قر ۇقك 90-جىلدارى جۇرگىزىلگەن ارنايى وپەراتسيالار تۋرالى ماتەريالداردى جاريا ەتتى. وسىنداي وقيعالاردىڭ ءبىرى – نيگەريالىق ەسىرتكى ساتۋشىلارمەن كۇرەس، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
ۇقك تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ورگاندارى ءۇشىن شەتەلدىكتەر اراسىنداعى ەرەكشە مازاسىزدىق نيگەريالىقتاردان كەلگەنىن ايتتى. ولار جەرگىلىكتى كريميناليتەتپەن بەلسەندى بايلانىس ورناتىپ، قازاقستان اۋماعىن ەسىرتكى تاسىمالى ءۇشىن جۇيەلى تۇردە پايدالانۋعا جانە وسىلايشا «ءبىرىنشى سكريپكاسىن» ويناۋعا ۇمتىلدى.
ەسىرتكى بيزنەسىنە قاتىسى بار نيگەريا ازاماتى تۋرالى العاشقى مالىمەت 1994 جىلى تىركەلدى. ناقتىراق ايتقاندا، ماسكەۋلىك ءبىر فيرماعا تيەسىلى، ىشىندە 1260 كگ ماريحۋاناسى بار كونتەينەردىڭ انتۆەرپەن (بەلگيا) قالاسىندا ۇستالعاندىعى تۋرالى اقپارات رەسەيلىك فقق-دان كەلىپ ءتۇستى. فقق-دان كەلگەن مالىمەت بويىنشا، جوعارىدا اتالعان ەسىرتكى ارناسى جويىلعاننان كەيىن قىلمىسكەرلەر ەسىرتكىنى قازاقستان ارقىلى تاسىمالداۋ جولىن قاراستىرا باستايدى.
قازاقستاندىق جەدەل قىزمەتكەرلەر تەك ەكى جىلدان كەيىن عانا نيگەريالىق ەسىرتكى ساتۋشىلارمەن بەتپە-بەت كەزدەستى، بۇل كەزدە ولاردىڭ تابەتتەرى دە ايتارلىقتاي اشىلا تۇسكەن ەدى. وسىعان بايلانىستى كوميتەت باسشىلىعى كەڭەس وتكىزىپ، تاجىريبەلى جەدەل قىزمەتكەرلەردەن جاساقتالعان جەدەل توپ قۇرادى.
شەتەلدىكتەرگە قاتىستى ۇلكەن كولەمدەگى اقپاراتتى زەرتتەپ، ەسىرتكى قىلمىسىنا قاتىسى بولۋى مۇمكىن دەگەن كۇدىكپەن جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى شەتەلدىك ستۋدەنتتەردى تەكسەرىپ، ۇقك قىلمىستاردىڭ بارلىق تىزبەگىن اشادى. 1996 جىلدان 1998 جىلعا دەيىنگى ارالىقتا رەسەي، وزبەكستان جانە قىرعىزستاننىڭ ارناۋلى قىزمەتتەرىمەن بىرلەسىپ جۇرگىزىلگەن تىڭعىلىقتى جۇمىستىڭ ناتيجەسىندە نيگەريالىق ەسىرتكى ساۋداگەرلەرىنىڭ جولىن كەسۋ بويىنشا بىرقاتار وپەراتسيالار جۇزەگە اسىرىلىپ، قىلمىستىق ارەكەتتەردىڭ بۇكىل تىزبەگىن اشۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.
وسىنداي وپەراتسيالاردىڭ ءبىرى «سافاري» دەگەن اتاۋمەن 1996 جىلى الماتى قالاسىندا باستالدى. سول كەزدە «باقۋاتتى» ءومىر سالتىن ۇستانىپ جۇرگەن نيگەريالىق ستۋدەنتتەر قر ۇقك نازارىنا ىلىگەدى. ولاردىڭ تەك قازاقستانداعى، نيگەرياداعى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە سوناۋ رەسەيدەگى، پاكىستانداعى، تايلاندتاعى، ءۇندىستان مەن برازيلياداعى بايلانىستارى دا ناقتىلاندى. ولارعا قاتىستى سيپاتتامالىق ماتەريالدار جيناقتالدى، ولاردىڭ حالىقارالىق زاڭسىز ەسىرتكى اينالىمىنا قاتىستىلىعى تۋرالى العاشقى مالىمەتتەر الىندى.
