ەلدى زاڭ سالاسىنداعى وڭ وزگەرىستەردەن حاباردار ەتۋ ماقساتىندا «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالىنىڭ كەزەكتى سۇحباتى پاۆلودار وبلىستىق سوتىنىڭ توراعاسى قارامانوۆ باقىتجان مىرزامەن بولدى.
- باقىتجان مىرزا، پاۆلودار وبلىستىق سوتىنىڭ ۇجىمىمەن قانداي بيىك بەلەستەردى باعىندىردىڭىزدار؟ قاي جەتىستىكتەرىڭىز ەرەكشە ءارى ماڭىزدى بولىپ سانالادى؟
- ەلىمىزدىڭ باستى زاڭى - كونستيتۋتسياعا سايكەس قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا سوت تورەلىگىن تەك سوت قانا جۇزەگە اسىرادى. ازاماتتاردىڭ سوتقا دەگەن سەنىمى جالپى مەملەكەتكە دەگەن سەنىمدى بىلدىرەدى.
بۇگىندە جوعارعى سوتتىڭ تاراپىنان بۇرىن-سوڭدى بولماعان ءىس-شارالار اتقارالۋدا، دامىعان ەلدەردە قولدانىلاتىن جاڭا تاسىلدەردى، PR- تەحنولوگيالاردى قولدانىپ جۇرگىزۋدە.
وبلىستىق سوتتىڭ وقۋ oرتالىعىمەن زاڭدى تۇلعالار اراسىنداعى داۋلاردى شەشۋ جونىندەگى بىتىمگەرشىلىك راسىمدەر بويىنشا سوت اكتىلەرى جيناعى، ەڭبەك زاڭناماسى بويىنشا سۇراق-جاۋاپ جيناعى، «بالالاردىڭ تاربيەسىنە بايلانىستى داۋلار بويىنشا مەدياتسيا تۋرالى» ادىستەمەلىك ۇسىنىستار قۇراستىرىلدى.
ەڭبەك زاڭناماسى بويىنشا سۇراقتار مەن جاۋاپتار جيناعى «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىمەن بىرلەسىپ شىعارىلدى، ونىڭ فيليالدارىنىڭ ءبىرى «ەڭبەك داۋلارىنداعى بىتىمگەرشىلىك راسىمدەرى» ءبولىمى بولىپ تابىلادى.
بۇل ادىستەمەلىك جيناق وبلىستىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسىندا ۇسىنىلىپ، وبلىستىڭ بارلىق سوتتارىنا جىبەرىلدى.
«بيزنەستى سوت ارقىلى قورعاۋ» جوباسى اياسىندا «اتامەكەن» پاۆلودار وبلىسىنىڭ ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ كەڭسەسىندە مەدياتورلار بۇرىشى اشىلدى، ونىڭ قىزمەتى كاسىپكەرلەردىڭ مەدياتسيا ماسەلەلەرى بويىنشا اقىسىز كەڭەستەر الۋىنا باعىتتالعان.
مەن، اسىرەسە، پاۆلودار وبلىسىندا باستاۋ العان «مەكتەپتەگى مەدياتسيا –قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋدىڭ ناقتى شاراسى» جوباسى تۋرالى ايتقىم كەلەدى. بۇكىل الەم بويىنشا كامەلەتكە تولماعانداردىڭ ءبىلىم الۋىنىڭ جانە اۋمەسەرلىك مىنەز-قۇلىقىنىڭ قيىندىعى ەڭ وزەكتى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
رەسپۋبليكامىزدا حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس، ينستيتۋتسيونالدىق جانە زاڭنامالىق دەڭگەيدە قۇرىلعان بالانىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدىڭ ۇلتتىق مودەلى قالىپتاستى.
پاۆلودار وبلىسىندا كامەلەتكە تولماعاندار اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىق پەن قىلمىستىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا، مەكتەپتەگى مەدياتسيانى دامىتۋداعى ءوزارا ىنتىماقتاستىق تۋرالى «مەكتەپ، كوللەدج – جان-جالسىز اۋماق» اتتى پيلوتتىق جوبا جۇزەگە اسىرىلدى.
