«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالىنىڭ كەزەكتى سۇحباتى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناما جانە قۇقىقتىق اقپارات ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، پروفەسسور سارپەكوۆ رامازان قۇماربەكۇلىمەن ءوتتى.
-رامازان مىرزا، ەلىمىزدەگى قۇقىقتىق ساياساتتى ىسكە اسىرۋ قالاي ءجۇرىپ جاتىر؟
-جالپى قۇقىقتىق ساياسات - تاۋەلسىزدىك العان جىلدان باستاپ تالقىلانىپ كەلە جاتقان وزەكتى ماسەلە. سەبەبى 1993 جىلى ءبىز ءوزىمىزدىڭ اتا زاڭىمىزدى قابىلدادىق. 1995 جىلى بۇكىلحالىقتىق رەفەرەندۋمدا قازىرگى قولدانىستاعى كونستيتۋتسيا قابىلداندى. ياعني باسقا دا ءبىزدىڭ ۇلتتىق زاڭنامالارىمىزدىڭ بارلىعى وسى اتا زاڭنىڭ نەگىزىندە دۇنيەگە كەلىپ جاتقانى بارشامىزعا ءمالىم. قوعام ءوزىنىڭ دامۋ جولىندا ۇلكەن ماقساتتاردى كوزدەيدى. ول ماقساتتارعا مەملەكەتتى دامىتۋ، حالىققا دۇرىس باعدار بەرۋ، ەكونوميكانى جەتىلدىرۋ، مەملەكەتتىڭ ىشكى جانە سىرتقى جاعدايلارىن رەتتەۋ جاتادى.
جالپى ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدە ءار ون جىل سايىن قۇقىقتىق ساياسات تۇجىرىمداماسى بەكىتىلەدى. 2010 – 2020 جىلدارعا بەكىتىلگەن وسى قۇقىقتىق ساياسات تۇجىرىمداماسى ءوزىنىڭ قىزمەتىن اتقارىپ بولدى. ەندى 2020-2030 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداما دايىندالادى. ونى ادىلەت مينيسترلىگى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناما جانە قۇقىقتىق اقپارات ينستيتۋتى بىرلەسە وتىرىپ جۇزەگە اسىرادى. قازىرگى ۋاقىتتا وسى تۇجىرىمداما اياقتالىپ، ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ ساراپتاماسىنا تاپسىرىلدى. ول سودان سوڭ پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ قۇقىقتىق ساياسات جونىندەگى كوميسسياسىندا تالقىنالىپ، ماقۇلداناتىن بولسا، مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن بەكىتىلىپ، 10 جىلعا جوسپار جاسالىنادى. ياعني ءبىزدىڭ ۇلتتىق زاڭنامامىزدىڭ بارلىق باعىتىنداعى ازاماتتىق، قىلمىستىق، قارجىلىق، جەر ماسەلەلەرىن قاراستىراتىن ۇلتتىق، ەكولوگيا جونىندەگى جانە تاعى باسقا دا الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى قامتيتىن زاڭنامالاردىڭ بارلىعى دەرلىك ون جىلعا دەيىن جوعارىدا ايتقان تۇجىرىمدانىڭ نەگىزىندە ءارى قاراي ءوربۋى كەرەك.
وسى تۇجىرىمدامادا ارقايسىسى سالا-سالاعا ءبولىنىپ، جازىلىپ تۇرادى. بۇلار ەڭ نەگىزگى قۇجاتتار. ەلىمىزدە 2016 جىلى 6 ساۋىردە قابىلدانعان «قۇقىقتىق اكتىلەر تۋرالى» زاڭ بار. وسى زاڭنىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ مەملەكەتتە قولدانىستا جۇرگەن زاڭدارىمىزدىڭ، زاڭعا تاۋەلدى باسقا دا قۇقىقتىق اكتىلەرىمىزدىڭ قالاي دايىندالۋ كەرەكتىگى، ولاردىڭ تۇرلەرى، ساناتتارى، قولدانىلۋ اياسى كورسەتىلگەن. بۇل ايتىلعانداردىڭ بارلىعى قۇقىقتىق اكتىلەر تۋرالى زاڭنىڭ ءبىر بولىگىندە كورسەتىلسە، ەكىنشى ءبىر بولىگىندە وسى قۇقىقتىق نورماتيۆتىك اكتىلەردى دايىنداۋ جولدارى قالاي جۇرگىزىلۋى كەرەك، نەدەن باستالاۋى كەرەك دەگەن سۇراقتار قاراستىرىلادى. ودان كەيىن ونى بارلىق ءتيىستى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن كەلىسۋ ماسەلەسى قولعا الىنادى.
تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن جايت، قازىر ەلىمىزدە كاسىپكەرلىككە قاتىستى قانداي دا ءبىر زاڭ دايىندالاتىن بولسا، مىندەتتى تۇردە ول «اتامەكەن» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ تەكسەرۋىنەن وتەدى. ياعني ولار رەسمي وكىل بولعاندىقتان وزدەرىنىڭ پىكىرلەرىن ءبىلدىرىپ، ساراپتامالار جاسايدى. مىنە، وسىنداي تارتىپتەر قۇقىقتىق اكتىلەر تۋرالى زاڭدا كورسەتىلگەن.
ازاماتتاردىڭ جەكە باسىنا، بوستاندىقتارىنا، قۇقىقتارىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىن زاڭداردىڭ قابىلدانۋ ءتارتىبى دە اتاپ وتكەن قۇقىقتىق اكتىلەر تۋرالى زاڭدا تىركەلگەن. سونداعى تالاپتاردى ساقتاۋ كەرەك. ونىڭ تالاپتارىن ساقتاۋعا كەلەتىن بولساق، مىسالى، بىزدە قازىر زاڭ ازىرلەۋدىڭ ءۇش سۋبەكتىسى بار. ەگەر پرەزيدەنت ءوزىنىڭ جولداۋىندا، حالقىنىڭ الدىنا شىعىپ سويلەگەن سوزىندە «قوعامعا وسىنداي زاڭ كەرەك» دەيتىن بولسا، پرەزيدەنت ءوزىنىڭ ءسوزىنىڭ ىشىندە سول زاڭداردى اتاپ، ءوزىنىڭ وكىلەتتىلىگىن پايدالانىپ، بەلگىلى ءبىر زاڭنىڭ دايىندالۋىنا نۇسقاۋ بەرەدى.
ەكىنشى وكىلەتتى ورگان – پارلامەنت دەپۋتاتتارى. ولاردىڭ «پارلامەنت جانە ونىڭ دەپۋتاتتارىنىڭ وكىلەتتى تۋرالى» زاڭنىڭ ىشىندەگى وكىلەتتىلىكتەرىن جانە كونستيتۋتسيانى پايدالانا وتىرىپ، زاڭ شىعارۋعا وزدەرىنىڭ باستامشىلىق قۇقىقتارى بار.
ءۇشىنشى باستامشىلىق قۇقىق تانىتاتىن سۋبەكتىمىز – ۇكىمەت. نەگىزى قازىرگى قابىلدانىپ جاتقان زاڭدارىمىزدىڭ باسىم كوپشىلىگى ۇكىمەتتىڭ دايىنداپ جاتقان زاڭدارى.
وتكەن 6-شاقىرىلىمدا ءماجىلىس وتە بەلسەندىلىك تانىتقانىن، 35 زاڭ جوباسىن ازىرلەگەنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك.
ەڭ سوڭعى ساتىسىندا سول زاڭدار دايىندالىپ بولىپ، قۇقىقتىق ساراپتامادان ءوتىپ، دايىن بولعاننان كەيىن، ءماجىلىستىڭ قورجىنىنا كەلىپ تۇسەدى. سودان كەيىن ءارى قاراي ءماجىلىستىڭ ءوزىنىڭ ىشكى رەگلامەنتىمەن قارالاتىن بولادى. ءماجىلىستىڭ ىشكى رەگلامەنتىمەن قارالىپ بولعاننان كەيىن سەناتقا وتەدى، ودان كەيىن سەناتتىڭ ءوز رەگلامەنتتەرىنە سايكەس قارالادى.
سودان كەيىن عانا پرەزيدەنتكە جولدانادى.
