QR ŪQK 90-jyldary jürgızılgen arnaiy operasiialar turaly materialdardy jariia ettı. Osyndai oqiǧalardyŋ bırı – nigeriialyq esırtkı satuşylarmen küres, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
ŪQK täuelsızdıktıŋ alǧaşqy jyldary ūlttyq qauıpsızdık organdary üşın şeteldıkter arasyndaǧy erekşe mazasyzdyq nigeriialyqtardan kelgenın aitty. Olar jergılıktı kriminalitetpen belsendı bailanys ornatyp, Qazaqstan aumaǧyn esırtkı tasymaly üşın jüielı türde paidalanuǧa jäne osylaişa «bırınşı skripkasyn» oinauǧa ūmtyldy.
Esırtkı biznesıne qatysy bar Nigeriia azamaty turaly alǧaşqy mälımet 1994 jyly tırkeldı. Naqtyraq aitqanda, mäskeulık bır firmaǧa tiesılı, ışınde 1260 kg marihuanasy bar konteinerdıŋ Antverpen (Belgiia) qalasynda ūstalǧandyǧy turaly aqparat Reseilık FQQ-dan kelıp tüstı. FQQ-dan kelgen mälımet boiynşa, joǧaryda atalǧan esırtkı arnasy joiylǧannan keiın qylmyskerler esırtkını Qazaqstan arqyly tasymaldau jolyn qarastyra bastaidy.
Qazaqstandyq jedel qyzmetkerler tek ekı jyldan keiın ǧana Nigeriialyq esırtkı satuşylarmen betpe-bet kezdestı, būl kezde olardyŋ täbetterı de aitarlyqtai aşyla tüsken edı. Osyǧan bailanysty Komitet basşylyǧy keŋes ötkızıp, täjıribelı jedel qyzmetkerlerden jasaqtalǧan jedel top qūrady.
Şeteldıkterge qatysty ülken kölemdegı aqparatty zerttep, esırtkı qylmysyna qatysy boluy mümkın degen küdıkpen joǧary oqu oryndaryndaǧy şeteldık studentterdı tekserıp, ŪQK qylmystardyŋ barlyq tızbegın aşady. 1996 jyldan 1998 jylǧa deiıngı aralyqta Resei, Özbekstan jäne Qyrǧyzstannyŋ arnauly qyzmetterımen bırlesıp jürgızılgen tyŋǧylyqty jūmystyŋ nätijesınde nigeriialyq esırtkı saudagerlerınıŋ jolyn kesu boiynşa bırqatar operasiialar jüzege asyrylyp, qylmystyq äreketterdıŋ bükıl tızbegın aşudyŋ sätı tüstı.
Osyndai operasiialardyŋ bırı «Safari» degen ataumen 1996 jyly Almaty qalasynda bastaldy. Sol kezde «baquatty» ömır saltyn ūstanyp jürgen nigeriialyq studentter QR ŪQK nazaryna ılıgedı. Olardyŋ tek Qazaqstandaǧy, Nigeriiadaǧy ǧana emes, sonymen bırge sonau Reseidegı, Päkıstandaǧy, Tailandtaǧy, Ündıstan men Braziliiadaǧy bailanystary da naqtylandy. Olarǧa qatysty sipattamalyq materialdar jinaqtaldy, olardyŋ halyqaralyq zaŋsyz esırtkı ainalymyna qatystylyǧy turaly alǧaşqy mälımetter alyndy.
Braziliiadan Almaty qalasyna, jalpy kölemı 2 kg kokainy bar ekı bırdei poştalyq jöneltılım jıberılgendıgı turaly aqparat 1997 jyldyŋ şılde aiynda Ūlybritaniianyŋ Keden qyzmetınen alyndy. Ekeuınde 2 kg kokain boldy. Qazaqstandyq jedel qyzmetkerler özderınıŋ jedel boljamdaryn ūsyndy, iaǧni, atalǧan jöneltılımder Almatydaǧy tasymaldau beketı arqyly sonau Ündıstannan, Päkıstannan jäne Braziliiadan Resei Federasiiasyna esırtkınıŋ kontrabandalyq jolyn ūiymdastyrǧan nigeriialyq esırtkı tobynyŋ jūmysy boluy mümkın. QR ŪQK men Memlekettık tergeu komitetınıŋ basşylary tarapynan atalǧan esırtkını «baqylap jetkızu» turaly şeşım qabyldanady. Almaty qalasynda QR ŪQK men MTK bölımşelerınıŋ negızınde bırlesken jedel top qūrylady. Arnaiy ıs-şarany ötkızu üşın RF FQQ-dan bır top maman tehnikasymen bırge ıssaparǧa jıberıledı. Būl ıske jalpy sany 50 şaqty adam qatysady.