پاۆلودار وبلىسى اكىمى اپپاراتىنىڭ «قوعامدىق كەلىسىم» كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەنىڭ مەدياتسيا ورتالىعى، پاۆلودار وبلىستىق سوتى، پاۆلودار قالاسى پروكۋراتۋراسى، پاۆلودار وبلىسىنىڭ پوليتسيا دەپارتامەنتى جانە پاۆلودار وبلىسى ءبىلىم بەرۋ باسقارماسىنىڭ باستاماسىمەن، پاۆلوداردا «مەكتەپ، كوللەدج – جان-جالسىز اۋماق» پيلوتتىق جوباسىن ىسكە اسىرۋعا مەكتەپ وقۋشىلارى مەن كوللەدج ستۋدەنتتەرىنىڭ قاتىسۋىمەن «مەدياتسيا جانە زاڭ نەگىزدەرى»اتتى III ايماقتىق تۋرنير وتكىزىلدى. كوروناۆيرۋستىق پاندەمياعا بايلانىستى زاڭدىق تۋرنير ونلاين رەجيمىندە ءوتتى.
پاۆلودار وبلىسى اكىمدىگىنىڭ ىشكى ساياسات باسقارماسى «قوعامدىق كەلىسىم» كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمە مەدياتسيا ورتالىعىمەن مەكتەپتىك جانە ستۋدەنتتىك مەدياتسيانى ناسيحاتتاۋدا قۇقىقتىق مادەنيەت دەڭگەيىن ارتتىرۋ جانە ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىندە جان-جالداردى شەشۋدىڭ نەگىزگى ءادىسى رەتىندە مەدياتسيانى قولدانۋ ماقساتىندا zoom پلاتفورماسىندا ونلاين-رەجيمىندە:
-2020 جىلى وبلىستىڭ كوللەدجدەرى مەن مەكتەپتەرىنىڭ 200 جۋىق وقۋ-تاربيە ءىسى جونىندەگى مەڭگەرۋشىسى مەن مۇعالىمدەرىنە;
- 2020 جىلى وبلىس كوللەدجدەرىنىڭ ەكى جۇزدەن استام ستۋدەنتى مەن مەكتەپ وقۋشىلارىنا، بارلىعى مىڭعا جۋىق ادامعا بىرقاتار سەمينارلار ۇيىمداستىرىلدى.
سوت پراكتيكاسى كوپتەگەن داۋلار مەن جانجالدار نەكە-وتباسىلىققاتىناستاردان تۋىندايتىنىن كورسەتتى.
تالاپتاردا نەكەنىڭ بۇزىلۋىنىڭ باستى سەبەبى – مىنەز قۇلىقتارىنىڭ سايكەسسىزدىگى. بىراق بۇل سەبەپتىڭ ارتىندا: تۇرمىستىق قيىندىقتار، جالپى ومىرگە جانە ولاردىڭ ارقايسىسىنىڭ وتباسىنداعى رولىنە دەگەن كوزقاراستاردىڭ ايىرماشىلىعى، سونداي-اق زيناقورلىق، الكوگول، ناشاقورلىق، الەۋمەتتىك ماسەلەلەر: تۇرعىن ءۇيدىڭ بولماۋى، جۇمىس، فيزيكالىق زورلىق-زومبىلىق، ۇيدەگى زەرىكتىك، قارجىلىق جاعداي، ءۇشىنشى تۇلعالاردىڭ (ونىڭ ىشىندە تۋىستارىنىڭ) اسەرى، ءارتۇرلى ءدىني كوزقاراستار، قۇمار ويىندار تۇر.
سۋديالار وڭىردەگى وتباسىلارىن ساقتاۋ بويىنشا ءتيىستى شارالار قابىلداۋدا، تاتۋلاسۋعا مەرزىم بەرىلەدى، ەرلى-زايىپتىلار وتباسىلىق پسيحولوگقا، بيلەرگە جىبەرىلەدى.