-حالقىمىزدىڭ قۇقىقتىق مادەنيەتى مەن قۇقىقتىق ساناسىنا قانداي باعا بەرەر ەدىڭىز؟
حالىقتىڭ قۇقىقتىق مادەنيەتى مەن قۇقىقتىق ساناسىن قالىپتاستىرۋ توڭىرەگىنە كەلەتىن بولساق، نەگىزىنەن مەملەكەتتىك ورگانداردا زاڭ شىعارۋمەن اينالىساتىن وزدەرىنىڭ بولىمدەرى بولادى. ولار نەگىزىنەن پارلامەنت اپپاراتىنىڭ، ءماجىلىس پەن سەناتتىڭ زاڭ شىعارۋمەن جۇمىس جاسايتىن اپپاراتىنىڭ جۇمىستارىن كۇندەلىكتى باسشىلىققا الىپ وتىرادى.
بىراق حالىقتىڭ قۇقىقتىق مادەنيەتىن كوتەرۋ تەك عانا وسىلارعا بايلانىستى ەمەس، ول جالپى مەملەكەتتىك مەكەمە بولسا دا، مەملەكەتتىك ەمەس مەكەمە بولسا دا، كۆازي مەملەكەتتىك ۇيىم، كاسىپكەرلىك بولسا دا، قاراماعىنداعى ادامداردىڭ قۇقىقتىق مادەنيەت دەڭگەيىن جاقسارتىپ، دامىتۋعا مىندەتتى دەپ ەسەپتەيمىن. سەبەبى وزدەرىڭىز بايقاپ جۇرگەندەي، كاسىپكەرلىكپەن اينالىساتىن، جەكە شارۋاشىلىقتارى بار ادامداردىڭ، مەملەكەتتىك قىزمەتتە جۇرگەندەردىڭ ومىرىندە زاڭعا بايلانىستى، زاڭ شىعارۋشى ورگاندارعا قاتىستى ماسەلەلەر مىندەتتى تۇردە الدىنان شىعادى.
قازىر كورىنگەن باسشىنىڭ، كەز كەلگەن مەكەمەنىڭ بوساعاسىن جاعالاپ جۇرەتىن زامان ەمەس. قازىر تەك عانا ءار ماسەلەگە، ءار سۇراققا قاتىستى زاڭ نورمالارىن پايدالانا وتىرىپ، زاڭعا سۇيەنە وتىرىپ، اركىم ءوزىنىڭ قۇقىعىن قورعاۋعا مۇددەلى. ياعني قاجەت بولسا سوتقا جۇگىنۋ كەرەك، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا بارۋ كەرەك. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا بارعان كەزدە اۋرەشىلىككە ءتۇسىپ، ۋاقىتىن تەك جوعالتپاۋ ءۇشىن، اركىم قولدانىستاعى زاڭداردان حاباردار بولۋ كەرەك. ءوزىنىڭ تۋىنداعان سۇراعىنا تىكەلەي قاتىستى زاڭ نورمالارىن ءبىلۋ دە ازدىق ەتپەيدى. اركىم ءوزىنىڭ ساۋاتىن اشىپ وتىرۋعا مىندەتتى.
ءبىزدىڭ شەتەلدە وقىپ جۇرگەن جاستارىمىزدىڭ كوبى سول وقىپ جۇرگەن ەلدەرىنىڭ زاڭ تالاپتارىن، تارتىپتەرىن بىلگەنمەن، ءوز ەلىنە كەلگەندە كەي كەزدەرى ءبىزدىڭ زاڭدارعا قاتىستى كەمشىن تۇستارىن تانىتىپ قالادى. سول جاستار ءوز ەلىنىڭ زاڭدارىن وقىپ، ۇيرەنىپ، ءارى قاراي اتا-انالارىنا بولسىن، ورتاسىنا بولسىن ايتىپ، تۇسىندىرە جۇرسە، از دا بولسا ەل ازاماتتىرىنىڭ قۇقىقتىق مادەنيەتتەرىن كوتەرۋگە ۇلەس قوسار ەدى.
مەن 1982 جىلدان بەرى وسى زاڭ سالاسىندا جۇرگەن مامانمىن. سول كەزدەن بەرى كەزەڭ-كەزەڭگە ءبولىپ قارايتىن بولساق، تاۋەلسىزدىك العان 1990 جىلداردىڭ باسىنداعى جاعدايمەن قازىرگى ۋاقىتتى مۇلدەم سالىستىرۋعا كەلمەيدى.
