كۇمىستى مىلتىق

1847
Adyrna.kz Telegram

(ايگىلى فوتومەرگەننىڭ تۋعانىنا – جەتپىس جىل)

«جاس الاشتىڭ» كيەلى شاڭىراعىنا ۋىق شانشىعان كەزىمىزدە بۇگىندە جەتپىسكە جۇگىرىپ جەتكەن اعالارىمىز وتىز بەن قىرىقتىڭ اراسىندا سايران سالىپ، «جايناعان تۋى جىعىلماي» (اباي) جۇرگەن جىگەرلى جىگىتتەر ەدى. ماحامبەتتىڭ ساربازدارى سەكىلدى جورىق دەسە جورتىپ كەتە بەرەتىن مەنىڭ ارىستان جۇرەكتى، بالۋان بىلەكتى اعالارىم بىرىنەن-ءبىرى وتكەن سەرى بولاتىن. سول سەرىلەردىڭ ىشىندە جاستار باسىلىمىنىڭ تىسقاققان ءفوتوتىلشىسى راحىمباي حاناليەۆتىڭ شوقتىعى بيىك-ءتىن. بيىك بولاتىن سەبەبى، ول قاراپايىم ءھام قاتارداعى فوتومەرگەن سانالسا دا، داڭقى مەن داقپىرتى كورشىلەس جاتقان ەكى-ءۇش ەلگە جايىلعان تانىمال ادام سويىنان-دى. وتە كوپشىل ەكەندىگى، كوشەدەن تانىس-پانىس بىرەۋ-مىرەۋدى كورە قالسا، كوپ ويلانباي شاڭىراعىنا ەرتىپ اكەتەتىنى، ەكى بولمەلى ۇيىنەن ءومىرى قوناق ارىلمايتىنى، سول زامانداعى تانىمال قالامگەرلەر مەن تالانتتى ارتىستەردىڭ ءبارى ونىڭ پاتەرىنەن شىقپايتىنى جونىندە سان ءتۇرلى اڭىز ايتىلاتىن. مۇنى ءبىز ستۋدەنت كەزىمىزدە-اق بىلەتىنبىز.

ءار سۋرەتى كۇن سايىن «لەنينشىل جاسقا» ءار بەرەتىن راحىمباي تاقىرىبىنا ەرتەرەك قۇلاق ءتۇرۋىمىزدىڭ تاعى ءبىر سەبەبى بار-دى. بىزبەن بىرگە وقۋعا تۇسكەن قارلىعاش دەگەن شىمكەنتتىڭ شىرايلى قىزى سول اعامىزدىڭ جاقىن قارىنداسى ەكەن. ول كەزدە اتاق-ابىرويى دۇرىلدەپ تۇرعان راحاڭنىڭ جاماعايىن قارىنداسى بولۋ دەگەن بۇگىنگى بايدەننىڭ بەل بالاسى دەگەنمەن بىردەي. بەت-اۋىزى تومپيعان ءسۇپ-سۇيكىمدى باقىتتى كۋرستاسىمىز ايبارلى اعاسىنىڭ قاسيەتتى قۇجىراسىنا ءار بارىپ-قايتقان سايىن قاپ-قاپ جاڭالىق الا كەلەدى.

«راحاڭنىڭ ۇيىنە اناۋ كەپتى، راحاڭنىڭ ۇيىنە مىناۋ كەپتى! مەن بارعاندا كادىمگى قۇمان تاستانبەكوۆ شىعىپ بارا جاتتى. كەشە ءتىرى روزا رىمباەۆانى كوردىم!». ول كەزدەگى ەڭ اتاقتىلاردان «قازاقستان پيونەرىنىڭ» جاس ءارى حاس تىلشىلەرى انۋاربەك اۋەلبەكوۆ پەن مۇراتبەك توقتاعازيندى عانا كورىپ، ەمىن-ەركىن تىلدەسكەنىمىزگە ءماز بولىپ، سونىڭ ءوزىن كوڭىلگە توق ساناپ جۇرگەن ءبىز بۇل جاڭالىقتاردى ەستىگەن سوڭ اۋزىمىزدى اشىپ، كوزىمىزدى جۇمامىز. سوسىن ەستىگەنىمىزگە ەلتىپ، «قان مەن تەردەگى» سۇيەۋ قارت سەكىلدى ەداۋىر ۋاقىت ءۇنسىز وتىرامىز. نە دەسەڭ، و دە، بۇل ءبىزدىڭ اي ءجۇزدى، اق ماڭدايلى كوركەم كۋرستاسىمىز قارلىعاش قىزدىڭ: «مەنىڭ اعام، مەنىڭ اعام – ە-ە-ەڭ جاقسى ادام!»، – دەپ اۋەلەتىپ اندەتىپ جۇرگەن كەزى ەدى.

