-Prezident Qasym-Jomart Toqaev “Jaŋa Qazaqstan” däuırıne köşemız degendei qyldy. Bärı jaŋaşalansa, bızdıŋ zaŋdy da jaŋartu qajet pe?
-İä bızdıŋ qoldanystaǧy keibır zaŋdardy tübegeilı türde özgertıp, olarǧa zaman talabyna sai özgerıster men tolyqtyrular engızıluı asa özektı.
Ol zaŋdardyŋ eŋ bastysy: Qazaqstan Respublikasynyŋ Konstitusiiasy, Qazaqstan Respublikasyndaǧy «Sailau turaly zaŋ», «Beibıt şerudı ūiymdastyryp, ötkızu tärtıbı turaly» t.b.
-Är sala boiynşa qylmys köbeimese, azaimai jatyr. Ol bala qūqyǧynan bastap tügel qoǧam dertıne ainaldy. Däl osy özgerıster nauqanyn eŋ bırınşı neden bastau kerek?
-Eŋ bastysy qūqyq qorǧau organdarynyŋ özınde reforma jasau kerek. Bızdıŋ memlekette bügıngı uaqytta qylmystyŋ aldyn-alu şaralary tek qaǧaz jüzınde ǧana jüzege asuda.
Sol sebeptı bırınşı kezekte qūqyq qorǧau organdarynda reforma jasau arqyly qylmystyŋ aldyn-alyp, sotqa deiıngı tergeu-tekseru amaldaryn zaŋ talaptaryn qataŋ saqtau jolymen jürgızu qajet.
-Halyq äleumettık jelılerde belgılı bır äkımderdıŋ ketuıne petisiia jariialauda. Jalpy petisiia paidaǧa asa ma?
-İä,asady. Petisiia degenımız belgılı bır toptan tūratyn adamdardyŋ bilık oryndaryna ūsynylǧan ūjymdyq ötınışı, talaby.
Qazırgı uaqytta äleumettık jelılerge jasalǧan monitoringten köptegen eldı mekenderdegı tūrǧyndar bilık ökılderı bolyp sanalatyn äkımderge jäne olardyŋ nökerlerıne senımsızdık bıldırude.
Būl jerde eskeretın basty mäsele köp jaǧdaida senımsızdık jalaŋ sözden tūrmaidy. Barlyq senımsızdık bıldırgen tūrǧyndardyŋ däiektı uäjderı men aiǧaqtary bar.
Negızınde osy atalǧan aiǧaqtarǧa zertteu jasaityn bolsaq, köptegen äkımderdıŋ ıs-äreketınde qylmystyq äreketsızdıktıŋ qūramy anyqtalady.
Sol sebeptı bilık basynda otyrǧandar osy petisiiada ūsynylǧan mäselelerdı mındettı türde zerttep, taldap, olarǧa tiıstı qūqyqtyq baǧa beruı kerek dep sanaimyn. Öitpegende aşuly halyqtyŋ tolqyp, alaŋǧa şyǧyp, üşınşı Jaŋaözen oqiǧasynyŋ qaitalanyp ketu qaupı bar.
-Qaŋtar qyrǧyny kezınde alaŋǧa şyqqan keibır jazyqsyz adamdar qazır tergeu izoliatorynda. Tıpten ızdeu salyp, jaqyndaryn tappai jürgender qanşama. Olar özderınıŋ laŋkesemestıgın däleldep şyǧuyna küşterı jete me?
-Būl mäselenı eger zaŋ aiasynda qarastyratyn bolsaq, ärine, jetuge tiıs. Alaida bızdegı qoldanystaǧy zaŋdar öz maqsaty men prinsipterıne säikes jūmys ıstemeidı. Bızdıŋ memlekette zaŋ talabynan görı joǧaryda otyrǧan bastyqtyŋ nūsqauy basym küşke ie.
Osynyŋ nätijesınde köptegen destruktivtı küşke müldem qatysy joq bızdıŋ otandastarymyz, soqqyǧa jyǧyluda, tergeu izoliatorlaryna qamaluda. Al erteŋ olar qylmysker dep tanylyp, bas bostandyǧynan aiyrylyp ketuı de äbden yqtimal. Qazırgı jaǧdaida 1986 jylǧy yzǧarly jeltoqsanda oryn alǧan jaǧdaiattar aina-qatesız qaitalanuda.
Ärine, būǧan jol beruge bolmaidy. Bız zaiyrly, jariialy, äleumettık-qūqyqtyq memlekettıŋ rezidentterımız. Bızdegı basty qūndylyq adam qūqyǧy men onyŋ bostandyǧy. Bızge osyny ūmytpaǧan jön.
Būl, äsırese, IIM qyzmetkerlerınıŋ jadynda saqtalatyn qaǧida. Ätteŋ, şırkın, osyny estır qūlaq bolsa...
-Halyq arasynda 1993 jylǧy Konstitusiiany qaitaru kerek degen talap aityluda. Atalmyş ūsynysqa közqarasyŋyz qalai?
-Men būl talappen tolyq kelısemın jäne tolyq qoldaimyn. Būl asa maŋyzdy talap jäne mındettı türde oryndaluǧa tiıs talap. Eger bız osy talapty oryndamasaq, memlekettıgımızden aiyrylyp qalu qaupı bar.
Inju ÖMIRZAQ,
”Adyrna” ūlttyq portaly