وسى تۇستا «بيلەر كەڭەسى» جوباسى ءساتتى جۇزەگە اسقانىن ايتقىم كەلەدى. بيلەر كەڭەسىنىڭ قۇرامىنا وبلىستىڭ 154 قۇرمەتتى ازاماتتارى، اقساقالدار، ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى، وتستاۆكاداعى سۋديالار كىردى. بارلىق بيلەر مەدياتسيا داعدىلارىنا وقىتىلىپ، سەرتيفيكاتتار الدى.
2019 جىلدىڭ شىلدەسىندە بيلەر كەڭەسىنىڭ كونفەرەنتسياسى ءوتتى، وعان اكىمدەر، ادۆوكاتتار، مەدياتورلار، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وكىلدەرى شاقىرىلدى. بيلەر كەڭەسىنىڭ ەرەجەسى بەكىتىلدى، بيلەر كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرىنە سەرتيفيكاتتار مەن توسبەلگىلەر بەرىلدى، كۇردەلى ماسەلەلەر تالقىلاندى.
ءتيىمدى جۇمىس ءۇشىن سۋديالاردان، وتستاۆكاداعى سۋديالاردان، مەدياتورلاردان، پسيحولوگتاردان جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ وكىلدەرىنەن تۇراتىن جۇمىس توبى قۇرىلدى.
تاتۋلاسۋ ورتالىعىنا مىڭنان استام ادام جۇگىندى، ولارمەن كەلىسۋ الاڭىندا كەڭەسۋ مەن كەزدەسۋلەر وتكىزىلدى، ناتيجەسىندە 300-عا جۋىق داۋ سوتقا جەتپەي شەشىلدى.
سونداي-اق، سوتتار «انا ءۇيى» قوعامدىق قورى «تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق قۇرباندارىنا ارنالعان داعدارىستىق ورتالىقتىڭ» ومىرىنە بەلسەندى قاتىسادى، مۇندا پسيحولوگيالىق جانە زاڭگەرلىك كەڭەستەر بەرىلەدى.
پاۆلودار وبلىسىندا تاتۋلاسۋ ورتالىعى، 52 مەدياتسيا كابينەتى قۇرىلىپ، «بالالارى بار ايەلدەردى وڭالتۋ داعدارىس ورتالىعىندا» وتباسىلىق-كەڭەس بەرۋ كابينەتى بوي كوتەردى.
تورايعىروۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە ستۋدەنتتەر ءۇشىن مەدياتسيا كابينەتى اشىلدى. وبلىستا ەكى جۇزدەن استام كاسىبي جانە كاسىبي ەمەس مەدياتورلار جۇمىس ىستەيدى. بەكىتىلگەن مەموراندۋمدار اياسىندا مەدياتورلار، پسيحولوگتار، بيلەر قىزمەتتەرىن اقىسىز كورسەتەدى. وسى تۇستا جوعارعى سوتتىڭ باستاماسىمەن وسى ماسەلە بويىنشا زاڭنامالىق اكتىلەرگە بىرقاتار تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى.
سونىمەن ازاماتتىق پروتسەستىك كودەكسىنە سايكەس ازاماتتىق سوت ءىسىن جۇرگىزۋدىڭ مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى - داۋدى بەيبىت جولمەن رەتتەۋگە جاردەمدەسۋ بولىپ تابىلاتىنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. ىستەردى قاراۋ كەزىندە سۋديالار بەكىتىلگەن مەموراندۋمدار شەڭبەرىندە بيلەردى، مەدياتورلاردى، كاسىپوداقتار ورتالىعىنىڭ، «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى وكىلدەرى مەن كەلىسۋ كوميسسيالارىنىڭ وكىلدەرىن تارتۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋدە.
جالپى ايتقاندا، بۇرىن-سوڭدى بولماعان يگى ءىس-شارالار اتقارىلدى.