بەسىنشى كۋرستى بىتىرەتىن جىلى جاستىقتىڭ جالاۋى – «جاس الاشقا» قىزمەتكە تۇرىپ، اتاقتى راحىمباي حاناليەۆپەن ارىپتەس بولدىق. نەبارى وتىز بەس جاستاعى جىگەرلى جىگىت. ال ءبىز بولساق، جاسى جيىرما بەسكە دە جەتپەگەن ءشىل تەكتەس بىردەڭەمىز. سودان راحاڭ... سويلەسكەن ادامىن بىردەن ءۇيىرىپ الا جونەلەدى. جان بالاسىنا ۇقسامايتىن ادەمى ءبىر جىميىسى بار. سول جىلى جىميىستىڭ جەتەگىنە ەرىپ، جىردان قىزىق اڭگىمەسىنە قالاي ارالاسىپ كەتكەنىڭدى بىلمەي قالاسىڭ. ءوز تىزگىنىڭدى ءوزىڭ ىركىپ وتىرماساڭ، جۇمىسىڭ جايىنا قالادى. ال راحاڭ دۇنيەنى دۇرىلدەتىپ جۇرسە دە، نەگىزگى شارۋاسىن ەشقاشان اقساتپايدى. ءبىر قاراساڭ، قاسىڭدا تۇرادى، كىرپىگىڭدى ءبىر قاقساڭ، زىم-زيا جوق بولادى، شاپانىنىڭ شالعايىن ۇستاپ تا ۇلگەرە الماي قالاسىڭ. «قايدا كەتتى؟» دەپ الاڭداپ ىزدەي باستاعانىڭدا، قاي بۇيىردەن شىققانى بەلگىسىز، ساپ ەتە قالادى. قولىندا ءبىر قاپ سۋرەت... سول زاماندا وتە كوپ ايتىلاتىن جۋرناليستيكانىڭ وپەراتيۆتىلىگى دەگەن ۇعىمدى جەدەلدىگى جەتى جەلاياقتى جولدا قالدىراتىن راحىمبايدىڭ تىنىمسىز تىرلىگىنە قاراپ باعامداۋعا بولار ەدى.

شىنىندا دا اسا تانىمال ەكەن. ونى ىزدەپ رەداكتسياعا كەلمەيتىن ادام جوق. ءارتىس تە، سپورتشى دا، اقىن دا، باقسى دا كۇنىگە ءبىر سوعىپ كەتەدى. ولاردىڭ اراسىندا اشا تۇياقتىسى دا، دارا تۇياقتىسى دا، قوس جارناقتىسى دا، دارا جارناقتىسى دا جەتكىلىكتى. سەسى باسىم سەيداحمەت اعامنىڭ كەزىندە سىربازداۋ ءارى سىرشىلداۋ كەيىپتە جۇرەتىن راحاڭ كەڭپەيىل ءۋاليحان اعامنىڭ تۇسىندا ەركىن كوسىلدى. ءبىرى-ءبىرىن بالالار گازەتىندە بىرگە قىزمەت ىستەگەن جىلداردان جاقسى بىلەدى ەكەن. ارعى-بەرگى باسىلىم باسشىلارىنىڭ ىشىندە راحىمباي كوكەمدى ءۋاليحان قاليجانداي ەركەلەتكەن ادام جوق. ءبىزدىڭ جەڭىل-جەلپى ەركەلىگىمىز راحاڭنىڭ ەل كوشىرەتىن سەرىلىگىنىڭ قاسىندا استار بولۋعا جاراماي قالاتىن. باسشىمىز ونى تۋعان ىنىسىنەن كەم كورمەدى. توبەسىنە كوتەردى. ءوزى وتىرعان تورىنە ونى دا شىعاردى. قىزىعى مەن شىجىعى ءبىر ەمەس بىرنەشە كىتاپقا جۇك بولاتىن اتىشۋلى ماسكەۋ ساپارىنا ارنايى ەرتىپ كەتتى. ول ايگىلى ءفوتوتىلشىنىڭ ارىنىن اۋىزدىقتاعان جوق، قايتا جولىن اشىپ، تىنىسىن كەڭەيتتى دە وتىردى.
حو-و-وش، راحىمباي اعامىزدىڭ سوزدىك قورىنا ابدەن سىڭگەن بەلگىلى ءبىر تىركەستەر بار-دى. «و، اتاڭنىڭ قوقي!»، – دەيدى سان سوعىپ نەمەسە قاپا بولىپ قالعاندا. «ە، دادا..»، – دەيدى كوڭىلدەنىپ، سەنى وزىنە قاراتىپ العىسى كەلگەن كەزىندە. ال شاۋجايىنا جارماسقان بىرەۋلەردەن تەزىرەك قۇتىلۋدى كوڭىلى قالاپ تۇرسا، «ءاي، اينالايىن، مەن ءالى وبەد ىشكەن جوقپىن»، – دەيدى جۇلىپ العانداي. ونىڭ بارلىق ەموتسياسى وسى ءبىر ءتورت-بەس تىركەستىڭ اراسىندا ارپالىسىپ جاتادى.

