تاعدىر تالايىمەن تايتالاسقا تۇسكەن كۇندەردىڭ بەيمالىم سوقپاعىندا جوعالتقانىمىزدى جاسىرماي، ءوز قولىمىز ءوز اۋزىمىزعا جەتكەن جىلدارداعى جەتىستىگىمىزدى اسىرماي ايتقاننىڭ وزىندە قازاق ەلى تاۋەلسىز دامۋ تاريحىندا عارىشتىق قادام جاسادى.
«تاۋەلسىزدىك» دەگەن قاسيەتتى ءسوزدىڭ استارىندا اتا-بابامىزدىڭ عاسىرلار بويعى اسىل ارمانى، بابالارىمىزدىڭ ايبىندى ءۇنى، ازاتتىق جولىندا شەيىت بولعان تالاي بۋىن بوزداقتاردىڭ ۇرپاققا قالدىرعان اماناتى جاتىر. ەگەمەندى ەلىمىز ارتتا قالعان 30 جىلدا ءجۇز جىلعا جەتەر سىن مەن سىناقتان ءوتتى.
«نۇر وتان» پارتياسى ساياسي كەڭەسىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ «ەلدىكتىڭ جەتى تۇعىرى» اتتى قاعيداتتار جيىنتىعىن ۇسىنۋى دا جاڭا داۋىردەگى قازاقستاندىقتاردىڭ، اسىرەسە،جاستاردىڭ جارقىن بولاشاعىناباعدار بولاتىنى انىق.
ارينە، قازاق حالقى ءۇشىن جەتى سانىنىڭ ورنى بولەك، ويتكەنى بۇل ساندى كيە تۇتىپ، قاستەرلەگەن. ەندەشە، ەلباسى دا اتالعان ۇندەۋىندە ەلدىكتىڭ جەتى تۇعىرىن اتايدى.
تاۋەلسىزدىك –بارشا ازاماتتار ءۇشىن ەڭ قاستەرلى قۇندىلىق!
تاۋەلسىزدىك – كەز كەلگەن ادامنىڭ، ۇلتتىڭ، حالىقتىڭ، ەلدىڭ ەركىندىگى،ءوز الدىنا دەربەستىگى.
«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭنىڭ قابىلدانۋى جاڭا تاۋەلسىز مەملەكەتتىڭ شىنايى ەگەمەندىگىن بەكىتتى. وعان 16 جەلتوقساندا قول قويىلۋى، 1986 جىلعى وقيعالاردان كەيىنگى قازاقستاندا دەموكراتيالىق پروتسەستىڭ ساباقتاستىعىن دالەلدەپ، ەلدەگى وزگەرىستەردىڭ باستاماسى بولدى. سونىمەن بىرگە شىنايى ەگەمەندىكتى جاريالاپ، سىرتقى الەمنىڭ ەلىمىزدى تانۋىنا قول جەتكىزىلدى.
ءبىزدىڭ تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاريحىنداعى بارلىق جەتىستىكتەرى، قازاق حالقىنىڭ ەگەمەندى زاماندا جاڭاشا ەرەكشە ورلەۋى، وركەندەۋى، رۋحاني-ەكونوميكالىق ەركىندىگىمىز، الەمدىك قوعامداستىق پەن دۇنيە ءجۇزىنىڭ دامىعان وزىق مەملەكەتتەرىمەن تەرەزەمىز تەڭ، داۋلەتتى ەلدەرمەن بىردەي قارىم-قاتىناس جاساۋ جەتىستىكتەرىمىزدىڭ بارلىعىنىڭ التىن باستاۋى –تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋ ەكەندىگى ايقىن.
ەلباسى ۇسىنىپ وتىرعان ەكىنشى تۇعىر – بىرلىك پەن كەلىسىم – ەلدىگىمىزدىڭ مىزعىماس تۇعىرى بولماق. قر تۇڭعىش پرەزيدەنتى، ەلباسى ن.ءا. نازارباەۆ قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىن قۇرۋ يدەياسىن العاش رەت 1992 جىلى تاۋەلسىزدىكتىڭ ءبىرىنشى جىلىنا ارنالعان قازاقستان حالقىنىڭ ءبىرىنشى فورۋمىندا جاريالاعان ەدى. مۇنداي ينستيتۋتتى قۇرۋ قاجەتتىلىگى ساياسي تۇرعىدان، سونداي-اق جاڭادان قۇرىلعان، تاۋەلسىز، پوليەتنوستى، پوليكونفەسسيالىق مەملەكەتتىڭ تۇراقتى دامۋى تۇرعىسىنان تۋىنداعان بولاتىن.
