"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى سوڭعى ءۇش اي ارالىعىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وبلىستىق سوتتارىمەن، قالالىق سوتتارمەن جانە سۋديا، زاڭگەرلەرمەن بايلانىس ورناتىپ، حالىقتىڭ قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىراتىن ماقالالار مەن سۇحباتتاردى وقىرمانعا ۇسىنعان بولاتىن. ال كەزەكتى ماتەريالدا وسى ۋاقىتقا دەيىن ايتىلعان ويلار مەن تۇشىمدى پىكىرلەردى جيناقتادى.
پرەزيدەنتتىڭ "قازاقستان جولى – 2050: ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق" اتتى جولداۋىندا "الەمنىڭ دامىعان 30 ەلىنىڭ قاتارىنا ۇمتىلىس كەزىندە بىزگە باسەكەلەستىك، ادىلەتتىلىك، زاڭنىڭ ۇستەمدىگى جانە جوعارى قۇقىقتىق مادەنيەت احۋالى قاجەت" دەپ اتاپ كورسەتكەن ەدى. مەملەكەت باسشىسى ءۇش نەگىزگى مىندەتتى: ۇلتتىق قۇقىقتىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن، زاڭ ۇستەمدىگىن جانە جوعارى قۇقىقتىق مادەنيەتتى قامتاماسىز ەتۋدى ىسكە اسىرۋعا ەرەكشە نازار اۋداردى. وسى تۇرعىدا حالىقتىڭ قۇقىقتىق مادەنيەتىن، ماسەلەلەرىن باعالاۋ مەن شەشۋدىڭ جاڭا تاسىلدەرىن ۇيىمداستىرۋدىڭ ماڭىزى زور.
قازاقستاننىڭ الدىندا قۇقىقتىق مادەنيەتى جوعارى، زاڭدى قۇرمەتتەيتىن، گۋمانيزم مەن ادىلەتتىلىك قاعيداتتارى ارەكەت ەتەتىن قۇقىقتىق، ازاماتتىق قوعام قۇرۋ مىندەتى تۇر. ال بۇل ماقسات حالىقتىڭ قۇقىقتىق ساناسىنىڭ، قۇقىقتىق مادەنيەتىنىڭ، الەۋمەتتىك جانە زياتكەرلىك دامۋىنىڭ جوعارى دەڭگەيىنە يە بولعان، ءوز تاڭداۋىن ەركىن قابىلداعان جانە ءوز ارەكەتتەرى ءۇشىن دەربەس جاۋاپ بەرۋگە قابىلەتتى بولعان كەزدە عانا ورىندالادى. قۇقىقتىق سانا مەن قۇقىقتىق مادەنيەتتىڭ جوعارى دەڭگەيى تاۋەلسىز، ادىلەتتى، قۇرمەتتى سوت بيلىگى ورنىققان ۋاقىتتا عانا بولادى. وسىعان بايلانىستى قازاقستاندىق ازاماتتىق قوعامنىڭ قۇقىقتىق ساناسى مەن قۇقىقتىق مادەنيەتىنىڭ دەڭگەيىن ارتتىرۋدا سوت جۇيەسى نەگىزگى ءرول اتقارادى. قۇقىق تەورياسىنداعى قۇقىقتىق سانا مەن قۇقىقتىق مادەنيەت دەگەنىمىز نە؟
قۇقىقتىق سانا - بۇل ادامداردىڭ ءىس-ارەكەتكە نەمەسە مەملەكەت تاراپىنان قابىلدانعان زاڭعا قاتىناسىن بىلدىرەتىن يدەيالار جيىنتىعى. قۇرىلىمدىق تۇرعىدان قۇقىقتىق سانا ەكى نەگىزگى ەلەمەنتتەن تۇرادى: قۇقىقتىق پسيحولوگيا جانە قۇقىقتىق يدەولوگيا. قۇقىقتىق پسيحولوگيانىڭ مازمۇنى - ادامداردا قولدانىستاعى قۇقىقتىق نورمالارعا جانە ولاردى قولدانۋ پراكتيكاسىنا بايلانىستى پايدا بولاتىن سەزىمدەر، ەموتسيالار، تاجىريبەلەر، كوڭىل-كۇيلەر، ادەتتەر، ستەرەوتيپتەر. قۇقىقتىق يدەولوگيا - بۇل قۇقىقتىق شىندىقتى كونتسەپتۋالدى، جۇيەلەنگەن تۇردە كورسەتەتىن جانە باعالايتىن قۇقىقتىق يدەيالاردىڭ، تەوريالاردىڭ، كوزقاراستاردىڭ جيىنتىعى. مىسالى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا قاتىستى قۇقىقتىق يدەولوگيانىڭ كوزدەرىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2010 جىلدان 2020 جىلعا دەيىنگى كەزەڭگە ارنالعان قۇقىقتىق ساياسات تۇجىرىمداماسىن جاتقىزۋعا بولادى.