ءتورت-بەس تىركەس دەگەنگە، ودان باسقا ءسوز بىلمەيتىن، ويى جۇتاڭ، تولعامى تۇتام بىرەۋ ەكەن دەپ قالماڭىز. و، سويلەسە، راحاڭ سويلەسىن! ءتىلى مايدا، ءاپ-ساتتە كەز-كەلگەن ادامنىڭ بۋىنىنا تۇسەدى. ءجۇزىن جىلىتادى، جانىن جادىراتادى، جۇرەگىن جىلاتادى. تەك الگى تىركەستەر ايبارلى اعامىزدىڭ ءومىر ءسۇرۋ داعدىسىنىڭ كورسەتكىشى بوپ كەتكەن سەكىلدى بولعان سوڭ ايتقانىمىز عوي.
بىردە ءبىزدىڭ ارالدى بەتكە الىپ، ىسساپارعا بىرگە بارا جاتتىق. كادىمگى №7 «قازاقستان» جۇردەك پوەزى. شاقىرىمداردى شاق كەلتىرمەي، ۇساق-تۇيەك ستانسالاردى اتتاپ ءوتىپ، زۋلاپ كەلەدى. راحاڭمەن ءبىر كۋپەدەمىز. اڭقاسى كەپكەن ارالعا سوناۋ گەرمانيادان گۋمانيتارلىق كومەك كەلىپتى. وداق تاراعاننان كەيىنگى العاشقى گۋمانيتارلىق كومەك... سونىڭ جاي-جاپسارىن جازىپ قايتۋعا بارا جاتقان بەتىمىز. ءانۋار ءالىمجانوۆ اعاما ەلىكتەپ، بولاشاق ماقالامنىڭ تاقىرىبىن «ۆيۋرسبۋرگتەن جەتكەن سىي» دەپ قويىپ تاستاعام. وسىنى قۇلاعى شالعان اڭكوڭىل راحاڭ: «نە.. بۋرگتەن جەتكەن سىي دەيسىڭ، سەن بالا؟»، – دەپ اۋىق-اۋىق سۇراپ قويادى.

توقىراۋدىڭ توڭى جىبىمەگەن زامان. الماتىدان شىققالى بەرى كوكشۋلان ۆاگونىمىزدىڭ ەلىرگەن ەكى جولسەرىگى ويىنا نە كەلسە، سونى ىستەپ كەلەدى. ونسىز دا قاپىرىق ۆاگونعا ادامدى العان ۇستىنە توپىرلاتىپ الىپ جاتىر. ودان تۇسكەن ناپاقانى ۇيالماي-قىزارماي، ەل كوزىنشە سانايدى. ءبىرى دەرەدەي ۇزىن، سىلىڭگىر قارا. ەكىنشىسى – كويلەك-شالبار كيىپ العان كادىمگى قارا قونجىق. ءبىزدىڭ باۋىرجان ۇسەنوۆتىڭ «قونجىعىنداي ايۋدىڭ جيدەكقۇمار» دەگەن دەگەن ءبىر ولەڭ جولى بار ەدى. تۋرا سول. اۋزى تاماقتان بوسامادى.

