تۇركياداعى قازاق دياسپوراسىنىڭ قولداۋىمەن ىستامبۇلدا جارىق كورەتىن «قازاق ەلى» الماناعىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا ارناعان «ءتورتىنشى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيا جاعدايىنداعى دامۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرى» اتتى جولداۋى تۇرىك تىلىندە جارىق كوردى.
رەداكتسيا القاسى مەملەكەت باسشىسىنىڭ ماڭىزدى قۇجاتتا اتاپ كورسەتكەن العا قويعان ماقسات-مىندەتتەرى مەن كەشەندى باعدارلاماسىن جانە ستراتەگيالىق جوسپارلارىن باۋىرلاس حالىققا تۇبەگەيلى تانىستىرۋدى ماقسات ەتىپتى. باسىلىمنىڭ العىسوزىندە قازاق-تۇرىك ءبىلىم جانە زەرتتەۋ قاۋىمداستىعىنىڭ باسقارۋشى كەڭەسىنىڭ توراعاسى شابان سەركان دينچتۇرك پرەزيدەنت باستامالارىنا ءۇن قوسا وتىرىپ، 2025 جىلعا دەيىن ءبىلىم بەرۋدىڭ بارلىق دەڭگەيىندە لاتىن الىپبيىنە كوشۋ ماسەلەسىنە قاتىستى ورامدى ويىن ورتاعا سالادى. ءوزىنىڭ تاريحىن، ءتىلىن، مادەنيەتىن بىلەتىن، سونداي-اق زامانىنا لايىق، شەت تىلدەرىن مەڭگەرگەن، وزىق ءارى جاھاندىق كوزقاراسى بار قازاقستاندىقتاردى قولداۋ تاپسىرماسىنىڭ تۋىستاس ەلدە ورىندالۋ بارىسىنا توقتالادى. – 1991 جىلى كەڭەس وداعىنىڭ ىدىراۋىنا قۋانعانداردىڭ ىشىندە تۇركيادا تۇراتىن قازاقتار دا بار ەدى.
ويتكەنى ۇلان بايتاق قازاق جەرى رەسەيدىڭ قۇرساۋىنان قۇتىلىپ تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزدى. ەندى مىنە، اتا جۇرتىمىز قازاقستاندا دا لاتىن الىپبيىنە كوشۋ ماسەلەسى قولعا الىنىپ جاتىر. قازاقستان الەممەن بايلانىسىن ودان ءارى نىعايتا ءتۇستى. الەمدەگى قازىرگى كونيۋنكتۋرا تەحنولوگيانىڭ ءتىلى جانە پايدالانىلاتىن الفاۆيت – لاتىن ءالىپبيى. سونىمەن قاتار تۇركى الەمىندە جالپى مۇددەلەردى جۇزەگە اسىرۋدى جوسپارلاۋ (تىلدىك ايىرماشىلىقتار بولسا دا) جانە جۇزەگە اسىرۋ لاتىن ءالىپبي ارقىلى وڭايىراق بولادى.
بۇل وقيعا تۇركيا قازاقتارى ءۇشىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك ءارى تاريحي مۇمكىندىك بولىپ تابىلادى. ءبىزدىڭ مادەنيەتى مەن ءتىلىن جەتىك بىلگەندىكتەن قازاقستان مەن تۋىپ وسكەن تۇركيا اراسىندا التىن كوپىر رەتىندە قىزمەت ەتە الاتىنىمىز ايدان انىق.
ەكونوميكالىق، ساياسي جانە مادەني سالادا قالىپتاستىرعان قارىم-قاتىناستاردى جوعارى دەڭگەيگە كوشىرۋگە ۇلەس قوسا الاتىنىمىزعا دا سەنىمىز زور.
قازىرگى تاڭدا الەمدەگى بەدەلدى كۇش بولىپ ەسەپتەلەتىن ەلدەردىڭ ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ اتقاراتىن ءرولىنىڭ ماڭىزدى ەكەندىگىن ەسكەرەتىنى داۋسىز. ءبىزدىڭ دە ۇەۇ-دى كۇشەيتۋ ءۇشىن جۇيەلى جۇمىس ىستەۋىمىز قاجەت. ۇجىمىمىزدا جاستاردىڭ بەلسەندى ءرول اتقارۋىنا جاعداي جاساپ كەلەمىز.
