمىن. ول جەردە ءبىرىنشى، ەكىنشى، ءۇشىنشى توپتاعى مۇگەدەك جانداردىڭ كاسىپتىك باستامالارىنا قولداۋ كورسەتىپ، باعىت باعدار بەرەمىز. اپتاسىنا ەكى رەت، ەكى ساعات ۋاقىتىمدى سول كىسىلەرگە ارنايمىن. سول ۋاقىت ارالىعىندا 10 شاقتى ادامعا كومەك بەرىپ ۇلگەرەمىن. ودان بولەك ۇستازىم سامال اتاگەلدىنىڭ بيزنەس-ترەنەرلىك كۋرسىنان ۇيرەنگەنىم بويىنشا، ادامدارعا جەكە برەند قالىپتاستىرۋعا كومەكتەسەمىن. ۇيرەنگەن داعدىمىزدى تاجىريبەدە ىسكە اسىرىپ، بۇگىندە ينستا پاراقشامنىڭ دايرەكتىندە بولسىن، جارنامادان كورىپ جازاتىندار بولسىن كۇنىنە بىرنەشە ادام حابارلاسىپ كەڭەس الادى. جەكە قابىلداۋ كەڭەسىمە، تەن قوعامداعى جۇمىسىما دا، ءوزىمنىڭ بيزنەسىمە دە ۇلگەرەمىن.
- كەرەمەت! ايزادا حانىم، قازىر ءسىز قارجىلىق ساۋاتتىلىق بويىنشا دا ءبىلىم ۇيرەتەدى ەكەنسىز. ادام قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن ءبىرىنشى نەنى ءبىلۋ كەرەك؟
- ادامداردىڭ الاتىن قارىزى اقىماق قارىز جانە اقىلدى قارىز بولىپ ەكىگە بولىنەدى. تەلەفون ارقىلى الىناتىن دۇنيەلىك نەسيەلەر، ءبولىپ تولەۋ قوسىمشاسى ارقىلى تاماق الۋ دەگەن سىندى دۇنيەلەر اقىماق قارىزدارعا جاتادى. ال اقىلدى قارىزدارعا يپوتەكا، ءوزىنىڭ بىلىمىنە قۇيعان ينۆەستيتسيا دەگەن سىندى دۇنيەلەر جاتادى. اششى بولسا دا شىندىق، ادامداردىڭ كوبى اقىماق قارىزدارعا بەلشەسىنەن كىرىپ كەتكەن. ءبىزدىڭ تاعى ءبىر مينۋسىمىز – ەرىنشەكتىك. مىسالى مەن مۇگەدەك جان بولسام دا، ارەكەت ەتىپ، ومىرلىك ماقساتتارىما جەتۋگە جۇمىس ىستەپ تالپىنىپ جۇرگەن جانمىن. الايدا، كوزى كوىرپ، قۇلاعى ەستىپ، جۇگىرىپ جۇرگەن ادام بولسا دا قول قۋسىرىپ جاتقاندارى قانشاما. حالىقتىڭ كوبى «ەگو»-سىن باسا الماي، كوكىرەكتەنىپ كەتەتىنى وتىرىك ەمەس. ءبارى جىلى ورىندى قالايدى، ءبارى باستىق بولىپ، تەز بايۋدى ارماندايدى. الاياقتاردىڭ تورىنا وسىنداي ارزان دۇنيەگە قىزىعاتىن تەز ولجا يەلەنگىسى كەلەتىن جاندار تاپ بولادى. ەگەر دە مۇندايعا سۇرانىس بولماسا، ونداي الاياقتار بولمايتىن ەدى.
سونداي-اق، ادامدار 40 جىل بويى ءبىر جۇمىستى جاساي بەرۋدەن جالىقپايدى. كومفورتتى زوناسىنان شىعا المايتىن جانداردىڭ كوبى ءوز كاسىبىن باستاسا، باستاپقى 1-3 جىلداعى تۋىنداعان قيىندىقتارعا شىداماي قولىن سىلتەپ جاتادى. ال كاسىپ نەگىزى وسى دۇنيەلەرگە شىداۋدان تۇرادى.
ودان بولەك كوبى مەملەكەتتەن ءتۇرلى قايتارىمسىز قولداۋ قاراجاتتارىن بەرىلىپ جاتقانىن بىلمەيدى. ميلليوننان باستاپ 650 ميلليونعا دەيىن ۇلكەندى-كىشىلى قايتارىمسىز گرانتتاردىڭ كوپشىلىگىن ادامدار ۇتىپ السا، كولىك الۋعا، توي جاساۋعا جۇمساپ تاستايدى. ال نەگىزىندە، ءبىر العان قارجىڭىزدى كاسىپ اشۋعا، كەرىسىنشە جۇمىسىڭىزدى، بولاشاعىڭىزدى قۇرۋعا ارناساڭىز، ارى كەتسە ءبىر جىل قينالارسىز، الداعى ۋاقىتتا ءسىزدى ءومىر بويى اسىرايدى.