ۆاگونداعىلاردى ادام ساناتىنا قوسپايدى. اكىرەڭدەپ سويلەيدى. راحىمباي اعام ونى ءارى-بەرى سىپايىلاپ تارتىپكە شاقىرىپ كورىپ ەدى، تىڭدايتىن سىڭاي تانىتپادى. ءتىپتى بۇكىل ەل سىيلايتىن ارداقتى اعامدى ەپتەپ تىلدەڭكىرەپ دە جىبەردى-اۋ دەيمىن. «قو-و-و-وي، بولماس...»، – دەپ، ءبىزدىڭ اعاي ورنىنان تۇردى. قازىر قىزىقتىڭ كوكەسى بولادى ەندى...

سول بويى جىڭىشكە ءدالىزدى جاعالاپ كەتكەن راحاڭ ۆاگوننىڭ جولسەرىكتەر عانا كىرە الاتىن جەكە تۋالەتىن ءوز كىلتىمەن اشتى. كىلت بولعاندا، كادىمگى تەگەۋرىندى تەمىرجولشىنىڭ شۇباتىلعان تەمىر كىلتى. ول كىلتكە جالعانعان كاسىبي جولشىلاردىڭ ۇساق-تۇيەك اساي-مۇسەيلەرى تاعى بار... تەك اشىپ قانا قويماي، ونىسىن جولسەرىكتەرگە ادەيى كورسەتىپ، ساندەپ بۇراپ تۇرىپ الدى. ەكى جولسەرىكتىڭ كوزدەرى شاراسىنان شىقتى. كومەيلەرىنەن ءۇن شىقپاي قالدى. ءبىر-بىرىنە ۇرەيلى كوزبەن قارادى. مىنا كىسىنىڭ قولىندا كانىگى تەمىرجولشىلاردا عانا بولاتىن ارناۋلى كىلت قايدان ءجۇر؟ ءسىرا، سالانىڭ سىرتتاندارىنىڭ ءبىرى بولماسىن؟!

جولسەرىكتەردەن ابدەن مازا كەتتى.

سول سول-اق ەكەن، ۆاگون ىشىندەگى احۋال ءاپ-ساتتە وزگەرىپ سالا بەردى. ءبىزدىڭ كۋرستاعى نۇر ديدارلى نۇرميرا اقىننىڭ «كوكتەم بوپ كەلىپ ەدىڭ، قىسقا تەز الماستىڭ-اۋ» دەپ كەلەتىن ولەڭى بار ەدى. قۇددى سونىڭ كەرى. اپتاپتان كوز اشپاي تۇرعان اننەنكوۆتىڭ ازاپ ۆاگونىنىڭ ءىشىن قوڭىرسالقىن سامال جايلادى. الدەقايدان سالقىنداتقىش ىسكە قوسىلىپتى. ارتىق ادام الۋ ساپ تيىلدى. جولسەرىكتەردىڭ ۇزىن بويلىسى ولاي ءبىر ءوتىپ، بىلاي ءبىر ءوتىپ، اۋىق-اۋىق ەسىكتەن قاراپ كەتەدى. جاقسى اعاعا جاناسۋدىڭ جولىن تابا الار ەمەس. راحاڭ بولسا، ءتۇسىن بەرمەي، تومسىرايىپ وتىر. انالاردىڭ كوزىن الا بەرە، بىزگە قاراپ ەزۋى جايىلىپ كۇلىپ الادى دا، جايىلما كولىندەي جايىلىپ بارا جاتقان ەكى ەزۋدى لەزدە جيا قويادى.

ءبىر ساتتە مەن دالىزگە شىقتىم. ۇزىن بويلى جولسەرىك دەرەۋ جانىما جەتىپ كەلدى. «اعا، – دەيدى وزىنەن ونشاقتى جاس كىشى ءھام اعا سيقى جوق ماعان، – انا كىسى تەمىرجولدا جۇمىس ىستەي مە؟». «ارينە»، – دەيمىن باسقا ءسوز قاپەلىمدە اۋزىما تۇسپەي.

