بەيبىت كۇندە بولعان جارىلىس سالدارىنان 15 ازاماتىمىز قازا تاۋىپ، 98 ادام جاراقات الدى.
2021 جىلدىڭ 26 تامىزىندا ساعات 19:10-دا بايزاق اۋدانى قاينار اۋىلىندا ورنالاسقان قازاقستان رەسپۋبليكاسى قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ No28349 اسكەري ءبولىمىنىڭ (ينجەنەرلىك بريگادا) وق-ءدارى قويماسى جاندى. اسكەري قويما 250 تۇرعىنى بار قاينار اۋىلى 1 شاقىرىمعا جەتپەيتىن قاشىقتىقتا ورنالاسقان.
سالدارىنان اپات بولعان جەردىڭ ماڭىنداعى بارلىق جول، سونىڭ ىشىندە تەمىرجول ۋاقىتشا جابىلدى. جاقىن ماڭداعى بازارباي، ءۇش-بۇلاق، جاڭاتۇرمىس اۋىلدارىنىڭ تۇرعىندارى ەۆاكۋاتسيالاندى.
ءورت ورنىنا جامبىل وبلىسى تجد ءورت ءسوندىرۋ بولىمشەلەرىنىڭ كۇشتەرى مەن قۇرالدارى جوعارعى شاقىرۋ ءنومىرى بويىنشا 34 بىرلىك اۆتوتەحنيكا جانە 114 ادام جىبەرىلدى، 15 جەدەل جاردەم بريگاداسى جۇمىلدىرىلدى. وكىنىشكە قاراي، 49 ءورت ءسوندىرۋ قىزمەتكەرى ءتۇرلى جاراقاتپەن اۋرۋحاناعا ءتۇستى.
بۇل وقيعاعا قاتىستى قورعانىس ءمينيسترى نۇرلان ەرمەكباەۆتىڭ سوزىنشە، اسكەري قويمادا جارىلعان وق-دارىلەر 2 جىل بۇرىن ارىس اكەلىنگەن ەكەن.
قايعىلى جايتقا بايلانىستى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ: «جامبىل وبلىسى بايزاق اۋدانىنداعى ادام ولىمىنە اكەپ سوقتىرعان قايعىلى وقيعاعا بايلانىستى 29 تامىزدى جالپىۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنى دەپ جاريالايمىن. قازا بولعان اسكەري قىزمەتشىلەر مەن قۇتقارۋشىلار ەرەن ەرلىك پەن ناعىز جانقيارلىق كورسەتتى. ەرلەرىمىزدىڭ ەسىمى ەل جادىندا ماڭگى ساقتالادى»، - دەپ جازدى.
قازىرگى ۋاقىتتا اتالمىش وقيعاعا بايلانىستى قىلمىستىق ءىس قوزعالدى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك ءدال وسىنداي وقيعا 2 جىل بۇرىن ارىس قالاسىندا دا قايتالانعان ەدى...
ارىستاعى اسكەري قويمانىڭ جارىلىسىنا نەشە ادام سوتتالدى؟
1 جىلعا سوزىلعان سوت پروتسەسىنەن كەيىن، "جارىلىس قاۋپi بار نىسانداردا قاۋiپسiزدiك قاعيدالارىن بۇزۋ" (281-باپ), "نەمقۇرايلىق" (371-باپ) باپتارى بويىنشا 16 ادامنىڭ 12-ىنە 4-10 جىل ارالىعىندا تۇرمە جازاسىن بەردى، 4-ءى شارتتى تۇردە سوتتالدى. شارتتى جازا مەرزىمى 4 پەن 7 جىل ارالىعى. ولاردىڭ 15-ءى – اسكەري قىزمەتكەر بولسا، بىرەۋى – كاسىپكەر. سوتقا جەتكەن قۇجاتتاردا ورتەنگەن وق-دارىلەردىڭ قۇنى 1 ميلليارد 100 ميلليون تەڭگە (2 ملن 600 مىڭ دوللار) دەپ ەسەپتەلگەن.
