(Ultymyzdyń tulǵaly perzenti, Ulytaýdyń ulaǵatty uly Kamal Smaıylovtyń bolmys-bitimi haqynda)
Kórnekti pýblııst, memleket jáne qoǵam qaıratkeri Kamal Smaıylovtyń týǵanyna 90 jyl tolýyna arnalǵan ǵylymı-tájirıbelik konferenııaǵa qatystym. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń arnaıy joldaǵan quttyqtaý hatyn oqydym. Konferenııa Almatyda, T.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynda ótti. Basqosýda Qazaqstannyń Eńbek Erleri Tóregeldi Sharmanov pen Oljas Súleımenov, kórnekti qalamger Smaǵul Elýbaı, pýblııst-jazýshy Bıgeldi Ǵabdýllın, jýrnalıst Erlan Aqshalov. t.b. rýhanııat ókilderi Kamal aǵanyń ómiri men shyǵarmashylyǵy jónindegi oı-pikirlerin ortaǵa saldy. Ásirese, Kamal aǵamen bir topyraqta týǵan akademık Tóregeldi Sharmanovtyń esteligi eldi tebirentti. Ulyqtaý sharalary aıasynda akademııa ǵımaratynan Kamal Smaıylov atyndaǵy kınozal ashyldy. Tarıhy men dástúri baı qasterli ǵımaratta osyndaı kınozalǵa oryn bólinýi jáne oǵan qazaq kıno ónerinde aıryqsha iz qaldyrǵan tuǵyrly tulǵanyń esimi berilýi óte quptarlyq qadam dep bilemiz. Kamal aǵaǵa arnalǵan is-sharalar bul oqý ornynda áli de jalǵasyp jatyr.
* * *
Jalpy, Kamal Smaıylov týraly kóp aıtýǵa bolady. Ol - eń aldymen, qalamy júırik jýrnalıst. Ult uıasy - Ulytaýdan túlep ushqan tastúlek. Osy ulaǵatty Ulytaýdyń áıgili perzenti, órimdeı jas kezinde surapyl soǵysqa attanyp, sol tusta talaıdyń qoly jetpeıtin "Komsomolskaıa pravda" gazetine emin-erkin maqalalaryn jarııalap, batys maıdanynan kúlli qazaq jurtyna "Tyńda, Shyǵysuly!" dep tolǵana til qatqan jaýynger-jýrnalıst Baýbek Bulqyshevtiń úlgisin ustandy. Jasynan jazý ónerin ıgerip, qalamyna qanat bitken qalamgerdiń biri bop qalyptasty. Qara sózdiń darabozy Sherhan Murtaza ekeýi "Elim, saǵan aıtam, Elbasy, sen tyńda!" dep bastalatyn hattary arqyly halyq taǵdyryn jurt aldynda ashyq talqylap, kúrmeýi kóp máseleniń bárin jalańashtap kórsetti. El jaıyn oılaǵan ekeýdiń haty búgingi tilmen aıtqanda, baspasózdiń brendine aınaldy. Ol telepýblııstıkany, telefılmdi, ádebı-dramalyq habarlardy qazaq topyraǵyna barynsha sińirdi. Ulttyq kınoındýstrııany órkendetýge ólsheýsiz úles qosty. Qazaq kınosynyń injý-marjandarynyń ómirge kelýine muryndyq boldy. Bılik bıigindegi, memlekettik qyzmettegi el múddesin kózdeıtin ult zııalysy edi.
* * *
Qazirgi kúni enıklopedııalyq bilimi bar degen uǵymdy ekiniń birine telı beretin boldyq. Al shyn mánindegi "adam-enıklopedııa" Kamal Smaıylov ekenine eshkim daý aıtpasa kerek. Osy kúni áldebir derek tabý úshin ınternettiń ıirimine túsip, izdeý arnalaryn qýalap ketetinimiz ras qoı. Kompıýterde bári bar. Al qalamsap pen bloknottan basqa quralyń joq kezde sol sapyrylysqan san-myń málimet Kamal aǵanyń basynda júretin. Kez-kelgen sátte kez-kelgen derekti mıynyń múıisinen qyl sýyrǵandaı etip alyp bere salatyn.
Qanshama elde ónedi qansha kómir,
Qanshama elde óledi qansha negr,
Qanshama adam qansha úıde et asady,
Qansha kelin qansha úıde bet ashady,
Bárin tizip bergende Kamal aǵa,
EVM-niń ózi de shatasady, -
dep tókpeletken arqaly aqyn Jarashan Ábdiráshevtiń áıgili epıgrammasy tekten-tekke jazylmasa kerek.
* * *
Kamal aǵanyń aýzynan shyǵyp, el qoryna qosylǵan qanatty sózder de bir alýan kórinedi. Alqaly jıynda akademık Sharmanov osyǵan oraı mynadaı bir ádemi mysal keltirdi. "Ánýar Álimjanov sóılese, búkil álemniń aldynda kináli adamdaı kórinedi. Al Oljas Súleımenov sóz alsa, búkil álem sonyń aldynda kináli sııaqty áser qaldyrady", - depti Kamal aǵamyz.
Endeshe, biz de sóz qudiretin tereńnen tanyp, EVM-niń ózin shatastyrǵan birtýar bilimdar azamattyń rýhyn aıalaı bilgenimiz abzal.
Qazir EVM-di jańylystyrmaq túgili, sol jaryqtyqtyń ne ekenin de áldeqashan umytyp ketken joqpyz ba?!
* * *
Búgingi leksıkonymyzda kóp qoldanylatyn "brend", "harızma", "kreatıv", "trend", "netvorkıng", "draıver" degen uǵymdar ótken ǵasyrdyń baspasózinde jasyn oınatqan, júzjyldyqtar toǵysynda ómirden ozǵan Kamal Smaıylovtyń bolmys-bitimine tolyq saı keler edi. Munyń ózi - onyń óz ustanymynyń da, shyǵarmashylyq kredosynyń da jańashyl ári ómirsheń ekendiginiń dáleli.
* * *
Kamal aǵanyń qarymdy qalamynan týǵan jazbalar bárimizdi saǵyndyratyn bolady áli...
Baýyrjan Omaruly