سالدەن سوڭ بار باتىلدىعىن بويىنا جيناعان قونجىق پەن جيراف كۋپەمىزگە كەلدى. ەكەۋىنىڭ دە ەرى موينىنا كەتكەن. قىز الىپ قاشىپ، ايىپتى بوپ وتىرعان قۇدالار سەكىلدى كۇمىلجيدى. قونجىق دەپ قوراشسىنىپ جۇرگەنىمىز وسى ۆاگوننىڭ باسشىسى ەكەن. اعا-اۋ، كەشىرىڭىز، اعا-اۋ، شەل باستى، اعا-اۋ، باس مىنە... اعا-اۋ، نەگە ۇندەمەيسىز، اعا-اۋ، ايتىپ ولتىرسەڭىزشى... وسى سىقىلدى بىردەڭەلەر... قۋىقتاي كۋپە ىشىندە كۇلكى شاقىراتىن كىشىپەيىلدىلىك سيمفونياسى دامىلسىز ويناپ جاتىر، ويناپ جاتىر...

ءبىر كەزدە تولەگەنگە جىنى كەلىپ، باسىن قاسىپ وتىرعان بازارباي سەكىلدى دىمى شىقپاي قالعان ايبىندى اعاما ءتىل ءبىتتى. سودان راحاڭ سويلەدى. ايتىپ جاتىر، ايتىپ جاتىر... بۇكىل جولسەرىكتەر جۇيەسى بەتىمەن كەتكەن. بەتىمەن كەتپەسە، نە مىناۋ؟ اقشا سۇرايدى، ەلگە اكىرەڭدەيدى، ءتىپتى كوزدەرىن شەل باسقانى سونشالىق، قاراپايىم جولاۋشىنىڭ كەيپىنە ەنگەن وزدەرىنىڭ باسشىلارىن تانىمايدى...

– اعا، ايتىڭىزشى ەندى، سونىمەن ءسىز كىمسىز؟، – دەدى قونجىق جولسەرىك تورعايداي ءبۇرىسىپ.

– اينالايىن، مەن قاتارداعى پروۆودنيكتەن تارپاڭوۆتىڭ ورىنباسارلىعىنا دەيىن وسكەن جيىرما جىلدىڭ ىشىندە ءدال مۇنداي سۇمدىق كورگەن ەمەسپىن، – دەدى عوي سوندا ءبىزدىڭ راحاڭ.
قارسى الدىندا ەربيىپ وتىرعان ەكەۋ سىلق ەتە ءتۇستى. ول كەزدە تارپاڭوۆ دەگەن فاميليا تەمىرجولدىڭ تۇتقاسى دەگەنمەن بىردەي ەستىلەتىن. ال كوپ جىل وسى سالادا باسشىلىق قىزمەت ىستەگەن قازىبەك تارپاڭوۆ ءبىزدىڭ راحاڭنىڭ جاقىنىراق ارالاساتىن دوس-جاراندارىنىڭ ءبىرى ەكەنى دە راس-تى... باسە، انا جولسەرىكتەردىڭ زارەسىن ۇشىرعان سيقىرلى كىلتتەردى قايدان الىپ ءجۇر دەسەم...

قىسقاسى، قونجىق قۇمىرسقاعا، جيراف سوناعا اينالدى. راحاڭ ەكى جىگىتتىڭ «ەندى ەلگە ءزابىر كورسەتپەيمىز، جوندەلەمىز، تۇزەلەمىز، بۇدان سوڭ جاقسىلاپ قايتا قۇرىلامىز» دەگەن ۋادەسىن الىپ، ارالدىڭ توبەسى كورىنگەن كەزدە عانا ولاردى ازەر كەشىردى...