جاستارعا قول ۇشىن بەرىپ، جول كورسەتىپ، ولاردىڭ ءبىلىم الىپ، عىلىممەن اينالىسۋلارى ءۇشىن مۇمكىندىك بەرۋىمىز قاجەت. ءار ءتۇرلى تىلدەردى بىلەتىن، ءوز سالاسىندا ءبىلىمدى، تەحنولوگيانى مەڭگەرگەن، ءوز مادەنيەتىن، سالت-ءداستۇرىن بىلەتىن، قۇرمەتتەيتىن، وزىنە سەنىمدى، قابىلەتتى ۇرپاق كەلەشەگىمىزدىڭ كەپىلى بولاتىنى انىق.
مال مەن مۇلىككە جۇمسالعان قارجى الدەبىر ەكونوميكالىق سوققىدان جوق بولۋى مۇمكىن، ال ادامعا جۇمسالعان قارجى ەشقاشان جوق بولمايدى. سوندىقتان دا ءبىزدىڭ ءوز بولاشاعىمىزدى جوسپارلاپ، سول ارقىلى ەرتەڭىمىز ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتۋىمىز كەرەك، – دەيدى شابان سەركان دينچتۇرك. جۋرنالدىڭ كەزەكتى سانىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋى مەن «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىلىگىندە وتكەن ءىس-شارالار بارىسىنان دا اقپارات بەرىلگەن.
قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىسى ابزال ساپاربەكۇلىنىڭ قاتىسۋىمەن جۇزەگە اسقان قازاقستاننىڭ مادەنيەت كۇندەرى مەن حالىقارالىق جيىندار، سالتاناتتى قابىلداۋ مەن كونتسەرتتىك باعدارلامالار توپتاماسى جاريالانعان.
«قازاق ەلى» جۋرنالىنىڭ رەداكتسيالىق كەڭەس توراعاسى جانە جاۋاپتى شىعارۋشى رەداكتورى ەرتولقىن گايرەتۋللاح قازاق-تۇرىك ءبىلىم جانە زەرتتەۋ قاۋىمداستىعى 2014 جىلى قۇرىلعان كۇننەن باستاپ كوپتەگەن جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزگەنىن ايتا كەلە، قاۋىمداستىق توراعاسى سەركان دينچتۇرك مىرزانىڭ دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ V قۇرىلتايىندا دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ تورالقا مۇشەسى بولىپ سايلانعانىن اتاپ ءوتىپ، جاعىمدى جاڭالىقتى وقىرمانعا جەتكىزۋگە اسىعىپتى.
– جەتىنشى سانىمىزدى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ حالىققا ارناعان جولداۋىمەن، دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى زاۋىتبەك تۇرىسبەكوۆتىڭ قاۋىمداستىق جۇزەگە اسىرعان ىستەر مەن جوبالار تۋرالى جازعان ماقالاسىمەن باستاپ، جاسىلايدىڭ ءوز جۇمىسىن ورتالىق ازيادا جالعاستىراتىندىعىنا بايلانىستى جاڭالىقتى وقىرماندارىمىزبەن بولىستىك.
الاش پارتياسى مەن الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ قۇرىلعانىنا 100 جىل تولۋىنا بايلانىستى وتكەن حالىقارالىق عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنتسيا تۋرالى مالىمەت بەرىپ، پروفەسسور، دوكتور نامازالى وماشۇلىنىڭ 10 تومدىق «الاش كوسەمسوزى» اتتى شىعارماسىن وقىرماندارىمىزعا قايتا تانىستىرۋدى ءجون كوردىك.
بۇيىرتسا، وسى 10 تومدىق شىعارمانى تۇرىك تىلىنە اۋدارۋعا تىرىسامىز. تۋعانىنا 120 جىل تولۋىنا بايلانىستى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ەسكە الىنۋى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ءجاميلا كىناجىنىڭ «قازاق ادەبيەتىندەگى ايەل وبرازى» ماقالاسى ارقىلى العاشقى جانە ەڭ ماڭىزدى ۇستازدارىمىزدىڭ قوعامنىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەستەرىن قولعا الدىق. التاي اۋىلىنىڭ مەشىتى تۋرالى مالىمەت بەرىپ، ءبىلىم جولىنداعى جاس قانداسىمىز يبراحيم كالكانمەن سۇحبات جۇرگىزدىك، – دەيدى ءوز سوزىندە ەرتولقىن گايرەتۋللاح.
نۇرعالي وراز،
«ەگەمەن قازاقستان»
