Eldıŋ damuy tek ekonomikalyq körsetkıştermen nemese jaŋa tehnologiialarmen ölşenbeidı. Qoǧamnyŋ örkeniettılık deŋgeiın anyqtaityn basty ölşemderdıŋ bırı – azamattyq qoǧamnyŋ qalyptasuy.
Būl ūǧym jai ǧana ūiymdar men qozǧalystardyŋ jiyntyǧy emes, ol – sanaly, belsendı, jauapkerşılıktı azamattardyŋ qauymdastyǧy, iaǧni memleket pen halyq arasyndaǧy altyn köpır.
Azamattyq qoǧam degen ne?
Azamattyq qoǧam – būl adamdardyŋ erıktı bırlestıkterı, qoǧamdyq ūiymdary men bastamalary arqyly öz müddelerın bıldıru jäne qorǧau jüiesı. Mūnda ärbır adam özın qoǧamnyŋ belsendı müşesı retınde sezınıp, memleketke serık bola otyryp ömır süredı.
Mūndai qoǧamda halyq öz pıkırın aşyq aita alady, şeşım qabyldau prosesıne qatysady jäne memlekettık saiasattyŋ baǧytyna yqpal ete alady. Būl – demokratiianyŋ eŋ basty tıregı.
Qazaqstanda azamattyq qoǧam qalyptasu jolynda bırşama ılgerıleu bar. Bügıngı taŋda myŋdaǧan ükımettık emes ūiymdar (ÜEŪ) jūmys ısteidı, erıktıler qozǧalysy damyp keledı, jastar saiasaty jaŋa serpın aluda. Degenmen, azamattyq belsendılıktıŋ jalpy deŋgeiı älı de tömen.
Kei azamattar qoǧamdyq ısterge aralasudan qaşqaqtaidy. Sebebı senım men jauapkerşılık mädenietı tolyq qalyptasa qoiǧan joq. Köp jaǧdaida adamdar “būl menıŋ ısım emes” dep şette qaludy jön köredı. Al şyndyǧynda, qoǧamnyŋ sapasy – onyŋ azamattarynyŋ belsendılıgıne tıkelei bailanysty.
1. Bılım men aqparattandyru
Azamattyq qoǧamnyŋ negızı – bılımdı jäne sanaly azamat. Sondyqtan mektep pen joǧary oqu oryndarynda azamattyq sana men jauapkerşılıktı damytuǧa baǧyttalǧan pänder men baǧdarlamalar engızıluı qajet. Azamattyq mädeniet – tek saiasatty bılu emes, öz qūqyǧy men mındetın tüsınu, qoǧamdyq müddege beijai qaramau.
2. Qoǧamdyq baqylau jäne aşyqtyq
Memlekettık organdardyŋ jūmysy aşyq bolǧan saiyn, halyqtyŋ senımı de artady. Aqparatqa qol jetkızu, aşyq biudjet jäne qoǧamdyq tyŋdaular – qoǧam men bilık arasyndaǧy senımdı nyǧaitudyŋ maŋyzdy tetıgı.
3. Jergılıktı bastamalardy qoldau
Azamattyq qoǧam eŋ aldymen jergılıktı deŋgeide qalyptasady. Auyldar men qalalarda şaǧyn qoǧamdyq keŋester, erıktıler toptary men jastar ūiymdaryn qoldau qajet. Mūndai bastamalar qoǧam müşelerın bırıktırıp, naqty äleumettık mäselelerdı şeşuge mümkındık beredı.
4. Media jäne äleumettık jelılerdıŋ yqpaly
Bügınde media men äleumettık jelıler azamattyq qoǧamnyŋ quatty qūralyna ainaldy. Onlain petisiialar, qoǧamdyq talqylaular, erıktıler qozǧalysy – bärı azamattyq belsendılıktıŋ körınısı. Degenmen, mūnda da aqparat mädenietı men jauapkerşılık erekşe maŋyzǧa ie.
5. Memleket pen qoǧam arasyndaǧy serıktestık
Ükımet pen qoǧamdyq ūiymdar bäsekeles emes, ärıptes boluy tiıs. Ortaq jobalar, granttyq baǧdarlamalar men aşyq dialog azamattardyŋ bastamasyn jüzege asyruǧa jol aşady.
Jastar - azamattyq qoǧamnyŋ negızgı küşı
Qoǧamnyŋ eŋ belsendı bölıgı – jastar. Olar jaŋa ideialarǧa aşyq, özgerıstı qalaidy jäne sifrlyq ortada erkın. Sol sebeptı jastardyŋ erıktılık qozǧalystarǧa, qoǧamdyq jobalar men pıkırtalas klubtaryna qatysuy – el bolaşaǧy üşın maŋyzdy.
Jastar tek tyŋdauşy emes, özgerıs äkeletın jasampaz küş boluy kerek. Ädıletsızdıkke beijai qaramai, äleumettık jobalardy ıske asyru – naǧyz azamattyq ūstanymnyŋ körınısı.
Azamattyq qoǧamdy damytu – ūzaq ärı üzdıksız prosess. Ol tek zaŋdarmen nemese resmi baǧdarlamalarmen qalyptaspaidy, ärbır adamnyŋ sanasynan bastau alady.
Eger är azamat öz ortasyna, qoǧamǧa jäne memleketke beijai qaramasa, öz pıkırın aşyq bıldırıp, igı ıske üles qossa – onda şynaiy azamattyq qoǧam ornaidy.