برازيليادان الماتى قالاسىنا، جالپى كولەمى 2 كگ كوكاينى بار ەكى بىردەي پوشتالىق جونەلتىلىم جىبەرىلگەندىگى تۋرالى اقپارات 1997 جىلدىڭ شىلدە ايىندا ۇلىبريتانيانىڭ كەدەن قىزمەتىنەن الىندى. ەكەۋىندە 2 كگ كوكاين بولدى. قازاقستاندىق جەدەل قىزمەتكەرلەر وزدەرىنىڭ جەدەل بولجامدارىن ۇسىندى، ياعني، اتالعان جونەلتىلىمدەر الماتىداعى تاسىمالداۋ بەكەتى ارقىلى سوناۋ ءۇندىستاننان، پاكىستاننان جانە برازيليادان رەسەي فەدەراتسياسىنا ەسىرتكىنىڭ كونتراباندالىق جولىن ۇيىمداستىرعان نيگەريالىق ەسىرتكى توبىنىڭ جۇمىسى بولۋى مۇمكىن. قر ۇقك مەن مەملەكەتتىك تەرگەۋ كوميتەتىنىڭ باسشىلارى تاراپىنان اتالعان ەسىرتكىنى «باقىلاپ جەتكىزۋ» تۋرالى شەشىم قابىلدانادى. الماتى قالاسىندا قر ۇقك مەن متك بولىمشەلەرىنىڭ نەگىزىندە بىرلەسكەن جەدەل توپ قۇرىلادى. ارنايى ءىس-شارانى وتكىزۋ ءۇشىن رف فقق-دان ءبىر توپ مامان تەحنيكاسىمەن بىرگە ىسساپارعا جىبەرىلەدى. بۇل ىسكە جالپى سانى 50 شاقتى ادام قاتىسادى.
الماتى قالاسىندا جونەلتىلىمدەردى قابىلداپ الىپ، ءارى قاراي نيگەريا ازاماتتارىنا بەرەتىن قازاقستاندىق ەكى ازامات بەلگىلى بولدى. اتالعان وپەراتسيا ناتيجەسىندە 5 ەسىرتكى تاسىمالداۋشىنى ۇستاۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. پاكىستان مەن برازيليادان الماتى قالاسى ارقىلى ماسكەۋگە جەتكىزىلۋى جوسپارلانعان 12 كگ گەروين مەن 2 كگ كوكاين الىندى. وسى اتالعان ەسىرتكى ارناسىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى «ۋ» دەگەن نيگەريا ازاماتى ءوزىنىڭ سىبايلاستارىنىڭ ۇستالىپ قالعانىن سەزىسىمەن قىرعىزستان اۋماعىندا بوي تاسالاۋعا تىرىستى. دەگەنمەن، قىلمىسكەر قىرعىزستاندىق ارىپتەستەردىڭ كومەگىمەن بىشكەك قالاسىندا ۇستالىپ، قازاقستاندىق قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا بەرىلدى.
نيگەريالىق باسقا ازاماتتاردى زەرتتەۋ بارىسىندا ولاردىڭ رەسەيلىك «ك» دەگەن ازاماتشامەن بايلانىسى بار ەكەندىگى تۋرالى اقپارات رف فقق-عا كەلىپ ءتۇستى. گەرويندى ماسكەۋ قالاسىنا جەتكىزۋ ماقساتىمەن اتالعان ازاماتشانىڭ 1997 جىلعى 25-28 قازان ارالىعىندا الماتى قالاسىنا كەلەتىن ويى بار ەكەندىگى ءمالىم بولدى. اتالعان ازاماتشانى شەرەمەتەۆو اۋەجايىنان الماتىعا دەيىن فقق قىزمەتكەرلەرى جاسىرىن تۇردە باقىلاپ كەلدى. الماتىعا كەلگەن «ك» «قازاقستان» قوناقۇيىنە ورنالاستى.