Almaty qalasynda jöneltılımderdı qabyldap alyp, ärı qarai Nigeriia azamattaryna beretın qazaqstandyq ekı azamat belgılı boldy. Atalǧan operasiia nätijesınde 5 esırtkı tasymaldauşyny ūstaudyŋ sätı tüstı. Päkıstan men Braziliiadan Almaty qalasy arqyly Mäskeuge jetkızıluı josparlanǧan 12 kg geroin men 2 kg kokain alyndy. Osy atalǧan esırtkı arnasynyŋ ūiymdastyruşysy «U» degen Nigeriia azamaty özınıŋ sybailastarynyŋ ūstalyp qalǧanyn sezısımen Qyrǧyzstan aumaǧynda boi tasalauǧa tyrysty. Degenmen, qylmysker qyrǧyzstandyq ärıptesterdıŋ kömegımen Bışkek qalasynda ūstalyp, qazaqstandyq qūqyq qorǧau organdaryna berıldı.
Nigeriialyq basqa azamattardy zertteu barysynda olardyŋ Reseilık «K» degen azamatşamen bailanysy bar ekendıgı turaly aqparat RF FQQ-ǧa kelıp tüstı. Geroindy Mäskeu qalasyna jetkızu maqsatymen atalǧan azamatşanyŋ 1997 jylǧy 25-28 qazan aralyǧynda Almaty qalasyna keletın oiy bar ekendıgı mälım boldy. Atalǧan azamatşany Şeremetevo äuejaiynan Almatyǧa deiın FQQ qyzmetkerlerı jasyryn türde baqylap keldı. Almatyǧa kelgen «K» «Qazaqstan» qonaqüiıne ornalasty.
Onyŋ bailanystaryn anyqtau maqsatynda qonaqüidıŋ maŋaiyna täulık boiy jūmys ısteitın baqylau ornatyldy. Qonaqüige ornalasqan qyz jaqyn maŋdaǧy dükenge bardy, ainalasyndaǧylarmen bailanys ornatatyndai qimyly baiqalmady. «K» qysylyp- qymtyrylmai, emın-erkın jürdı. Onyŋ erteŋıne Mäskeuge qaitatyndyǧy belgılı bolǧanda, qarsy barlauşylarda esırtkı tasymaldauşy özınıŋ baqylauda jürgenın sezıp qoidy ma degen boljam paida boldy.
Tek tün ortasynda «Qazaqstan» qonaqüiıne ekı afrikalyq kelıp, «K» tūratyn nömırge kırdı. Kelesı künı esırtkı tasymaldauşy qyz Mäskeuge baratyn poiyzǧa otyrdy. Onyŋ artynşa vagonǧa qazaqstandyq qarsy barlauşylar da mındı. Jöl-jönekei jolauşylardyŋ qūjatyn tekseru syltauymen qarsy barlauşylar qyzdyŋ jeke zattaryn tekseredı. Alǧaşqyda onyŋ zattarynyŋ arasynan esırtkı baiqalmady. Qyzdyŋ jürıs-tūrysy da eşqandai sezık tudyrmaidy. Is-şaranyŋ taǧy da sätı tüspeitındei bolyp körındı, tek soŋǧy sätte ŪQK qyzmetkerlerınıŋ bırı tapqyrlyq pen «jedel sezgıştık» tanytyp, bagajdaǧy şaşqa arnalǧan laktyŋ aerozoldy ballondarynyŋ nege synyq ekendıgın teksere bastaǧanda «K»-nyŋ jürıs-tūrysy özgerdı. Ballondar aşylyp, onyŋ ışınen būltartpas aiǧaqtar tabylǧanda ǧana qyz özınıŋ qylmysyn moiyndai bastady.
Oljanyŋ tabylǧany turaly Komitet basşylyǧyna habarlandy, osydan keiın baryp «Safari» operasiiasynyŋ belsendı fazasyna köşuge, iaǧni esırtkı tobynyŋ basqa qatysuşylaryn ūstauǧa būiryq berıldı.
Aita keteiık, 1997 jylǧy 29 qazanda ötkızılgen ıs-şaralar nätijesınde Nigeriianyŋ üş azamaty, Mali Respublikasynyŋ bır azamaty jäne RF bır azamatşasy ūstaldy. Zaŋsyz ainalymnan jalpy qūny 11 mln teŋgeden asatyn 3 kg geroin alyndy. Atalǧan derek boiynşa qylmystyq ıs qozǧaldy. Tergeu barysynda ūstalǧan üş afrikalyqtyŋ tölqūjattary jalǧan bolyp şyqty. Atalǧan esırtkı saudagerlerı Qazaqstanǧa ırı kölemde geroin men kokaindy jetkızıp tūrǧandyǧy, odan ary qarai Reseige jäne basqa elderge bırneşe märte esırtkı tasymaldauşylardy jöneltkenı anyqtaldy.
"Adyrna" ūlttyq portaly