- سوڭعى بەس جىلدا قانداي وڭ وزگەرىستەر ورىن الدى؟
- وڭ وزگەرىستەردىڭ ءبىرى «سوت جۇيەسىنىڭ 7 ءتۇيىنى» باعدارلاماسى بولىپ تابىلادى. سوت جۇيەسى «سوت جۇيەسىنىڭ 7 ءتۇيىنى» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋعا باستى نازار اۋدارا وتىرىپ، ءوزىنىڭ دامۋىنىڭ جاڭا باعىتىن ايقىندادى. «ءمىنسىز سۋديا»، «ۇلگىلى سوت»، «ءادىل پروتسەسس»، «ساپالى ناتيجە»، «ە- سوت»، «وڭتايلى ورتا» جانە «سوتسىز تاتۋلاسۋ ورتالىعى» سەكىلدى جەتى توپ بار.
اتالعان باعدارلامالاردىڭ ماقساتى – ازاماتتاردىڭ سوت تورەلىگىن ساپالى اتقارىپ زاڭ ۇستەمدىگىنىڭ جوعارى سەنىمىنە قول جەتكىزۋ.
سونىمەن قاتار «تۇنگى سوت»، «وتباسى سوتى» جوبالارى جۇزەگە اسىرىلدى. سوتتاردا تاتۋلاستىرۋ ورتالىقتارى اشىلدى.
سوڭعى جاڭالىقتاردىڭ ءبىرى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ «مامانداندىرىلعان اكىمشىلىك سوتتار» تۋرالى جارلىعىنا سايكەس رەسپۋبليكا كولەمىندە جاڭا سوتتاردىڭ اشىلۋى بولىپ تابىلادى.
جاڭادان قابىلدانعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك راسىمدىك-پروتسەستىك كودەكسى سوت جۇيەسىن جەتىلدىرۋگە ارنالعان. اتاپ ايتقاندا، كودەكس بيلىك ورگاندارىمەن داۋ-دامايلاردى قاراۋ بارىسىندا ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى ساپالىق جاڭا دەڭگەيگە شىعارۋعا باعىتتالعان. ءار ءتۇرلى جاريا-قۇقىقتىق داۋلاردى شەشۋدە تاراپتاردىڭ تەڭدىگىن، قوعامنىڭ سوتقا دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋ، سوت تاجىريبەسىنىڭ بىرىزدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىن كوزدەيدى.
- قارا قىلدى قاق جارعان ادىلەتتىلىگىمەن كوزگە ءتۇسىپ، بيلىك تاراپىنان ۇزدىك ماراپاتتارعا يە بولعان ارداگەر قىزمەتكەر، سۋديا، ادۆوكاتتار بار ما؟ كىمدەردىڭ ەسىمىن ەرەكشە قۇرمەتپەن اتاپ وتەر ەدىڭىز؟
- ارينە، بار.
قارا قىلدى قاق جارعان، ءادىل شەشىم قابىلداعان وتستاۆكاداعى سۋديالار بولىپ سوت جۇيەسىنىڭ ارداگەرلەرى ا.ت. تۇرسىنبەكوۆ، ا.ش. حامزين، ە.ءا. تەمىروۆا.، م.م. بيكيەۆا.، ا.س. كۇزەكوۆ، ر.ق. سۇلەيمەنوۆتى اتاپ وتەر ەدىم.
بۇگىنگى كۇنى سوت تورەلىگىن ءادىل جۇزەگە اسىرىپ، مەملەكەتتىك ماراپاتتارعا يە بولعان جاس بۋىن ارىپتەستەرىمىز بارشىلىق.
- كارانتين رەجيمى سوت پروتسەسىنە كەدەرگى كەلتىرىپ جاتقان جوق پا؟
- الەمدى جايلاعان ىندەتكە بايلانىستى سوت پروتسەستەرى IT-تەحنولوگيالاردىڭ قولدانىلۋىمەن ونلاين-رەجيمدە وتكىزىلۋدە.