جارايدى، كەيىپكەرىمىزدىڭ كاسىبي شەبەرلىگىنە كوشەيىك. راحىمباي حاناليەۆتىڭ «لەنينشىل جاستاعى» قىزمەت بولمەسىن كورگەن دە ارماندا، كورمەگەن دە ارماندا. توعىز قاباتتى گازەت-جۋرنالدار ءۇيىنىڭ جەتىنشى قاباتىنا قونىس تەپكەن باسىلىمنىڭ ەڭ تار بولمەسى وسى راحاڭدىكى ەدى. «سارقىرامانىڭ ارجاعىندا، سىلدىرامانىڭ بەر جاعىندا» دەگەندەي، بۇل بولمە سەكرەتارياتقا كىرەر ەسىكتىڭ وڭ جاعىندا، جۇمىسشى جاستار ءبولىمىنىڭ سول جاعىندا. تەرەزە دەگەننەن جۇرداي، اۋزى-مۇرنى جوق وتاۋ. ءتورت-بەس ادام قاتار كىرسە، ورىن تاپشىلىعى بىردەن كورىنىپ قالادى. بىراق گازەتتىڭ ەڭ قۇتتى بولمەسىنىڭ ءبىرى وسى ەدى. قۋىقتاي ەكەندىگىنە قاراماستان بۇل بولمەگە باس سۇقپايتىن ادام جوق. «كوڭىل سىيسا، ءبارى سيادى» دەگەن ماقالدى عىلىمي اپروباتسيادان وتكىزۋگە ناعىز تاپتىرمايتىن جەر سول. راحاڭ بۇل بولمەدە مەيمان قابىلداپ قانا قويمايدى، فوتواپپاراتىنا پلەنكا سالادى، سارى التىنداي سۋرەتتەرىن ساقتايدى.

ءوز باسىم بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا جۇمىس ىستەگەن جىلدارىمدا سان ءتۇرلى فوتوتىلشىمەن ەتەنە ارالاستىم. ارقايسىسىنىڭ ءستيلى ءار ءتۇرلى. ماسەلەن، دەندەربەي ەگىزوۆ بوزالا تاڭنان تۇرىپ الىپ، كەيىپكەرىن كۇنى بويى اڭديدى. ايتجان مۇرزانوۆ الدىن-الا قيمىلداپ، بىرنەشە نۇسقانى ازىرلەپ قويادى. سوۆەتبەك ماعزۇموۆ ادامدى ۇنەمى ءىس-قيمىل ۇستىندە سۋرەتكە تارتادى. قوزعالىستاعى كىسىنى توقتاتساڭ بولدى، باسىڭ پالەگە قالادى. ال راحاڭا ادام قوزعالىپ كەلە جاتىر ما، تاپجىلماي تۇر ما، ءبارىبىر. ول بىرەر مينۋت بۇرىن سۋرەتكە تارتاتىن ادامىن جاقسىلاپ دايىندايدى. ويلى كەيىپكە ەنگىزەدى، سويلەپ وتىرعانداي وبراز قالىپتاستىرادى. ءسويتىپ، ءبىر ورىندا تۇرعان ادامعا دا قيمىل دارىتادى.

راحاڭنىڭ سۋرەتكە تۇسىرگەن كەز-كەلگەن كەيىپكەرىن قاتارداعى كىسى ەمەس، كاسىبي اكتەر دەرسىڭ. سەبەبى، ەرتەڭىنە گازەتتەن جاساندىلىقتىڭ ءىزىن دە كورە المايسىڭ. تابيعيلىق دەگەنىڭ تۇتاسىپ تۇر...
ول جاقىندا عانا جۇزگە تولعان «جاس الاشتىڭ» فوتوشەجىرەسىن جاساۋعا ولشەۋسىز ۇلەس قوستى. قازاق رۋحانياتىنداعى تۇلعالاردىڭ بەينەسىن تاريحقا تاڭبالادى. سيرەك كەزدەسەتىن ساتتەردى سۋرەتكە ءتۇسىرىپ، جۋرناليستيكانىڭ جىلناماسىنا ەنگىزدى. ۇلكەن-كىشىگە ءوتىمدى، ابىرويلى اعا، ىزەتتى ءىنى بولا ءبىلدى. ەشكىمدى رەنجىتپەۋگە تىرىستى. جۇرگەن جەرى توي-دۋمان مەن ويىن-كۇلكىنىڭ ورداسىنا اينالىپ سالا بەرەتىن. مەن كورگەن فوتومەرگەندەردىڭ ىشىندەگى ەڭ كوڭىلدىسى وسى راحىمباي اعام ەدى. تۇمسىعى سالا قۇلاش فوتواپپاراتى ۇنەمى موينىندا اسۋلى جۇرەدى. اسەرلى كورىنىس كوزگە شالىنسا، كىلت توقتاپ، بىرەسە جۇرەلەپ، بىرەسە بۇقپانتايلاپ، وڭتايلى ءساتتى كۇتەدى. فوتومىلتىعىنىڭ قۇلاقشاسىن قايىرىپ، ءتوزىمىڭدى ابدەن تاۋىسىپ بارىپ، سىرت ەتكىزەدى ءبىر كەزدە. «قاسيەتى كوزگە بىتكەن كورىكتىم، كوزدەگەنىن قالت جىبەرمەس مەرگەنىم!»، – دەپ سۇيسىنەسىڭ مۇندايدا.