2019 جىلى 24 ماۋسىمىندا ارىستاعى اسكەري وق-ءدارى قويماسى جارىلىپ، سونىڭ سالدارىنان 4 ادام قازا تاپقان. ولاردىڭ 2-ءۋى – اسكەري، 1-ءۋى – بەيبىت تۇرعىن، ال " بالا ەۆاكۋاتسيالاۋ كەزىندە جول اپاتىنان مەرت بولدى.
جارىلىس بولعان كۇنى قالاداعى ۇيلەردىڭ 85%-ى زاقىمدالىپ، ارىستىڭ 40 مىڭنان استام تۇرعىنى شىمكەنت قالاسى مەن توڭىرەگىندەگى ەلدىمەكەندەرگە ەۆاكۋاتسيالاندى.
رەسمي مالىمەت بويىنشا، قالاداعى 7 527 ءۇي مەن كوپقاباتتى 103 تۇرعىن ءۇي زاقىمدانعان. پايدالانۋعا جارامسىز بولىپ قالعان 420 ءۇي مەن 3 كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي قۇلاتىلعان.
جايسىز وقيعادان سوڭ، "ارىس قالاسىن قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن، 34,5 ملرد تەڭگە قاجەت دەگەن بولجام ايتىلعان ەدى"
ارىس وقيعاسىنان كەيىن قانداي شەشىمدەر قابىلداندى؟
- 2019 جىلى قورعانىس ءمينيسترى نۇرلان ەرمەكباەۆ ارىس قالاسى ماڭىنان 28 مىڭ توننا وق-ءدارىنى وزگە جەرگە كوشىرەتىنىن ايتتى.
- پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ قورعانىس مينيسترلىگى جارىلىسقا جول بەرگەنى ءۇشىن نۇرلان ەرمەكباەۆقا قاتاڭ سوگىس جاريالادى.
- ارىستاعى جارىلىستان كەيىن ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىنداعى 44 اسكەري قويماعا تەكسەرۋ جۇرگىزىلىپ، 2023 جىلعا دەيىن وق-ءدارىنى ساقتاۋ بويىنشا كەشەندى جوسپار قۇرىلدى.
- 2020 جىل. 15 قاڭتار. ءماجىلىس سپيكەرى نۇرلان نىعماتۋليننىڭ قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ پلەنارلىق وتىرىسى بارىسىندا ايتقان ءسوزى: "بىزدە ماۋسىم ايىندا ارىس وقيعاسى بولدى. سىزدەر، نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەر دەڭگەيىندە بولسىن، قاجەتتى ءىس-شارالاردى وسى ۋاقىتقا دەيىن ءالى دە ىستەمەگەنسىزدەر. تاعى ءبىر ارىس وقيعاسىن كۇتىپ جۇرسىزدەر مە؟ سىزدەردە ەكى كاتەگوريا بويىنشا ەرەجە بار، ءبىرى – تىيىم سالىنعان ايماقتار، ەكىنشىسى – اۋداندار. تىيىم سالىنعان ايماقتار بويىنشا 400 مەترگە دەيىن، تىيىم سالىنعان اۋداندار بويىنشا 3 كيلومەترگە دەيىن ەشقانداي وبەكت بولماۋى ءتيىس. الايدا بۇل ەرەجەلەر مۇلدەم ساقتالمايدى. ەلىمىزدە 58 وق-ءدارى ساقتاۋ وبەكتىسى بولسا، سونىڭ 18-ءىنىنىڭ اينالاسىندا ءتۇرلى وبەكتىلەر بار ەكەن. ولاردىڭ كوبى وندىرىستىك نىساندار، تۇرعىن ۇيلەر، جول جانە ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىم. باسقا سوزبەن ايتقاندا، ەرەجە بار دا، ال باقىلاۋ تەتىكتەرى ورناتىلماعان".