وبلىستىق سوتتا تسيفرلاندىرۋ جۇيەسى ىلگەرى دامۋدا. قىلمىستىق، ازاماتتىق، اكىمشىلىك ىستەر بويىنشا سوت پروتسەستەرى اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردىڭ كومەگىمەن بەينەكونفەرەنتسيا بايلانىسى، سونىڭ ىشىندە «TrueConf»، «Skype»، «Whatsapp» ءموبيلدى قوسىمشالارى ارقىلى قاشىقتىقتان جۇرگىزىلۋدە.
بارلىق سوت قۇجاتتارى «سوت كابينەتى» اقپاراتتىق سەرۆيسى ارقىلى تۇسەدى. حالىق تەحنولوگيا ءتىلىن جاقسى مەڭگەرگەنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. قاشىقتىقتان سوتقا قاتىساتىن ادامداردىڭ سانى ارتۋدا.
- سوتقا، زاڭعا بايلانىستى اقپاراتتاردىڭ اشىقتىعى، قولجەتىمدىلىگى قانداي دەڭگەيدە؟ حالىقپەن كەرى بايلانىس قانشالىقتى ءجيى ورناتىلادى؟
- ازاماتتاردىڭ سوت جۇيەسىنە قاتىستى سەنىمى تۋرالى ماسەلە ماڭىزدى جانە نەگىزگى بولىپ تابىلادى. سوت تورەلىگىن ساپالى اتقارۋدا «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىندا وسى ماسەلەگە باستى نازار اۋدارىلدى.
الەۋمەتتىك جەلىلەردە پاۆلودار وبلىستىق جانە اۋداندىق سوتتارى توراعالارىنىڭ، وبلىس سۋديالارىنىڭ جانە ءوزىمىزدىڭ وبلىستىق سوت ءباسپاسوز حاتشىسىنىڭ جەكە پاراقشالارى بار.
بۇگىنگى تاڭدا قازاقستاندا الەۋمەتتىك جەلىلەردى پايدالانۋشىلار سانى ءوسىپ كەلەدى، دەمەك قازىرگى كەزدە وتىنىشتەر مەن سۇراقتاردىڭ نەگىزگى بولىگى الەۋمەتتىك جەلىلەر (Facebook, Instagram) ارقىلى تۇسەدى جانە زەردەلەنىپ جاۋاپ بەرىلەدى.
سوت جۇيەسىنىڭ اشىقتىعى، بارلىق ىستەر بويىنشا مىندەتتى تۇردەگى تارتىپپەن سوت وتىرىستارى دىبىس-بەينە جۇيەسىمەن جۇرگىزىلۋىمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. وبلىس بويىنشا سوت وتىرىستارىنىڭ بارلىق زالدارى 100 پايىز دىبىس-بەينە جۇيەسىمەن جابدىقتالعان، بۇل سۋديالاردىڭ ارەكەتتەرىنە نەگىزسىز شاعىم بەرۋدى جويۋعا جانە سوت وتىرىسىنا قاتىسۋشىلاردىڭ تارتىپتەرىن رەتتەۋگە مۇمكىندىك بەردى.
مەملەكەت باسشىسى سۋديالاردىڭ ءۇىىى سەزىندە سويلەگەن سوزىندە اعىمدىق پاندەميا جاعدايىندا ەلىمىزدىڭ سوت جۇيەسى كۇردەلى سىناقتان وتكەنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋى بويىنشا، كارانتينگە قاراماستان ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىعىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى كۇن تارتىبىنەن الىنعان جوق. اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردىڭ ناتيجەسىندە سوت پروتسەستەرىن قاشىقتىق فورماتىنا جەدەل تۇردە اۋىستىرۋ مۇمكىندىگى تۋدى، بۇل قولايلى جانە ۇيلەسىمدى شارا بولىپ تابىلادى.
ەنگىزىلگەن ەلەكتروندىق سەرۆيستەر سوت پروتسەسىنە قاتىسۋشىلارعا وراسان زور مۇمكىندىكتەر بەرەدى، ازاماتتار ءۇشىن سوت جۇيەسىنىڭ قول جەتىمدىلىگىن وڭايلاتادى، سۋديالار مەن مامانداردىڭ جۇمىسىن جەتىلدىرەدى.