ادامدار كوبىنە فوكۋستارىن قارىزىن جابۋعا، كرەديتىن تولەپ تاستاۋعا قويادى. قارىز، كرەديت دەپ جۇرە بەرسەك جۇرە بەرەسىزدەر. ونىڭ ورنىنا فوكۋستارىڭىز جاڭا قارجىلىق رەسۋرستاردى تارتۋعا باعىتتالسىن. ءار ادام وزگەرىستى ويلاۋدان، نيەتتەن باستاۋ كەرەك. تاۋەكەلشىل بولۋدان قورىقپاۋىمىز كەرەك. وكىنگەنگە قاراعاندا تاۋەكەل ەتىپ كورىڭىز. ىستەمەي وكىنگەنشە، ىستەپ وكىنگەن پايدالىراق. ەسەسىنە، تاجىريبە جيناپ، ارەكەت ەتكەن بولاسىز.
- «كومپلەكسىم - مەنىڭ ەرەكشەلىگىم» دەپ جازعان ەكەنسىز. تاعدىر سىيلاعان ەرەكشەلىگىڭىز ءۇشىن باستاپقىدا كۇيزەلىستەر تۋىنداعان ساتتەر بولدى ما؟ ونىمەن قالاي كۇرەستىڭىز؟
- جاراقات العان ادامداردىڭ كوبى پسيحولوگتاردىڭ كومەگىنە جۇگىنەدى. مەن ءوزىم مۇعالىم بولعاننان كەيىن ەشقانداي پسيحولوگتارعا بارمادىم. انام دا، اپكەلەرىم دە «پسيحولوگقا اقشاسىن تولەيىن، بارشى» دەگەنىمەن، مەن ءوز وزىمە پسيحولوگ بولعان جانمىن دەدىم. مۇعالىم بولعان سوڭ كوپ ادامدارمەن جۇمىس جاسايسىڭ، وقۋشىلارمەن بايلانىستا بولاسىڭ وسىنىڭ بارلىعى پسيحولوگ بولۋعا ۇيرەتەدى. ءوز جانىمدى ءوزىم ەمدەپ العان اداممىن.
جولداسىممەن ايىرىلىسىپ كەتكەننەن كەيىن ءبىرىنشى قولداۋ كورسەتكەن اتا-اناما ۇلكەن العىسىمدى ايتامىن. مەنىڭ ومىرىمنەن كەتۋى ارقىلى ماعان موتيۆاتسيا بولعان جولداسىما راقمەت. سەبەبى ول مەنىڭ ءوز-ءوزىمدى دالەلدەۋىمە سەپتىگىن تيگىزدى. ۇشىنشىدەن، مەنىڭ جىگەرلەنۋىم قىزىمنىڭ ءۇمىتتى كوزدەرى بولدى. بولاشاقتا قىزىم مەنەن، «قالاعان وقۋىمدى وقي المادىم، قالاعان كيىمىمدى كيە المادىم اناشىم»، دەمەس ءۇشىن مەن ارەكەت ەتتىم. ماقساتىم قىزىمدى ەشتەڭەگە مۇقتاج قىلماي ءوسىرۋىم كەرەك دەگەن وي بولدى.
ەڭ باسىندا، اكە شەشەم مەنى بارىنشا قولداپ، «تاماق ءىش، ساعان كۇش كەرەك» دەپ جىگەر بەرگەنىمەن ءوزىمدى ماسىل جان رەتىندە سەزىنەتىنمىن. ال قازىر مەن ونلاين جۇمىسقا كوشىپ، تابىس تاۋىپ باستاعالى بەرى ءار جۇتىم سۋىم مەن، ءار ءۇزىم نانىمدى ءوزىم ساتىپ الىپ وتىرعاننان كەيىن جان دۇنيەڭمەن رازى بولىپ قابىلدايسىڭ.
- ون ەكى مۇشەسى ساۋ بولا تۇرا ءوءزىنىڭ ومىرلىك باعىتىن تاپپاي جۇرگەن، ماقساتىنا ارەكەت ەتپەگەن جاندارعا نە ايتاسىز؟
- كوپ جەردە ايتاتىنىم «بەسىنشى نۇكتەلەرىڭىزدى» كوتەرىپ، قۇربان بولۋدان جالتارىڭىزدار دەيمىن. ۇشىنشىدەن، قايىر تىلەۋدەن ساقتانىڭىزدار دەيمىن. اللا تاعالا ساداقا بەرۋشى دە، الۋشى دا جاسىرىن بولعانىن قالايدى. قازاقتا جاقسى ءسوز بار: وڭ قولىم بەرگەندى، سول قولىڭ كورمەسىن دەگەن. جاقسىلىق جاساعانىڭىز جاريا بولماسىن. ادامدارعا كومەك بەرگەنىڭىزدى مىندەت ەتپەڭىز. ەرىنشەكتىكتى قويىڭىز. ەشكىمنەن ەششتەڭە كۇتپەڭىز. ءومىر سۇرۋگە قۇشتار بولىڭىز. موتيۆاتسيانى ايدالادان ەمەس، جاقىندارىڭىزدان ىزدەڭىز. مەن ءوزىمدى سونداي جاقسى كورەمىن، سىيلايمىن. ادام ءوزىن سىيلاپ باستاسا عانا، اينالاسىنداعىلارعا سولاي قاراپ باستايدى. ءبىرىنشى ءوزىڭىزدى جانە ءومىردى ءسۇيىڭىز!
- سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
دينا ليتپين،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
