2019 jyly «Qazaq halqynyń murasy» kitaptar serııasynyń bastamasymen Qaraǵandy qalasynda Ult qundylyqtaryn saqtaý men nasıhattaýǵa baǵyttalǵan Qazaq kúntizbesiniń tusaýy kesilgen bolatyn. Kúntizbeni shyǵarýdaǵy maqsat ult qundylyqtaryn saqtaý men olardy qoǵamda turaqty nasıhattaýǵa jol ashý. Kúntizbedegi ataýly kúnder tarıhı tulǵalar men ulttyq tarıhymyz úshin qundy datalarmen etene baılanysyp jatyr. Jalpy alǵanda, ult qundylyqtaryn saqtaý, nasıhattaýǵa baǵyttalǵan Qazaq kúntizbesi barlyǵy 32 ataýly kúnnen turady.
Atap aıtqanda ult qundylyqtaryn saqtaý men nasıhattaýǵa baǵyttalǵan Qazaq kúntizbesiniń 13 ataýly kúni jazýshy Ilııas Esenberlın, tarıhshy Ermahan Bekmahan, kompozıtor Nurǵısa Tilendi, ǵalym Qanysh Sátbaı, qoǵam qaıratkeri Halel Dosmuhamed, ushqysh Hıýaz Dospan, qoǵam qaıratkeri Barlybek Syrttanuly men Álimhan Ermek, Sáken Seıfýllın, qazaqtyń sońǵy hany Kenesary Qasymuly, ǵaryshker Toqtar Áýbákir, batyrlar Raqymjan Qoshqarbaı men Málik Ǵabdýllın syndy tarıhı tulǵalardyń týǵan kúnderi men olar qatysqan tarıhı datalarmen sabaqtastyrylyp belgilengen. Sondaı-aq kúntizbede 6 tarıhı oqıǵa kórinis tapqan, olardyń ishinde 1911 jyl - Barlybek Syrttanulynyń bastamasymen Qazaq eliniń jarǵysy,tuńǵysh kásibı konstıtýııasy jazylǵan kún, 1920 jyl - Á.Ermek pen Alash zııalylary Qazaq eliniń shekarasyn belgileý isin qolǵa alǵan data, 1841 jyl qyrkúıek aıy - Kenesary Qasymulynyń búkil qazaqtyń hany bolyp saılanǵan ýaqyty, 1991 jyl - Baıqońyr ǵarysh aılaǵynan tuńǵysh qazaq ǵaryshkeri Toqtar Áýbákirdiń ushqan kúni, 1891 jyl 25 qarasha - Túrki jazýynyń qupııasy ashylǵan kún jáne elimizdiń jańa kezeńindegi tarıhynyń aıshyqty datasy 1991 jyldyń 16 jeltoqsany - QR Táýelsizdik alǵan kún kórinis tapqan. Sonymen qatar, kúntizbede 18 ulttyq qundylyq nasıhattalady. Atap aıtar bolsaq, ol qazaq ádebıeti, ult densaýlyǵy, qazaq tarıhy, salt-dástúr, qazaq óneri, ulttyq taǵamdar, ult qaıratkerleriniń eńbegi, ulttyq oıyndar, týǵan jer, Alash urany, el birligi jáne memlekettilik, memlekettik til, qazaq otbasy, qazaq jigitteri men qyzdary jáne aqsaqaldar ınstıtýty qundylyqtary. Sonymen qatar kúntizbede barsha qazaq halqy úshin qasıetti qundylyq, memlekettik mereke bolyp tabylatyn 16 jeltoqsan - Táýelsizdik merekesi kórinis tapqan. Sondaı-aq halqymyzdyń rýhanı bitim – bolmysyn pash etetin Qazaq halqy kúni bar. Buǵan qosa, kúntizbede qazaqtyń dástúrli 3 merekesi - Kórisý kúni, Amal merekesi, Áz Naýryz, Qymyzmuryndyq jáne 6 salty - Selt etkizer, Kesteli oramal, shańyraq kóterý, Asar, bata berý, eldik máseleler aıtylǵan quryltaı nasıhattalady.
Ult qundylyqtaryn saqtaý men nasıhattaýǵa baǵyttalǵan Qazaq kúntizbesi halqymyzdyń rýhanı murasyn jańǵyrtýǵa qyzmet etedi. Ol jas urpaqqa tárbıe berý jumystarynda, ult qazynasyn turaqty túrde nasıhattaýǵa jáne ulttyq nasıhatty júrgizýdi maqsat tutatyn ıdeologııalyq sharalardy uıymdastyrýda taptyrmas qural bolyp tabylady. Kúntizbeniń basty ereksheligi onyń ulttyq tarıh pen salt-dástúrmen tereń úndesip jatqanynda. Bıylǵy jylǵa arnalǵan Qazaq kúntizbesi «Qazaq halqynyń murasy» kitaptar serııasynyń «Qazaq club» qarjylaı qoldaýymen jaryqqa shyqty. «Aldaǵy ýaqytta Ult qundylyqtaryn saqtaý men nasıhattaýǵa baǵyttalǵan Qazaq kúntizbesin nasıhattaý maqsatynda arnaıy akııa bastaý alatyn bolady» - deıdi klýb músheleri. 2019 jyldan bastap osy ýaqyt aralyǵynda Qazaq kúntizbesine sáıkes ondaǵan sharalar men akııalar uıymdastyryldy. Aıta ketý bul «Qazaq club» qolǵa alǵan ulttyq qundylyqtardy saqtaý men nasıhattaýǵa baǵyttalǵan 27 joba bolyp tabylady.