حالىقپەن ديالوگ قۇرۋ الاڭدارىنىڭ ءبىرى بولىپ - ەسەپ بەرۋ كەزدەسۋلەرى، جوعارى وقۋ ورىندارى مەن كوللەدجدەردىڭ جاستارىمەن كەزدەسۋلەر بولىپ تابىلادى.
كەلۋشىلەردىڭ قابىلداۋىن ۇيىمداستىرۋ كوكەيدەگى سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ - سوت توراعاسىنىڭ جۇمىسىنداعى ماڭىزدى فۋنكتسيالاردىڭ ءبىرى. ازاماتتاردى قابىلداۋ تۋرالى العاشقى اسەر ازاماتتاردى قابىلداۋدى ۇيىمداستىرۋ دەڭگەيىنەن قالىپتاسادى.
مەن ازاماتتاردى قابىلداۋدىڭ بەكىتىلگەن كەستەسىنە سايكەس قابىلداۋ جۇرگىزەمىن، دۇيسەنبى كۇنى ساعات 15.00-دەن 17.00-گە دەيىن، رەزيدەنت ەمەستەر كەز كەلگەن ۋاقىتتا قابىلدانادى. پروتسەسكە قاتىسۋشىلاردى وبلىستىق سوتتاردا قابىلداۋدى ازاماتتاردى قابىلداۋعا ارنالعان وكىمدىرگە (كەستەلەرگە) سايكەس اۋداندىق (قالالىق) سوتتاردىڭ توراعالارى جۇزەگە اسىرادى.
سوتتار اكىمشىسىمەن قابىلداۋ سەيسەنبى كۇنى ساعات 15.00-دەن 17.00-گە دەيىن جۇزەگە اسىرىلادى. بارلىق سوتتاردا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارعى سوتى، دەپارتامەنتى، پاۆلودار وبلىستىق سوتى، سوتتار اكىمشىسى جانە اۋداندىق (قالالىق) سوتتاردىڭ توراعالارىنىڭ ازاماتتاردى قابىلداۋ بەكىتىلگەن بىرىڭعاي قابىلداۋ ستاندارتى بار.
پاندەميا كەزەڭىندە قابىلداۋ on-line رەجيمىندە جۇزەگە اسىرىلىپ ءجۇر.
- قوس تاراپ داۋلى ماسەلەلەردى مەدياتسيالىق جولمەن شەشىپ، بەيبىت كەلىسىمگە كەلەتىن جاعدايلار ءجيى كەزدەسە مە؟ وسى جولمەن قانشا ماسەلە ءوز شەشىمىن تاپتى؟
- مەدياتسيا – تاراپتاردىڭ ەرىكتى كەلىسىمى بويىنشا جۇزەگە اسىرىلاتىن، ولاردىڭ ءوزارا قولايلى شەشىمگە قول جەتكىزۋى ماقساتىندا مەدياتوردىڭ (مەدياتورلاردىڭ) جاردەمدەسۋىمەن تاراپتار اراسىنداعى داۋدى (داۋ-شاردى) رەتتەۋ ءراسىمى.
حالىق مەدياتسيا ينستيتۋتى مەن باسقا تاتۋلاستىرۋ راسىمدەرى تۋرالى حاباردار بولۋ ءۇشىن، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانمەن بىرلەسىپ، وبلىس سۋديالارىمەن اۋىلدىق جەرلەردە تۇراقتى تۇردە ءتۇسىندىرۋ جانە اقپاراتتىق جۇمىستار جۇرگىزىلدى.
ورتاق شەشىمگە كەلۋگە سۋديا ەمەس، مەدياتور دەگەن مامان كومەكتەسەدى. تاراپتار كەلىسىمگە كەلسە، ءوزارا جازباشا كەلىسىم شارتىن جاساسادى. ول مەدياتسيا تۋرالى شارت دەپ اتالادى.