قۇقىقتىق مادەنيەت - قۇقىقتىق اكتىلەردى، قۇقىقتىق جانە قۇقىق قولدانۋ قىزمەتىن، جەكە ادامنىڭ قۇقىقتىق ساناسى مەن قۇقىقتىق دامۋىن، سونداي-اق ونىڭ مىنەز-قۇلقىنىڭ ەركىندىگى ارقىلى قول جەتكىزگەن قۇقىقتىق ءومىردىڭ ساپالى جاي-كۇيى. قوعامنىڭ قۇقىقتىق ساناسى مەن قۇقىقتىق مادەنيەتىنىڭ جوعارى دەڭگەيىن قالىپتاستىرۋدا سوت جۇيەسىنىڭ ءرولى وتە ماڭىزدى.
مەملەكەت باسشىسى ن.ءا. نازارباەۆ سۋديالاردىڭ VI سەزىندە سويلەگەن سوزىندە
"تاۋەلسىز جانە ءادىل سوت – كەز كەلگەن مەملەكەت قىزمەتىنىڭ وزەگى. ونسىز الەمنىڭ بىردە-ءبىر ەلىندە قولايلى ينۆەستيتسيالىق احۋال دا، ازاماتتاردىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ جوعارى دەڭگەيى دە، قوعامنىڭ تابىستى دامۋى دا مۇمكىن ەمەس" دەگەن ەدى.
سوڭعى جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى سوتىنىڭ باسشىلىعىمەن مىناداي باعىتتار بويىنشا اۋقىمدى جۇمىس جۇرگىزىلدى: زاڭنامالىق نورمالاردى دايەكتى جەتىلدىرۋ، سوت قۇرىلىسىن جەتىلدىرۋ، داۋلار مەن جانجالداردى شەشۋدىڭ بالاما تاسىلدەرىن ەنگىزۋ، ازاماتتاردىڭ قالىڭ جىگىنىڭ سوت تورەلىگىنە قول جەتكىزۋىن قامتاماسىز ەتۋ، قازاقستاننىڭ سۋديالار كورپۋسىنىڭ كاسىبيلىگىن ارتتىرۋ.
2015 جىلعى 1 قاڭتارىنان باستاپ قىلمىستىق كودەكس، جوعارعى سوت جاڭا ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ كودەكسى ازىرلەندى، وندا پروتسەسكە قاتىسۋشىلار ءۇشىن ىڭعايلى جانە جەدەل زاماناۋي تەحنولوگيالاردى كەڭىنەن قولدانا وتىرىپ، ازاماتتىق ىستەردى قاراۋ ءتارتىبى قاراستىرىلعان.
جۇرتشىلىق ءۇشىن سوت اقپاراتىنىڭ بارىنشا اشىقتىعىن جانە قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جوعارعى سوتتىڭ سايتىندا بىرىڭعاي اقپاراتتىق-تالداۋ بازاسىندا جابىق وتىرىستاردا قارالعان ىستەردى قوسپاعاندا، سوت اكتىلەرى ورنالاستىرىلادى. سوت وتىرىسى زالدارى اۋديو-بەينەجازۋ جۇيەلەرىمەن جاراقتاندىرىلعان، پروتسەستەرگە قاتىسۋشىلاردى حاباردار ەتۋ ءۇشىن سمس حابارلامالار ەنگىزىلگەن، پروتسەسكە قاتىسۋشىلارمەن بەينەكونفەرەنتسيا بايلانىس جۇيەسى، بارلىق سوتتاردا ەلەكتروندىق سوت ءىسىن جۇرگىزۋ ەنگىزىلگەن.
"سوت كابينەتى" اقپاراتتىق سەرۆيسى ارقىلى سوت ورگاندارىنىڭ ونلاين-قىزمەتتەرىنە قولجەتىمدىلىك قامتاماسىز ەتىلەدى. ازامات نەمەسە زاڭدى تۇلعا وزىنە ىڭعايلى كەز كەلگەن ۋاقىتتا، ۇيدەن نەمەسە كەڭسەدەن شىقپاي، ينتەرنەت ارقىلى ءوتىنىش بەرە الادى.
بۇل وراسان زور جۇمىستىڭ بارلىعى، ءسوزسىز، زاڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ۇشىن، سوت تورەلىگىن ىسكە اسىرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا، سوت جۇيەسىنىڭ وڭ ءيميدجىن، سوتتاردىڭ اشىقتىعىن، حالىقتىڭ سوت تورەلىگىنە قولجەتىمدىلىكتى ارتتىرۋعا باعىتتالعان. قازىرگى ۋاقىتتا كوپتەگەن ادامدار سوتتاردان كومەك سۇرايدى، بۇل سوت جۇيەسىنە دەگەن سەنىمنىڭ ارتقاندىعىن كورسەتەدى.