Qazaqtyń ulttyq qundylyqtaryn saqtaý men
nasıhattaýǵa baǵyttalǵan
QAZAQ KÚNTIZBESI
10 qańtar – Qazaq ádebıeti kúni
(Bul kúni 1915 jyly qazaqtyń daryndy jazýshysy Ilııas Esenberlın dúnıege keldi. Ilııas Esenberlınge deıin qazaq ádebıetinde eldiń tutas tarıhyn tarıhy týraly kitap bolmaǵan. Onyń kitaptary mońǵol dáýirine deıin Uly Dala kóshpendileri, Shyńǵyshan men Altyn Orda dáýiri, XV – XVI ǵasyrdaǵy Qazaq handyǵynyń qurylýy, onyń kóptegen jyldar boıy jońǵarlarmen shaıqastary, qazaq dalasynyń Reseıge qosylǵan zamany týraly syr shertedi.)
1 aqpan - Ult densaýlyǵy kúni
2 aqpan – Qazaq baspasózi kúni (Bul kúni 1913 jylǵy 2 aqpanda Alash qaıratkerleriniń bastamasymen «Qazaq» gazetiniń alǵashqy sany jaryq kórdi)
15 aqpan - Ulttyq tarıh kúni jáne Tarıhı jadyny jańǵyrtý kúni (bul kúni 1915 jyly qazaqtyń daryndy tarıhshysy E.Bekmahan dúnıege keldi)
27 aqpan - Salt-dástúr kúni
14 naýryz - Kórisý kúni,Amal merekesi
22 naýryz – Áz Naýryz
1 sáýir - Qazaq óneri kúni (bul kúni 1925 jyly qazaqtyń daryndy dırıjeri N.Tilendıev týǵan),
9 sáýir – Ulttyq taǵamdar kúni
12 sáýir – Qazaq ǵalymdary kúni (bul kúni 1899 jyly qazaq ǵalymy Qanysh Sátbaı týǵan)
15 sáýir – Ǵashyqtar kúni, Selt etkizer – Kesteli oramal kúni
24 sáýir - Ult qaıratkerleri kúni (bul kúni 1883 jyly qoǵam qaıratkeri H.Dosmuhamed týǵan),
15 mamyr - Aıaýly qazaq qyzdary kúni (bul kúni 1922 jyly qazaqtyń batyr qyzy Hıýaz Dospan týǵan),
22 mamyr - Qymyzmuryndyq merekesi,
13 maýsym - Qazaq halqy kúni (bul kúni 1911 jyly Barlybek Syrttanulynyń bastamasymen Qazaq eliniń jarǵysy,tuńǵysh kásibı konstıtýııasy jazyldy),
25 maýsym – Shańyraq kóterý jáne Qazaq otbasy kúni
30 maýsym - Qazaq quryltaıy kúni (Burynǵy ýaqytta quryltaıda eldik máseleler qarastyrylatyn bolǵan. Mysaly 1206 jylǵy quryltaıda Shyńǵys Esýgeıuly uly han bolyp taǵaıyndaldy. Al 1726 jyly Ordabasydaǵy quryltaıda qazaqtar jońǵar basqynshylaryna qarsy birlesken kúres júrgizý týraly sheshim qabyldap, Ábilqaıyr han bas qolbasshy bolyp taǵaıyndaldy.)
15 shilde - Uly Asar kúni
27 shilde - Babalar kúni
7 tamyz - Ulttyq oıyndar kúni,
24-26 tamyz -Týǵan jer kúni (bul kúni 1920 jyly Á.Ermek, Alash zııalylary Qazaq eliniń shekarasyn belgileý isin qolǵa aldy)
9 qyrkúıek - Alash urany kúni
15 qyrkúıek - El birligi jáne Qazaq memlekettiligi qalpyna keltirilgen kún.
1841 jyldyń qyrkúıek aıynda qazaqtyń úsh júziniń atynan jınalǵan yqpaldy bıler men sultandar Kenesary Qasymulyn ata salt boıynsha aq kıizge salyp kóterip, búkil qazaq halqyna bıligi júretin han etip saılady. Osylaısha, Qazaq handyǵy qaıta qurylyp, qazaq memlekettiligi qaıtadan qalpyna keltirildi.
2 qazan - Qazaq ǵaryshkerleri kúni (bul kúni 1991 jyly Baıqońyr ǵarysh aılaǵynan tuńǵysh qazaq ǵaryshkeri Toqtar Áýbákir ǵaryshqa ushty.)
15 qazan – Qazaq tili kúni (Bul kúni 1894 jyly qoǵam qaıratkeri Sáken Seıfýllın týǵan).
19 qazan – Qazaq jigitteri kúni (Bul kúni 1924 jyly batyr Raqymjan Qoshqarbaı týǵan)
1 qarasha - Syrtqy jáne ishki teris áserlerdi aldyn alý kúni (qoǵamdaǵy jetimder, qarttar úıleri, jas otbasylardyń ajyrasý jaǵdaılaryn, jastar arasyndaǵy nashaqorlyq t.b teris jaıttardy aldyn alý)
15 qarasha – Batyrlar kúni (Bul kúni 1915 jyly Uly Otan soǵysynyń batyry Málik Ǵabdýllın týǵan)
25 qarasha - Túrki dúnıesi kúni (Bul kúni 1891 jyly ǵalym V.Tomsen Túrki jazýynyń qupııasyn ashty.)
7 jeltoqsan - Aqsaqaldar jáne bata berý kúni
16 jeltoqsan – Táýelsizdik kúni
18 jeltoqsan - Táýelsizdik úshin kúresken ult qaıratkerlerin eske alý kúni.
N.Surshauly
"Adyrna" ulttyq portaly
