Túrkııadaǵy qazaq dıasporasynyń qoldaýymen Ystambulda jaryq kóretin «Qazaq eli» almanaǵynda Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna arnaǵan «Tórtinshi ónerkásiptik revolıýııa jaǵdaıyndaǵy damýdyń jańa múmkindikteri» atty Joldaýy túrik tilinde jaryq kórdi.
Redakııa alqasy Memleket basshysynyń mańyzdy qujatta atap kórsetken alǵa qoıǵan maqsat-mindetteri men keshendi baǵdarlamasyn jáne strategııalyq josparlaryn baýyrlas halyqqa túbegeıli tanystyrýdy maqsat etipti. Basylymnyń alǵysózinde Qazaq-Túrik bilim jáne zertteý qaýymdastyǵynyń basqarýshy keńesiniń tóraǵasy Shaban Serkan Dınchtúrk Prezıdent bastamalaryna ún qosa otyryp, 2025 jylǵa deıin bilim berýdiń barlyq deńgeıinde latyn álipbıine kóshý máselesine qatysty oramdy oıyn ortaǵa salady. Óziniń tarıhyn, tilin, mádenıetin biletin, sondaı-aq zamanyna laıyq, shet tilderin meńgergen, ozyq ári jahandyq kózqarasy bar qazaqstandyqtardy qoldaý tapsyrmasynyń týystas elde oryndalý barysyna toqtalady. – 1991 jyly Keńes odaǵynyń ydyraýyna qýanǵandardyń ishinde Túrkııada turatyn qazaqtar da bar edi.
Óıtkeni ulan baıtaq qazaq jeri Reseıdiń qursaýynan qutylyp táýelsizdikke qol jetkizdi. Endi mine, ata jurtymyz Qazaqstanda da latyn álipbıine kóshý máselesi qolǵa alynyp jatyr. Qazaqstan álemmen baılanysyn odan ári nyǵaıta tústi. Álemdegi qazirgi konıýnktýra tehnologııanyń tili jáne paıdalanylatyn alfavıt – latyn álipbıi. Sonymen qatar túrki áleminde jalpy múddelerdi júzege asyrýdy josparlaý (tildik aıyrmashylyqtar bolsa da) jáne júzege asyrý latyn álipbı arqyly ońaıyraq bolady.
Bul oqıǵa Túrkııa qazaqtary úshin úlken jaýapkershilik ári tarıhı múmkindik bolyp tabylady. Bizdiń mádenıeti men tilin jetik bilgendikten Qazaqstan men týyp ósken Túrkııa arasynda altyn kópir retinde qyzmet ete alatynymyz aıdan anyq.
Ekonomıkalyq, saıası jáne mádenı salada qalyptastyrǵan qarym-qatynastardy joǵary deńgeıge kóshirýge úles qosa alatynymyzǵa da senimiz zor.
Qazirgi tańda álemdegi bedeldi kúsh bolyp esepteletin elderdiń Úkimettik emes uıymdardyń atqaratyn róliniń mańyzdy ekendigin eskeretini daýsyz. Bizdiń de ÚEU-dy kúsheıtý úshin júıeli jumys isteýimiz qajet. Ujymymyzda jastardyń belsendi ról atqarýyna jaǵdaı jasap kelemiz.
Jastarǵa qol ushyn berip, jol kórsetip, olardyń bilim alyp, ǵylymmen aınalysýlary úshin múmkindik berýimiz qajet. Ár túrli tilderdi biletin, óz salasynda bilimdi, tehnologııany meńgergen, óz mádenıetin, salt-dástúrin biletin, qurmetteıtin, ózine senimdi, qabiletti urpaq keleshegimizdiń kepili bolatyny anyq.
Mal men múlikke jumsalǵan qarjy áldebir ekonomıkalyq soqqydan joq bolýy múmkin, al adamǵa jumsalǵan qarjy eshqashan joq bolmaıdy. Sondyqtan da bizdiń óz bolashaǵymyzdy josparlap, sol arqyly erteńimiz úshin aıanbaı eńbek etýimiz kerek, – deıdi Shaban Serkan Dınchtúrk. Jýrnaldyń kezekti sanynda Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna arnaǵan Joldaýy men «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyn júzege asyrý maqsatynda Qazaqstannyń Túrkııadaǵy elshiliginde ótken is-sharalar barysynan da aqparat berilgen.
Qazaqstannyń Túrkııadaǵy elshisi Abzal Saparbekulynyń qatysýymen júzege asqan Qazaqstannyń mádenıet kúnderi men halyqaralyq jıyndar, saltanatty qabyldaý men konerttik baǵdarlamalar toptamasy jarııalanǵan.
«Qazaq eli» jýrnalynyń redakııalyq keńes tóraǵasy jáne jaýapty shyǵarýshy redaktory Ertolqyn Gaıretýllah Qazaq-Túrik bilim jáne zertteý qaýymdastyǵy 2014 jyly qurylǵan kúnnen bastap kóptegen jetistikterge qol jetkizgenin aıta kele, qaýymdastyq tóraǵasy Serkan Dınchtúrk myrzanyń Dúnıejúzi qazaqtarynyń V quryltaıynda Dúnıejúzi qazaqtary qaýymdastyǵynyń tóralqa múshesi bolyp saılanǵanyn atap ótip, jaǵymdy jańalyqty oqyrmanǵa jetkizýge asyǵypty.
– Jetinshi sanymyzdy Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń halyqqa arnaǵan Joldaýymen, Dúnıejúzi qazaqtary qaýymdastyǵy Tóraǵasynyń birinshi orynbasary Zaýytbek Turysbekovtyń qaýymdastyq júzege asyrǵan ister men jobalar týraly jazǵan maqalasymen bastap, Jasylaıdyń óz jumysyn Ortalyq Azııada jalǵastyratyndyǵyna baılanysty jańalyqty oqyrmandarymyzben bólistik.
Alash partııasy men Alashorda úkimetiniń qurylǵanyna 100 jyl tolýyna baılanysty ótken halyqaralyq ǵylymı-teorııalyq konferenııa týraly málimet berip, professor, doktor Namazaly Omashulynyń 10 tomdyq «Alash kósemsózi» atty shyǵarmasyn oqyrmandarymyzǵa qaıta tanystyrýdy jón kórdik.
Buıyrtsa, osy 10 tomdyq shyǵarmany túrik tiline aýdarýǵa tyrysamyz. Týǵanyna 120 jyl tolýyna baılanysty Muhtar Áýezovtyń eske alynýy, fılologııa ǵylymdarynyń doktory Jámıla Kynajynyń «Qazaq ádebıetindegi áıel obrazy» maqalasy arqyly alǵashqy jáne eń mańyzdy ustazdarymyzdyń qoǵamnyń damýyna qosqan úlesterin qolǵa aldyq. Altaı aýylynyń meshiti týraly málimet berip, bilim jolyndaǵy jas qandasymyz Ibrahım Kalkanmen suhbat júrgizdik, – deıdi óz sózinde Ertolqyn Gaıretýllah.
Nurǵalı ORAZ,
«Egemen Qazaqstan»