قازىر حالىق ءوز مۇددەلەرىن قورعاپ، سوتقا ءجيى جۇگىنەدى. ەگەر سوتتىڭ العاشقى ساتىسىنان، مىسالى، اۋداندىق سوتتان ۇتىلىپ قالسا، ءارى قاراي وبلىستىق سوتقا جۇگىنۋگە بولاتىندىعىن بىلەدى. ەگەر وبلىستىق سوتتان وڭ شەشىم تابا الماسا، وندا رەسپۋبليكالىق جوعارعى سوتقا قالاي شاعىمدانۋدىڭ ءتارتىبىن ادامدار مەڭگەرىپ الۋدا. بۇل دا سول قۇقىقتىق دەڭگەيىمىزدىڭ ءبىرشاما كوتەرىلىپ كەلە جاتقانىنىڭ بەلگىسى دەپ ەسەپتەيمىن.
-ەلىمىزدەگى قابىلدانىپ جاتقان زاڭ جوبالارىنىڭ، بەلگىلى ءبىر مەملەكەتتىك ورگاندار قابىلدايتىن شەشىمدەردىڭ، نورماتيۆتىك- قۇقىقتىق اكتىلەردىڭ، زاڭدارداردىڭ، زاڭنامالىق اكتىلەردىڭ، زاڭ كۇشى بار جوبالاردىڭ اشىقتىعى قانداي دەڭگەيدە؟
بۇل سۇراق قازىرگى كەزدە حالىق تاراپىنان سىنعا ءتۇسىپ جاتىر. ول قابىلدانىپ جاتقان زاڭدارىمىزدىڭ حالىققا تۇسىنىكتى بولماۋى، قولدانىسقا يكەمدى بولماۋى، سودان كەيىن ونىڭ كۇردەلەنىپ كەتكەندىگىنەن. مىسالى، زاڭ 15 باپتان تۇراتىن بولسا، سول 15 باپتىڭ ءوزىن ىسكە اسىرۋ تەتىكتەرىن قاراستىراتىن، وسى زاڭعا تاۋەلدى باسقا دا قۇقىقتىق-نورماتيۆتىك اكتىلەر قابىلدانۋى كەرەك. ونىڭ ىشىنە ەرەجە، ۇكىمەتتىڭ قاۋلىلارى جانە ت.ب. كىرەدى. بۇلاردىڭ ىشىندە قاراما-قايشىلىق تۋىنداپ جاتادى نەمەسە ول قولجەتىمدى بولماي قالادى، كوپشىلىك ونى بىلمەيدى، قايدان، قالاي الىپ وقۋ كەرەكتىگى جونىندە حابارسىز بولادى.
ال ەندى وسى زاڭعا تاۋەلدى مەملەكەتتىك ورگاندار بار. وزدەرىنە ىڭعايلاندىرىپ شىعارعان بۇيرىقتاردى، ەرەجەلەردى سول ورگاننىڭ ماماندارى عانا ءبىلىپ وتىرادى. ال ول جاريالىلىققا جاتپايدى. سوندىقتان جاڭا قابىلدانعان زاڭ بولسىن، زاڭعا تاۋەلدى باسقا دا قۇقىقتىق اكتىلەر بولسىن، ونىڭ بارلىعى الدىن-الا جاريالانىپ، تالقىعا ءتۇسىپ تۇرعانى دۇرىس.
وسى رەتتە ايتا كەتەتىن جاعىمدى جاڭالىق، ول بيىلعى جىلدىڭ ناۋرىزىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە نورما شىعارماشىلىعىن جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. ول زاڭ 2021 جىلدىڭ 15 ناۋرىزىندا «ەگەمەن قازاقستان» مەن «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتتەرىندە جاريالاندى. سول رەسمي جاريالانعان كۇننەن باستاپ 10 كۇننەن كەيىن، ياعني 2021 جىلدىڭ 26 ناۋرىزىنان باستاپ زاڭدى كۇشىنە ەندى.
