جۋىردا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى وزدەرىنىڭ كاسىبي مەرەكەسىن اتاپ ءوتتى. قۇشاقتارى گۇلگە تولىپ، ماراپاتقا يە بولعان جۋرناليستەر وسى ءبىر كۇندى جىل سايىن اسىعا كۇتەتىنى راس. سەبەبى ءبىر جىلعى ەڭبەگى وسى كۇنى ساراپتالىپ، باعالانادى. «ءتورتىنشى بيلىك وكىلدەرى» سانالاتىن جۋرناليستەر قاۋىمى بۇل مەرەكەنى ءوز حالدەرىنشە اتاپ وتكەنىمەن، ولاردىڭ باسىنداعى ماسەلەلەر ءبىر ماراپاتپەن نەمەسە سىي-سياپاتپەن شەشىلىپ كەتپەيدى. اسىرەسە، قازىرگى تاڭدا جاس جۋرناليستەرگە جاسالىپ جاتقان جاعدايدى كورىپ، ىشتەي «اتتەڭ» دەپ قالاتىنىمىز راس.
جۋرناليستەر — ۇنەمى ىزدەنىس ۇستىندە جۇرەتىن، دامىلسىز، دەمالىسسىز ەڭبەك ەتىپ، بيلىك پەن حالىق اراسىندا كوپىر بولىپ جۇرگەن جاندار. ولاردىڭ كۇننىڭ اپتاپ ىستىعىندا دا، قىستىڭ قاھارلى ايازىندا دا ەلدەگى ماسەلەلەردى بيلىككە جەتكىزۋ ءۇشىن قولىنا ديكتوفونى مەن ميكروفونىن ۇستاپ، «جۇگىرىپ» جۇرەتىنىن ەل جاقسى بىلەدى. سىرت قاراعاندا، جۋرناليستەردىڭ جاعدايى كەرەمەت بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. شىندىعىندا ەلىمىزدە جۋرناليستەرگە، ونىڭ ىشىندە جاس جۋرناليستەرگە ەشقانداي جاعداي جاسالىپ جاتقان جوق.
وسىدان بىرەر كۇن بۇرىن بەلگىلى تەلەجۇرگىزۋشى، حالىقتىڭ سۇيىكتى جۋرناليستەرىنىڭ ءبىرى زەيىن الىپبەك رەسپۋبليكالىق باسىلىمداردىڭ بىرىنە بەرگەن سۇحباتىندا قازاقستاندا جۋرناليستيكانى دامىتۋعا قاتىستى جۇمىستار ءالى قولعا الىنباي كەلە جاتقانىن، باق وكىلدەرى قۇقىقتىق جاعىنان دا، الەۋمەتتىك جاعىنان دا قورعالماعان بىردەن-ءبىر ماماندىق ەكەنىن ايتقان بولاتىن. ول ءوز سوزىندە: «قازىر كىم كورىنگەننىڭ اكىرەڭدەۋى مەن قوقان-لوقىسىنا ءتوزىپ جۇرە بەرەتىن كىم؟ جۋرناليست. ءسال سىن جازسا، بەلگىسىز سەبەپتەرمەن جۇمىستان شىعىپ قالاتىن كىم؟ جۋرناليست. وزگە كاسىپ يەلەرىنە مەملەكەت تاراپىنان ءتۇرلى يگىلىكتەر جاسالىپ، اسپاننان شۇعا جاۋىپ جاتسا دا، ۇلتاراق تيمەيتىن كىم؟ تاعى دا جۋرناليست. جالاقىسىەشقاشانوسپەيتىنكىم – جۋرناليست. بۇگىنگىكۇنى جۋرناليست اتاۋلىنىڭ بار كورىپوتىرعانجاقسىلىعى – اكىمدىكتەردىڭ، مينيسترلىكتەردىڭجۋرناليستەركۇنىجىلىنابىرمارتەبەرەتىن گراموتالارى مەن ازداعاناقشالاي، زاتتايسىيلىقتارىعانا»، — دەپ ءوز پىكىرىن ايتقان بولاتىن.
