Aqyl Battle oıynyn túrki áleminiń oıyny etkimiz keledi - Dáýlet Muqaev

11630
Adyrna.kz Telegram

Búginde jurtshylyqqa jol tartqanyna bar joǵy úsh aı bolsa da 421 myń ret júktelgen Aqyl Battle oıyny  kópshiliktiń kóńilinen shyǵýda. Úsh aı ishinde 16 mıloıon ret oınalǵan qosymshanynyń negizgi ıdeıasy qazaqstandyq tanymal bloger, ekonomıst, jýrnalıst Dáýlet Tóleýtaıuly Muqaevtan týyndaǵan. Bul týraly ol  “Adyrna” ulttyq portalyna bergen suhbatynda aıtyp berdi.

“Qańtar oqıǵasy” kezinde maǵan bir oı keldi: “Nege bizdiń qazaq jastary qazaq tilinde ıntellektýaldyq oıyn oınamasqa?” degen. Orys nemese aǵylshyn tilinde mundaı oıyndar jeterlik. Sondyqtan osy oıymdy iske asyrý úshin komandamdaǵy Aıbolat degen jigitke habarlasyp aıttym. Ol meniń sabaq ótetin  Dauletten degen qosymshany jasap bergen. Aıbolat birden kelisip: “sizden suraqtar ǵana bolsa, men bárin ózim jasaımyn” dep qoldaı ketti. Osylaısha, nıetimiz ben áreketimiz ushtasyp, osy oıyn jaryqqa shyqty.

Bul oıyndy qurastyrýdaǵy basty maqsat - birinshi - ultqa degen janarshylyq. Ekinshi - urpaqqa degen janashyrlyq, úshinshi kezekte tilge degen janashyrlyq boldy. 

Odan bólek qazirgi qazaq tildi IT salasy óte jaqsy damyp jatyr. Ótkendegi Mýhorıapov isinen keıin, barlyǵy qazaqsha sóıleýge tyrysýda. Qazaqstandaǵy birneshe orys tildi bıznesmender qazaq tilinde sóılep, qazaq tiline degen suranys bir aıdyń ishinde artyp ketti”,- dedi bloger. 

Aıta keteıik, Aqyl Battle – qazaq tilindegi ıntellektýaldyq oıyn. Onda suraqtar ártúrli pánge, salaǵa baǵyttalǵan. Bir ereksheligi - oıynda shynaıy qarsylasyńnyń bolýy. Sondaı-aq, upaılar jınaý arqyly  oqýshy, stýdent, magıstr, doent, professor deńgeılerine jetýge bolady. Bul adamdardyń Aqyl Battle oınaýyna motıvaııa beredi. Sáıkesinshe, kóbirek bilim alýyna áser etedi. Qazir bul oıyndy eńbektegen baladan, eńkeıgen qartqa deıin oınaıdy. 

“Aqyl Battle oıynynyń prezentaııasyn biz respýblıkalyq deńgeıde “Jastar rýhynyń” kezekten tys sezinde kórsettik. Sol kezde jastardyń kóp qoldaýy boldy. Mine, qazir oıyn oınaıtyndardyń basym kópshiligi jastar. Bizdiń maqsatymyz da jastardy, halyqty saýatty etý.  Qazir qazaq tilinde oıyndar da, BAQ ta az. Sondyqtan qazaq tildi kontentti arttyrý arqyly halyqtyń bilimge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyramyz.

Oıynnyń suraqtar bazasyn meniń komandam jasady. Óıtkeni, buryn “21 ǵasyr kósbasshysynda” alǵan tájirıbemiz bar. Alǵashynda 9000 suraq daıyndadyq. Ony aı saıyn biz arttyryp, jańartyp otyramyz. Qazaq tili men Qazaqstan tarıhynan basqa da, trendte bolyp jatqan suraqtardy qostyq. Keıin ony trendten shyǵyp otyrǵan sátte alyp tastaımyz. Negizgi ıdeıa mennen, al ishki qurylystaryn retteıtin, qurastyratyn meniń komandamdaǵy Aıbolat pen Saıajannyń eńbegi”,- dedi Dáýlet Muqaev.

“Qazaq ádebıeti Abaıdan aspaı qalǵan ba?..”

Aqyl Battle oıynynyń suraqtaryn qurastyrýshylardyń biri Saıajan Sovet qazaq ádebıetindegi suraqtar bir deńgeıde qalǵanyna qynjylady. Sondyqtan osy máselege alańdaǵan ol tyń suraqtardy oıynǵa qosýǵa tyrysqanyn jasyrmady.