وسى زاڭنىڭ ىشىندە جوعارىدا ايتىپ كەتكەن كەمشىلىكتەردىڭ ورنىن تولتىرۋ قاراستىرىلعان. مىسالى، مەملەكەتتىك ورگاندار بولسىن، زاڭ شىعارۋعا تاۋەلدى باسقا دا ورگاندار بولسىن، ولار وزدەرىنىڭ قابىلدايتىن زاڭدارىنىڭ جوباسىن الدىن-الا جاريالاپ، حالىقتىڭ تالقىسىنا سالۋى كەرەك. ءتىپتى زاڭداردى ازىرلەۋ بارىسىنىڭ ءوزىن اشىق جۇرگىزىپ، پىكىر الماسىپ، سونىڭ بارىسىندا تۇسكەن ۇسىنىستاردى زەرتتەپ، ەسەپكە الىپ، زاڭ جوبالارىن ۇكىمەتتىڭ نەمەسە پارلامەنتتىڭ قاراۋىنا جولداۋ كەرەك دەگەن نورمالار ەنگىزىلىپ وتىر. بۇل زاڭ تالاپتارىن تۇسىنبەۋ، قولدانۋدا قيىندىق تۋدىرعان ماسەلەلەردى شەشەدى دەگەن ۇمىتتەمىز. بۇل ەندى عانا قولعا الىنىپ جاتسا دا قۋانتارلىق جاعداي.
قازىر بۇرىنعىداي جوعارعى وقۋ ورىندارى نەمەسە عىلىمي مەكەمەلەر تەندەرگە، كونكۋرسقا تۇسپەيدى، ءبىز قازاقستان بويىنشا وسى قۇقىقتىق ساراپتاما جۇرگىزەتىن مامانداردىڭ، عالىمداردىڭ تىزىمدەرىن جاساۋدامىز.
ول تىزىمگە ىرىكتەۋدىڭ دە ءوز تالاپتارى بار. ۇمىتكەر جوعارى بىلىمىنە، عىلىمي دارەجەسىنە، ەڭبەك وتىلىنە، مول تاجىريبەسىنە، سوتتالماعاندىعىنا جانە باسقا دا تالاپتارعا ساي ىرىكتەۋدەن وتەدى. سول تالاپتارعا سايكەس كەلەتىندەردى تىزىمگە قوسامىز. سودان كەيىن تىزىمگە ەنگەندەر، اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيە بويىنشا ءار سالاعا جاۋاپتى مامان رەتىندە بولىنەدى. مىسالى، اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاتىستى نەمەسە ەكولوگيا سالاسىنداعى زاڭ بولاتىن بولسا، تىزىمدەگى مامانداردىڭ ىشىنەن ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگى ساي كەلەتىن مامانداردى ىرىكتەپ الىپ، سولاردىڭ جەتەكشىلىگىنە بەرىلەتىن بولادى. ياعني زاڭدى قابىلداۋ بارىسىن سولار جۇرگىزەدى. ولاردىڭ اتقارعان جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىنىڭ بارلىعى ينستيتۋتتىڭ جانە ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ رەسمي سايتتارىندا جاريالانىپ تۇرادى. ياعني كوپشىلىكتىڭ نازارىنا ۇسىنىلادى.
سول زاڭ جوباسىندا قاتەلىكتەر مەن كەمشىلىكتەر كوپ بولاتىن بولسا، سىني پىكىرلەر كوپتەپ كەلەتىن بولسا، ول ماماننىڭ جىبەرگەن كەمشىلىكتەرى دەپ سانالادى. ەگەر زاڭ جوباسى بويىنشا ساراپتاما جۇرگىزگەن ماماننىڭ كاسىبي دەڭگەيى تومەن بولسا، جىبەرگەن قاتەلىكتەرى ورەسكەل بولاتىن بولسا، ەكى رەت ەسكەرتۋ بەرىلەدى، ءۇشىنشى ەسكەرتۋدەن سوڭ تىزىمنەن شىعارىلادى. ءارى قاراي ول ادام ساراپتاما جۇرگىزۋ قۇقىعىنان دا ايىرىلادى.