قازىرگى ۋاقىتتا بۇل ۇلگى دۇنيەجۇزىندە، بەدەلدى حالىقارالىق ۇيىمداردا اسا جوعارى باعالانىپ وتىر.
جەر – اتا-بابا مۇراسى، حالىق قازىناسى. قازاق حالقى ءۇشىن ەل مەن جەر تۇتاس ۇعىم سانالادى. قازاقستان جەرى – اتا-بابادان بىزگە قالعان مۇرا ەكەندىگى، حالىق قازىناسى ەكەندىگى داۋسىز. ەلباسىنىڭ تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىندا-اق شەكتەس مەملەكەتتەرمەن (رەسەي، قىتاي، وزبەكستان،ت.ب.) اراداعى شەكارانى دەليميتاتسيالاۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىپ، ونى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزدىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى رەتىندە بەلگىلەندىگى، ونىڭ كورەگەندىگىن كورسەتتى.
كەز كەلگەن ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ نەگىزى مەن ءدىلىن، ونداعى ادامگەرشىلىك قاسيەتتەر مەن دۇنيەتانىمدى ۇعىنۋ ءۇشىن مادەنيەتتىڭ ءتۇپ-تامىرىنا جۇگىنۋ قاجەت. جاستارىمىز بويىنا ۇلتتىق كودىن، ياعني حالقىمىزعا ءتان سالت-سانامىزدى، اسىل مادەنيەتىمىزدى بويىنا سىڭىرگەندە عانا العا باسۋلار بولاتىندىعى ءسوزسىز، ياعني ەلىمىزدىڭ ءۇمىتىنىڭ اقتالعانى بولماق.
ەلباسىمىز ءوزىنىڭ ۇسىنعان قاعيداتتار جيىنتىعىندا ءبىلىم مەن ەڭبەكتىڭ باقۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدىڭ كىلتى ەكەندىگىن مەڭزەيدى.
«وزىڭە سەن، ءوزىڭدى الىپ شىعار ەڭبەگىڭ مەن اقىلىڭ ەكى جاقتاپ»– دەپ حاكىم اباي اتامىز ايتقانداي، ءبىز تەك ءوز ءبىلىمىمىز بەن كۇشىمىزگە سەنۋىمىز كەرەك دەگەن ۇسىنىمى قازاقستاندىقتاردى ادال ەڭبەكپەن مۇراتىنا جەتۋگە باعىتتايدى.
باسەكەگە قابىلەتتى قوعام قۇرۋ – مەملەكەت دامۋىنىڭ كەپىلى. ال، قوعامنىڭ باستى قۇندىلىعى – ادام. بۇل رەتتە ادام كاپيتالىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ مەن ءبىلىم جۇيەسىن دامىتۋدىڭ ماڭىزى زور.
ەندەشە جاستارىمىز پراگماتيستتىك ۇستانىمدى كەلەشەكتىڭ نەگىزى رەتىندە قابىلداۋى ءتيىس. باسەكە قابىلەتتى جاڭا قازاقستاننىڭ قالىپتاسۋىن بەلسەندى تۇردە جالعاستىرۋشى جاڭا بۋىن قالىپتاسۋى ءتيىس.
سوندىقتان كەز كەلگەن قازاقستاندىق ءوزى ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان قوعامعا، قورشاعان ورتاعا، ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا ۇلەسىن قوسۋدى ادامگەرشىلىك پارىزى دەپ قابىلداۋى قاجەت.
ەلباسىنىڭ قازاقستان جاستارىنا ارنالعان بۇل ۇندەۋى بولاشاققا باعدار رەتىندە قاراستىرىلۋى ءتيىس، ءتىپتى بۇل جەتى تۇعىردى XXI عاسىرداعى مورالدىق كودەكس رەتىندە قابىلداۋعا بولادى.
م.اۋەزوۆ اتىنداعى وڭتۇستىك قازاقستان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باسقارما توراعاسى-رەكتورى،قر ۇعا اكادەميگى،پروفەسسور،تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى قوجامجاروۆا داريا پەرنەشقىزى.