“Qosymshada oqyrmandardan suraq keletin fýnkııa bar. Árıne, oıyndy qurastyrarda suraqtar az, oıynshy kóp boldy. Sonda oqyrman jibergen suraqtardy kórgen kezde kóbisi birdeı suraqtar jiberedi. Máselen, tarıhtan “Táýelsizdikti qaı jyly aldyq?” degen suraq bolsa, ádebıetten Abaı týraly kóp suraqtar keledi. Sonda “bizdiń ádebıet Abaıdan aspaı qalǵan ba?” dep oılaısyń. Alaıda, aldaǵy ýaqytta qosymshany paıdalanýshylar kóbeıdi. Endi olardyń ıntellektýaldyq deńgeıi de artady.

Al qosymshada biz oqyrmanmen keri baılanys únemi jasap otyramyz. Óıtkeni, bizden de qatelik ketýi múmkin. Sondyqtan únemi ony túzetýimiz qajet. Aldaǵy ýaqytta qyzyqty suraqtar sany artady”, - dedi Saıajan Sovet.

Al Kópshiliktiń súıiktisine aınalǵan qosymshany Thousand IT Group kompanııasynyń negizin qalaýshy Aıbolat Qulataı jasaǵan. 

“Bar bolǵany eki úsh aı buryn tirkegen oıynymyzdan osyndaı statıstıkany kútpedik. Oınalǵan oıyn sany on alty mıllıonnan asyp ketti. Shamamen, kúnine júzdegen oıynnan oınaıtyn admdar bar. Biz de jumysymyzdy toqtatpaı, apta saıyn jańartý jasap otyramyz. 

Qazir óz betimen kitap oqıtyn adamdar az. Sol adamdardy damytý úshin karantın kezinde oınalǵan oıyndardy qarap, salystyrdyq. Basym kópshiligi sheteldik oıyndar. Olardan bizdiń fýnkıonaldyq ereksheliktermiz bar, Jańa oıyn dep bastasańyz, siz bir mınýtqa jetpeı sanaýly sekýndtarda qarsylas tabasyz”,- deıdi Aıbolat Qulataı. 

Oıyn arqyly ıdeologııaǵa áser etemiz”

Aıbolat Qulataıdyń aıtýynsha, oıyn arqyly adamdardyń sanasyna jaqsy oı qalyptastyrýǵa bolady. 

“Oıynnyń suraqtary arqyly ıdeolo­gııaǵa áser ete alamyz. Sondyqtan qazaq jastarynyń rýhyn kóteretin, ba­tyrlarymyz ben handarymyzdyń ómir joldary jaıly, tarıh pen ádebıet týraly, umyt bolǵan salt-dástúrlerimiz týrasynda suraqtar daıyndadyq. Bul joba arqyly aǵylshyn tilin úırenýge bolady. Qarjylyq saýatyn da arttyryp, alǵashqy medıınalyq kómek jaıly da bilýge bolady. 

Sondaı-aq, biz osy Aqyl Battle oıyny arqyly jyldyń aıaǵyna deıin naǵyz jeńimpazdy anyqtaı alatyndaı, halyq jarysyp, júlde utyp alatyndaı úlken bir Qazaqstandyq týrnır jasaǵymyz keledi. Bul bizdiń bilimge degen ınvestıııamyz bolmaq”,- deıdi IT maman.

Foto: Baribar.kz

Aqyl Battle – Aıbolattyń al­ǵashqy jobasy emes. Ol týrızm sa­lasyna ınnovaııa engizý maq­sa­tyna IT startapta IRBI mo­bıldi qosymshasynyń negizin saldy. Bul ınnovaııalyq jobanyń jumys isteý barysy – Almaty, Astana qonaqtarynyń naqty turǵan je­rin GPS tehnologııasy arqyly anyq­tap, qala boıynsha ár alýan jer­lerge, mádenı, tarıhı orta­lyqtarǵa aparatyn jáne bul obektiler týraly maǵlumatty aýdıo formatta tyńdaýǵa múm­kindik beretin tý­rıster men qala qonaqtaryna arnalǵan aqyldy aýdıogıd bo­la­tyn. Osylaısha, ol seriktes­te­rimen birge kóptegen halyqaralyq baıqaýlarda baq synap, sheteldik tanymal ınves­torlar men enshiles qorlarǵa jo­bany tanystyrady.

“Búginge deıin 150-200-deı IT joba jasadyq. Biraq App Store men Play market-ke kúnine myńdaǵan joba tirkeledi. Alaıda onyń barlyǵy birden suranysqa ıe bola bermeıdi. Onyń sapasynan bólek, úlken marketıng qajet. 

IT jobany jasaý óte qymbatqa túsedi. Kúndelikti qoldanyp júrgen taksı shaqyratyn qosymshalar sheteldik kompanııalar jasaǵan. Al ondaı qazaqtildi qosymsha jasaý kóp kúshti talap etedi. Óıtkeni, olar halyqtyń senimine kirgen. Ondaılardy  iri qazaqstandyq kaspı sııaqty gıganttar jasasa, halyqtyń suranysyna ıe bolýy múmkin”,- dedi Aıbolat.