زاڭ قابىلدانعاننان كەيىن حالىققا ءتۇسىندىرۋ ماسەلەسى زاڭدى دايىنداعان مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ لاۋازىمدى ادامدارىنا جۇكتەلىپ وتىر.
ءبىزدىڭ ءۇمىتىمىز وسى ايتىلعانداردىڭ بارلىعى زاڭدا جازىلعانداي ورىندالاتىن بولسا، كەمشىلىكتەر ازايىپ، ماسەلەنىڭ بارلىعىن شەشىپ تاستاماسا دا، حالىقتىڭ نارازىلىعىن تۋدىراتىن ءبىرتالاي سۇراقتار شەشىمىن تاباتىن ەدى.
زاڭ جوبالارىنىڭ قابىلدانباي تۇرىپ الدىن الا جاريالىلىعى، اشىقتىقتى قامتاماسىز ەتىلەدى. اركىم ءوزىنىڭ پىكىرىن بىلدىرە الاتىن بولادى. ادىلەت مينيسترلىگىنە، باسقا دا مەملەكەتتىك ورگاندارعا تىكەلەي شىعىپ، ءار زاڭ بويىنشا ءوز ۇسىنىستارىن ايتا الاتىن بولادى.
سوڭعى ۋاقىتتا جەر ماسەلەسىنە قاتىستى ءار ءتۇرلى كوميسسيالار قۇرىلىپ، ولار باق-تا جاريالانىپ جاتىر. قوعامدىق قاتىناستى رەتتەيتىن، جەكە ادامنىڭ نەمەسە زاڭدى تۇلعانىڭ مۇددەسىنە جۇمىس جاسايتىن كەز-كەلگەن زاڭنىڭ الدىن الا تالقىلاۋدان وتكەنى دۇرىس.
2021 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ قازاقستاندا مۇلدەم بولماعان جاڭا كودەكس قولدانىسقا ەنگىزىلەدى. ول كودەكس «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك راسىمدىك-پروتسەسستىك كودەكس» دەپ اتالادى. بۇل ازاماتتار مەن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارىنىڭ، زاڭدى تۇلعالاردىڭ اراسىندا جاريالىلىق قۇقىقتىق قاتىناستار بويىنشا تۋىندايتىن داۋلاردى شەشەدى. بۇل كودەكس كۇشىنە ەنگەن سوڭ قازىرگى قولدانىستاعى «اكىمشىلىك راسىمدەۋ تۋرالى» جانە «جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ وتىنىشتەرىن قاراۋ تۋرالى» قوس زاڭ كۇشىن جويادى.
وسى زاڭ حالىقتىڭ قۇقىقتىق ساناسىن كوتەرۋگە، ولاردىڭ باستارىنا تۇسكەن ءبىر قيىندىقتارى بولاتىن بولسا، سولاردى شەشۋ ماسەلەسىن رەتتەۋگە ۇلەسىن قوسادى. مىسالى، جەر ماسەلەسىندە، سالىق ماسەلەسىندە مەملەكەتتىك ورگاندارعا بارىپ اركىم ءوزىنىڭ مۇددەسىن دالەلدەپ شىعۋ وتە قيىن دۇنيە. سەبەبى بارلىق مەملەكەتتىك ورگان قىزمەتكەرلەرىنىڭ قولىندا قابىلدانعان قۇجاتتار، نورمالار، بۇيرىقتار بار، ال قاراپايىم ادامدا ەشتەڭە جوق. سوندىقتان لاۋازىمدى تۇلعانىڭ قولىنداعى دۇنيەلەر جەكە ادامعا دا قول جەتىمدى بولۋ ءۇشىن جوعارىدا ايتقان كودەكس قابىلدانۋدا.
زاڭدىق تۇرعىدان كوپ ماسەلەنىڭ بەكىتىلىپ جاتقانى جاقسى اسەر قالدىرادى، ءوزىم ساراپشى رەتىندە، وسى جۇيەدە جۇرگەن ادام رەتىندە، اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستارعا وڭ باعا بەرەمىن. زاڭ تولىقتاي قولدانىسقا ەنەتىن بولسا، كوپ ماسەلە شەشىمىن تاباتىنىنا كامىل سەنەمىن.
سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
اڭگىمەلەسكەن: ەركە جومارت،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