شىنىندا، قاشان دا جۋرناليستەردىڭ ارقالاعانى التىن بولعانىمەن، جەگەنى جانتاق. رەسمي باسىلىمدا نەمەسە تەلەارنادا جۇمىس جاساساڭ، ارتىق نارسە جازۋعا نەمەسە ايتۋعا «رۇقسات» جوق. ال تاۋەلسىز باسىلىمدا جۇمىس جاساساڭ، جان-جاقتان قىسىم كورەسىڭ. بۇل — ءبىر. ەكىنشىدەن، قازىر جاس جۋرناليستەردىڭ كوپ بولىگى باسپاناسىز ءجۇر. پاتەر جالداپ، كوشىپ-قونىپ جۇرگەن ماماننىڭ جايى بەلگىلى عوي. «ەرتەڭ مىنا پاتەردەن شىعارىپ جىبەرمەي مە؟» دەپ قىلپىلداپ جۇرەدى.
ۇشىنشىدەن، قازىرگى تاڭدا جاس جۋرناليستەردىڭ جالاقىسى وتە از. كەشە عانا وقۋ ورنىن ءبىتىرىپ، قىزمەتىن باستاعان مامان ءبىر ايلىققا تەلمىرىپ جۇرەتىنى راس. ول قوسىمشا قارجى تابۋدىڭ «جولىن» بىلمەيدى. بۇل جەردە تاجىريبەلى، ازۋلى جۋرناليستەردىڭ جايى — بولەك اڭگىمە.
تورتىنشىدەن، قازىرگىدەي پاندەميا كەزىندە وزگە جاۋاپتى ماماندىق يەلەرى، اتاپ ايتساق، دارىگەرلەر، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭوكىلدەرى قوسىمشا اقى الىپ جاتقاندا، جۋرناليستەردىڭ بۇل قامقورلىقتان تىس قالۋى.ماسەلەن، نەگە وسىنداي قيىن ساتتە ولارعا مەديتسينالىق كومەكتى تەگىن ەتپەسكە؟ ەل مەن بيلىكتىڭ اراسىندا شىرىلداپ جۇرگەن جانداردىڭ بۇگىنگىدەي پاندەميا كەزىندە اي، توقسان سايىن ءوز قارجىسىنا پتر تەست تاپسىرىپ، العان جالاقىسىن جەتكىزە الماي جۇرگەنى جاسىرىن ەمەس.
بەسىنشىدەن، جاستارعا قاتىستى تاعى ءبىر ماسەلە — ارىپتەس اعا-اپالار تاراپىنان قامقورلىقتىڭ جوقتىعى. ولاي دەيتىنىمىز، قازىرگى تاجىريبەلى، وتە ءبىلىمدى جۋرناليستەر قاراماعىنداعى نەمەسە قاسىنداعى جاس ماماندارعا جول كورسەتىپ، بىلگەنىن ۇيرەتپەيدى. ولار جەكە باسىن عانا ويلاپ، ىرگەسىن اۋلاق ۇستاۋعا تىرىسادى. جاستاردى ىنتالاندىرمايدى، ولارعا ستيمۋل بەرۋ ءۇشىن ەشقانداي قولداۋ كورسەتپەيدى. بۇل جەردە تەك ماتەريالدىق كومەك ءسوز بولىپ وتىرعان جوق.
ءيا، مەملەكەتتىك قىزمەتكە، ءيا بيۋدجەتتىك سالاعا جاتپايتىن جۋرناليستەردىڭ وسۋگە كەلگەندە توسىرقاپ قالاتىنى شىندىق. تەك بۇل جەردە ءوسۋدى باستىق بولۋمەن شاتاستىرماعان ءجون.
جىل سايىن ەلىمىزدە جاس جۋرناليستەردىڭ ۇلەسى ارتىپ كەلەدى. ولاردىڭ سانى ارتقان سايىن ماسەلەلەر دە كوبەيەتىنى راس. اتاپ ايتساق، باسپانانىڭ بولماۋى، ءبىلىمىن جەتىلدىرۋگە، ەل-جەر كورىپ، تاجىريبە جيناقتاۋعا قارجىنىڭ جوقتىعى، جاستاردىڭ ءوزارا باس قوسىپ، ءبىر-ءبىرىن دامىتۋعا ىقپال ەتۋى ءۇشىن ترەنينگتەردىڭ، دارىستەردىڭ ۇيىمداستىرىلماۋى، ت.ب.