Aqyl Battle 3 aı boıy reıtıngte birinshi orynda 

Bloger Dáýlet Muqaev Aqyl Battle oıynyn túrki elderiniń súıikti oıynyna aınaldyrǵysy keledi.

“Qazaqtildi IT qosymshalar Suranysqa baılanysty toqtap qalyp jatady. Mysaly, osy oıyndy myń ǵana adam oınaıtyn bolsa, ol da jabylyp qalar edi. Munyń barlyǵy jarnamaǵa de tikeleı baılanysty. Nátıjesinde mine,  Aqyl Battle úsh aı boıy qazaq tildi oıyndar vıktorınasynyń arasynda júktelim boıynsha reıtıngte birinshi orynda tur.  

Endigi maqsat- osy oıynmen “Turan” qaýymdastyǵyna shyqsaq degen nıetimiz bar. Oıyndy latyn qaripine kóshirip, barsha túrkitildes elder de oınaıtyn deńgeıge deıin jetkizýimiz kerek. Birinshi, qazaqstandyqtardyń saýatyn ashamyz. Keıin, túrki áleminiń oıyny jasaǵymyz keledi”,- dedi Dáýlet Tóleýtaıuly.

Aqyl Battle oıynyn oınaý arqyly upaılar jınaýǵa bolady. Jınaǵan upaılar­dy emoııalar men reakııalarǵa aıyrbastaýǵa bolatyndaı etip jasaǵan. Aldaǵy ýaqytta muny jetildirip, upaılardy shynaıy taýarlarǵa aıyrbastaýdy jos­parlapty. Tipti, qurastyrýshylardyń aıtýynsha, týrnır uıymdastyrǵan kezde bul upaılardyń kómegi kóp.

Aqyl Battle oıyny halyqtyń ǵana emes, IT mamandarynyń da kóńilinen shyqty. Olar jańa bastamaǵa sáttilik tilep, joǵary baǵa berdi. 

“Aqyl Battle oıyny óte jaqsy eken. Tek qazaq tilinde ǵana emes ózge de tilderde de damýyna tilektespin. Ishki komıýnıtıdi damytyp, ball júıesin engizýge múmkindik bar. Osydan-aq, qazaq IT salasynyń deńgeıi óskenin, básekege qabiletti bola bastaǵanyn bilýge bolady. Bizde jaqsy mamandar bar. Jaqsy komandalar, kompanııa nemese ujymdar da bar. Iaǵnı, maman jetkilikti. Tek olardyń keıbiri shetelde jumys jasaıdy, keıbirine qoldaý jetispeıdi. Sondyqtan osyndaı qosymshalardy qoldaýymyz qajet”,-  dedi IT mamany Meıirjan Áýelhanuly. 

Sondaı-aq, Qazaq ulttyq qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń ınjener programmısti, IT mamany Hamza Dáýletbek te oıynǵa oń baǵasyn berip, óz usynysyn bildirdi. 

“Qazaqstandyq IT mamandardyń qazaq tilinde jasap shyqqan  Aqyl Battle qosymshasyn, 1-2 kún kóleminde qoldanyp kórgennen soń, qosymshanyń sapaly jasalǵanyn baıqadym, Qazirgi tańda bundaı qosymshalardyń kóbeıip kelýi árıne qýantarlyq jáıt. Qosymshanyń paıdaly qyrlary kóp. Oıyndy qoldaný arqyly kóptegen málimetterdi qaıtalap eske alsa bolady. Interfeısi óte qarapaıym jáne túsinikti etip jasalǵan. Aldaǵy ýaqytta qosymshada suraq-jaýap kezinde qoldanýshy durys emes jaýap bergen jaǵdaıda, durys jaýap jaıly qysqasha málimet shyqsa eken deımin. 

Qazaqstanda IT salasy qarqyndy damyp jatqanyn kórýge bolady. Búginde IT salasyna kóńil aýdaryp, salany meńgerip júrgender sany edáýir artty. Biraq bul qadam álemdik deńgeıde baıqalmaıtyn talpynys. Sondyqtan qazaq tildi IT kitaptary men aqparattardy arttyrý qajet.  Sonymen qosa, memleket tarapynan kóptegen tegin IT salasy týraly stýdentterge kýrstar bolsa eken deımin. Bundaı kýrstardyń paıdasy tájirıbelik túrde kóptegen elderde paıdasy dáleldengen”,- dedi ol.

Qurastyrylǵanyna az bolsa da, halyqqa paıdasyn tıgizip úlgergen Aqyl Battle oıynynyń bolashaǵy zor. Osy arqyly Qazaqstannyń IT salasyna úlken senim­men qaraı alamyz.

“Adyrna” ulttyq portaly

Pikirler