ونىڭ بايلانىستارىن انىقتاۋ ماقساتىندا قوناقۇيدىڭ ماڭايىنا تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيتىن باقىلاۋ ورناتىلدى. قوناقۇيگە ورنالاسقان قىز جاقىن ماڭداعى دۇكەنگە باردى، اينالاسىنداعىلارمەن بايلانىس ورناتاتىنداي قيمىلى بايقالمادى. «ك» قىسىلىپ- قىمتىرىلماي، ەمىن-ەركىن ءجۇردى. ونىڭ ەرتەڭىنە ماسكەۋگە قايتاتىندىعى بەلگىلى بولعاندا، قارسى بارلاۋشىلاردا ەسىرتكى تاسىمالداۋشى ءوزىنىڭ باقىلاۋدا جۇرگەنىن سەزىپ قويدى ما دەگەن بولجام پايدا بولدى.
تەك ءتۇن ورتاسىندا «قازاقستان» قوناقۇيىنە ەكى افريكالىق كەلىپ، «ك» تۇراتىن نومىرگە كىردى. كەلەسى كۇنى ەسىرتكى تاسىمالداۋشى قىز ماسكەۋگە باراتىن پويىزعا وتىردى. ونىڭ ارتىنشا ۆاگونعا قازاقستاندىق قارسى بارلاۋشىلار دا ءمىندى. ءجول-جونەكەي جولاۋشىلاردىڭ قۇجاتىن تەكسەرۋ سىلتاۋىمەن قارسى بارلاۋشىلار قىزدىڭ جەكە زاتتارىن تەكسەرەدى. العاشقىدا ونىڭ زاتتارىنىڭ اراسىنان ەسىرتكى بايقالمادى. قىزدىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى دا ەشقانداي سەزىك تۋدىرمايدى. ءىس-شارانىڭ تاعى دا ءساتى تۇسپەيتىندەي بولىپ كورىندى، تەك سوڭعى ساتتە ۇقك قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىرى تاپقىرلىق پەن «جەدەل سەزگىشتىك» تانىتىپ، باگاجداعى شاشقا ارنالعان لاكتىڭ اەروزولدى باللوندارىنىڭ نەگە سىنىق ەكەندىگىن تەكسەرە باستاعاندا «ك»-نىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى وزگەردى. باللوندار اشىلىپ، ونىڭ ىشىنەن بۇلتارتپاس ايعاقتار تابىلعاندا عانا قىز ءوزىنىڭ قىلمىسىن مويىنداي باستادى.
ولجانىڭ تابىلعانى تۋرالى كوميتەت باسشىلىعىنا حابارلاندى، وسىدان كەيىن بارىپ «سافاري» وپەراتسياسىنىڭ بەلسەندى فازاسىنا كوشۋگە، ياعني ەسىرتكى توبىنىڭ باسقا قاتىسۋشىلارىن ۇستاۋعا بۇيرىق بەرىلدى.
ايتا كەتەيىك، 1997 جىلعى 29 قازاندا وتكىزىلگەن ءىس-شارالار ناتيجەسىندە نيگەريانىڭ ءۇش ازاماتى، مالي رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىر ازاماتى جانە رف ءبىر ازاماتشاسى ۇستالدى. زاڭسىز اينالىمنان جالپى قۇنى 11 ملن تەڭگەدەن اساتىن 3 كگ گەروين الىندى. اتالعان دەرەك بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. تەرگەۋ بارىسىندا ۇستالعان ءۇش افريكالىقتىڭ تولقۇجاتتارى جالعان بولىپ شىقتى. اتالعان ەسىرتكى ساۋداگەرلەرى قازاقستانعا ءىرى كولەمدە گەروين مەن كوكايندى جەتكىزىپ تۇرعاندىعى، ودان ارى قاراي رەسەيگە جانە باسقا ەلدەرگە بىرنەشە مارتە ەسىرتكى تاسىمالداۋشىلاردى جونەلتكەنى انىقتالدى.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