ەلىمىزدە اسكەري قويمالار نەشە رەت جارىلعان؟
- 2001 جىل. 8 تامىز. قاراعاندى وبلىسى، بالقاش قالاسىنان 45 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان توقراۋ اۋىلىنداعى اسكەري قويما 1 اپتاداي ورتكە ورانعان. ول جەردە اۋعان سوعىسىنان قالعان كەڭەس اسكەرىنىڭ سنارياد پەن مينالارى، 1998 جىلى ارمەنيادا بولعان ءىرى جەر سىلكىنىسى سالدارىنان ءماجبۇرلى تۇردە كوشىرىلگەن اسكەري قۇرالدار بولىپتى. ءورتتىڭ قاتتى بولعانى سونشالىقتى ەشقانداي ءورت ءسوندىرۋ كولىكتەرى جاقىنداي الماعان. ال سول كەزدەگى پرەمەر-مينيستر قاسىم-جومارت توقاەۆ توقراۋ اۋىلىنان 35 شاقىرىم قاشىقتىقتا وپەراتيۆتى شتاب قۇرىپتى.
- 2009 جىل. 20 ناۋرىز. ارىس قالاسىنان 7 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان “كازارسەنال” جشس قويماسىندا اسكەري سناريادتاردى ۋتيليزاتسيالاۋ بارىسىندا 3 جارىلىس بولىپ، وقيعا سالدارىنان 4 ادام كوز جۇمدى، 16 ادام اۋرۋحاناعا ءتۇستى.
- 2009 جىل. 8 شىلدە. الماتى وبلىسى، ىلە اۋدانىنا قاراستى قاراوي پوسەلكەسىندە ۇقق قاراستى شەكارالىق قىزمەتتىڭ اسكەري قويماسىنداعى جارىلىستان 20 جاستاعى اسكەري قىزمەتشى قازا تاپقان.
- 2013 جىل. 27 تامىز. جامبىل وبلىسى قورداي اۋدانىنىڭ "وتار" ستانتسياسىندا ورنالاسقان "قازاقجارىلىسونەركاسىبى" اق اۋماعىندا وق-دارىلەردى جويۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا جارىلىس بولدى. 8 ادام اۋىرلىعى ءارتۇرلى تەرميالىق كۇيىك الىپ، ونىڭ 4-ءۋى كوز جۇمدى.
- 2014 جىل. 26 ماۋسىم. ارىس قالاسىنداعى "قازاقجارىلىسونەركاسىبى" اكتسيونەرلىك قوعامى اۋماعىندا جارىلىس بولىپ، سول مەكەمەدەگى 32 جاستاعى ايەل مەن 26 جاستاعى ەر ادام قازا تاپقان. 1 ادام جاراقات الدى. قازا تاپقانداردىڭ وتباسىنا - 1 ملن تەڭگە، زارداپ شەككەنگە - 200 مىڭ تەڭگە كولەمىندە اقشا بەرىلدى.
- 2015 جىل. قاراشا. ارىس قالاسىنا قاراستى پوليگون اۋماعىندا جارىلىس بولىپ، 1 ادام مەرت بولدى.
- 2019 جىل. 24 ماۋسىم. ارىس قالاسىنان بىرنەشە مەتر عانا قاشىقتىقتا ورنالاسقان اسكەري قويماداعى جارىلىس.
- 2021 جىل. 26 تامىز. جامبىل وبلىسى، بايزاق اۋدانى، قاينار اۋىلىنان 1 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان اسكەري قويمانىڭ جارىلىسىنان 13 ادام قازا تاۋىپ، 98 ادام جاراقات الدى.
ءتۇيىن: ساباق الماعان قاتەلىك تاعى دا ازاماتتارىمىزدىڭ ءومىرىن جالمادى... ارىس، تاراز... كەلەسى قاي قالا؟
قانات بايۇزاقوۆ،
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