راحىمباي حانالى وسىدان ون التى جىل بۇرىن ومىردەن ءوتتى. دەندەگەن دەرتتەن ايىعا المادى. بىراق كوڭىل سەنبەيدى. الماتىداعى بۇرىنعى گازەت-جۋرنالدار ءۇيىنىڭ ماڭىنا بارا قالساڭ، «كۇمىستى مىلتىق قولعا الىپ...» دەپ ماحامبەت اقىن جىرلاعانداي، فوتواپپاراتىن وڭتايلاپ، ءبىر بۇرىشتان شىعا كەلەتىن سياقتانادى. ال كۇمىستى مىلتىقتىڭ التىن مىلتىققا اينالىپ، قاڭتارۋلى جاتقالى قاشان. جوق، قاڭتارىلا قويماپتى، بەرتىنگە دەيىن ازات دەگەن ۇلى فوتوتىلشىلىك قىزمەت اتقارىپ، كۇمىستى مىلتىقتى وڭدى-سولدى سىلتەپ ءجۇردى. قازىر باسقا جۇمىسقا اۋىسقانىمەن، سۋرەت ونەرىنەن جيرەنە قويعان جوق. جالپى، كۇمىستى مىلتىقتىڭ يەسى تەك سوڭىنا تاعىلىمدى تۋىندىلارىن عانا قالدىرماپتى. جايدارى جەڭگەمىز افريزا ەكەۋى التىن اسىقتاي ۇل، كۇمىس قاسىقتاي قىز ءوسىردى. سونىڭ ىشىندە بۇگىنگى مەرەيلى مەملەكەتتىك قىزمەتشى، كەزىندە تاريحى باي تاراز قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى، كەيىن ديپلوماتيالىق جۇمىسقا ارالاسىپ، بىشكەكتىڭ كونسۋلى بولعان الەۋەتتى ارىپتەسىمىز جاسۇلان راحىمبايۇلىنىڭ ورنى بولەك.

قايران راحاڭدى ويلاساق، كوپ نارسە ەسكە تۇسەدى. قىرىقتاعى قىلشىلداعان جۇماباي شاشتايۇلى باستاعان جاس جۋرناليستەر «تاراز» قوناق ۇيىندە راحىمباي حانالىمەن ءازىل-قالجىڭ ۇلگىسىندەگى ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىن وتكىزگەنىمىزدى ايتساڭىزشى. انۋاربەك اۋەلبەكوۆتىڭ «راحاڭ كەلدى قىرىققا» دەگەن تولعاۋىن كەيىپكەردىڭ قاتىسۋىمەن جاعىمىز تالعانشا تالدايتىنىمىز شە؟ نەمەسە:

بولسا دا، ماقسات بيىك، مۇراتىم باي،
بۇل باقىت ماڭگى باستا تۇراتىنداي.
قاسىمنان شىر ءۇيىرىلىپ شىقپاي ءجۇرىپ،
سۋرەتكە تۇسىرگەن-ءدى راحىمباي... –

دەپ تەرمەلەنىپ كەلەتىن، ازىلكەش انەش اقىن «سپرينتتەن» ۇتىپ الا جازداعان اتاقتى «اق ۆولگانىڭ» جىرىن قايدا قويارسىڭ؟! قازىر سونىڭ ءبارى دە ەستەلىك...
ءبىر سوزبەن قايىرساق، راحاڭ، قىزىق، مول جىلدار...

* * *

ارامىزدا امان-ەسەن جۇرگەندە ءدال وسى كۇندەرى ول: «و، اتاڭنىڭ قوقي، بۇل دا كەپ قاپتى عوي؟»، – دەپ، ماۋسىمنىڭ جيىرما بەسىندە تولاتىن ءوزىنىڭ جەتپىسىنە اسىعىپ-اپتىعىپ، جانىعىپ-جانتالاسىپ دايارلانىپ جاتار ەدى. سويتەر ەدى... رۋحى شات بولسىن ارداقتى اعامىزدىڭ!

باۋىرجان ومارۇلى

پىكىرلەر