ءبىز وسى ورايدا بىرقاتار جاس تىلشىلەرمەن تىلدەسكەن ەدىك. وكىنىشكە قاراي، ولار ءوز اتى-ءجونىن جاريالاماۋدى ۇسىندى. وعان سەبەپ جۇمىس جاساپ جۇرگەن مەكەمەلەرىندەگى باسشىلىقتىڭ سىندى دۇرىس قابىلداي الماۋىندا دەپ ءتۇسىندىردى جاستار.
ە.س، جاس ءتىلشى:
— قازىر قوعامدا سىن ايتىپ، ماسەلە كوتەرسەڭ باسشىلىقتىڭ ۇنايپايتىنى شىندىق. سوندىقتان ناپاقاڭنان قاعىلماۋ ءۇشىن باس كوتەرىپ، ارتىق پىكىر ايتقىڭ كەلمەيدى. وتباسىمىزدى اسىراۋىمىز كەرەك. شىندىقتى ايتىپ، شىرىلداعانمەن، ۇيدە بالا-شاعاڭ اش وتىرسا جىگىت دەگەن اتىمىزعا تاعى سىن.
جالپى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە جۋرناليستەر قاۋىمى الەۋمەتتىك جاعىنان ەش قورعالماعان. قازىر قىمباتشىلىق جان-جاقتان قىسقان كەزەڭدە ءبىر جالاقىعا كۇن كورۋ قيىن. الايدا مۇنى قولىندا بيلىگى بار تۇسىنبەيدى.
ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدى تۇزەۋ ءۇشىن زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. زاڭ جاعىنان قورعالماساق، باسقاسى بوس ءسوز.
د.ا، جۋرناليست:
— جىلىنا ءبىر كەلەتىن مەرەكەمىزدە جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ نەمەسە مەكەمە باسشىسىنىڭ ءبىر رەتتىك سىياقىسىن الامىز. سوعان ءماز بولامىز. ەڭبەكاقىمىز جول شىعىنى مەن تاماعىمىزدان ارتىلمايدى. قازىر ەلىمىزدە باسپاناسىز جۇرگەن، بالا-شاعاسىن وقىتۋعا قارجى تاپپاي جۇرگەن جۋرناليستەر از ەمەس. ءبارىمىز سول نەسيە الىپ، 10-20 جىل بويى قارىزعا باتىپ جۇرۋگە ءماجبۇرمىز. ەشقانداي ساناتقا جاتپايتىن ءبىزدىڭ قۇقىعىمىزدى قورعاۋعا بيلىك قۇلىقسىز. تىم بولماسا ەڭبەكاقىمىزدى كوتەرسە، مۇنداي ماسەلەلەر بولاعان بولار ەدى. قىسى-جازى تىنباي، الەمدە جانە ەلىمىزدە بولىپ جاتقان جاڭالىقتار مەن وقيعالاردى حالىققا جەتكىزەتىن جۋرناليستەردىڭ ۇشان-تەڭىز ەڭبەگىنىڭ اقىسى جوعارىدا وتىرعان دەپۋتاتتاردىڭ ءبىر مەيرامحاناعا بارىپ، داياشىعا قالدىرىپ كەتەتىن «شاي-پۇلىنا» دا جەتپەيتىنى قىنجىلتادى.
ر.S. حاكىم ابايدىڭ «ناپاقا تابام دەپ، ءومىر ءسۇرۋدى ۇمىتىپ كەتپە»، — دەگەن ناقىل ءسوزى بار. وسى ءسوزدىڭ تەرەڭىنە ۇڭىلە وتىرىپ، شىنىندا دا ءبىز وسى ناپاقا تابامىز دەپ، ءومىر ءسۇرۋدى «ۇمىتىپ» بارا جوقپىز با دەگەن وي كەلەدى. سەبەبى قازىر كوزىمىزدى تىرناپ اشقاننان ويلايتىنىمىز — جەتپەگەن دۇنيەنى جەتكىزۋ، جىرتىعىمىزدى جاماۋ.ال ءسىز نە ايتار ەدىڭىز، جاس جۋرناليست؟
داناگۇل بايمۇقاش،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