اعىمداعى جىلدىڭ 3 ايىندا وبلىس سوتتارىندا 841 ازاماتتىق ءىس مەدياتسيا تارتىبىندە قارالدى. ونىڭ ىشىندە 791 ءىس مەدياتسيا تارتىبىمەن، 10 ءىس پارتيسيپاتيۆتىك ءراسىم تارتىبىمەن، 40 ءىس تاتۋلاسۋ كەلىسىمىن جاساۋمەن اياقتالدى. 16 قىلمىستىق ءىس مەدياتوردىڭ قاتىسۋىمەن قارالدى.
مەدياتسيا تارتىبىمەن قىلمىستىق جاۋاپتىلىقتان تاتۋلاسىپ، كەلتىرىلگەن زياندى قالپىنا كەلتىرىپ، باس بوستاندىعىنان ايىرماي قارالعان قىلمىستىق ىستەردىڭ سانى ونشا اۋىر ەمەس جانە اۋىرلىعى ورتاشا قىلمىستار بويىنشا ارتتى. 2967 اكىمشىلىك ءىس تاراپتاردىڭ تاتۋلاسۋىمەن اياقتالدى.
- قوعامدا كەلەڭسىزدىكتەر، اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتار، قىلمىس ورىن الماس ءۇشىن، ولاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قانشالىقتى ءجيى بريفينگتەر مەن دوڭگەلەك ۇستەلدەر ۇيىمداستىراسىزدار؟
- وبلىس سوتتارى قوعام ءۇشىن ارقاشاندا اشىق.
حالىقتىڭ سەنىمىن ارتتىرۋ - سوت جۇيەسىنىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ قالماق. بۇل تۇرعىدا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى جانە الەۋمەتتىك جەلىلەرمەن ءتيىمدى ءوزارا ءىس-قيمىل قۇرۋ ماڭىزدى ءرول اتقارادى. سوتتاردىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى جۇمىستارىمەن ۇيلەستىرۋشەلەرى، ونىڭ ىشىندە اۋداندىق سوتتار جانە ءباسپاسوز حاتشىسى الەۋمەتتىك جەلىلەردە رەزونانستى ىستەرگە اقپاراتتىق قولداۋ كورسەتۋ جانە سىني جاريالانىمدارعا جاۋاپ بەرۋ ماقساتىندا جەكە پاراقتارىن جۇرگىزەدى.
وبلىس سۋديالارى تۇراقتى نەگىزىندە «ءبىرىنشى ستۋديا» وبلىستىق «ERTIS» تەلەارناسىنىڭ باعدارلاماسىنا (تىكەلەي ەفيردە) قاتىسىپ، سوت جۇيەسىندەگى جاڭاشىلدىقتار مەن وزگەرىستەر تۋرالى ايتادى.
سوت تورەلىگىن جۇزەگە اسىرۋ تاقىرىبىنداعى بريفينگتەر توقسان سايىن، ال وزەكتى تاقىرىپتار بويىنشا دوڭگەلەك ۇستەلدەر ءجيى وتكىزىلەدى.
بارلىق ءىس-شارالار بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا كەڭ كولەمدە جارىق كورىپ، حالىقتىڭ نازارىنا جەتكىزىلەدى. بەينەروليكتەر تۇرىندەگى رەپورتاجدار الەۋمەتتىك جەلىدەن، تەلەديداردان كورسەتىلەدى.
- سوت جۇيەسىندەگى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قانداي ءىس-قيمىلدار جۇرگىزىلىپ جاتىر؟
- پاۆلودار وبلىسىنىڭ سوتتارىمەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىلدار بويىنشا ءتۇرلى دارىستەر، سەمينارلار، دوڭگەلەك ۇستەلدەر وتكىزىلەدى.
ءار سوتتاردا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى بويىنشا اقپاراتتىق ستەندتەر ورنالاسقان.
بۇل ستەندتەردە كەلۋشىلەرگە قاجەتتى اقپاراتتاردى، اتاپ ايتقاندا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى سوتىنىڭ، وبلىستىق سوتتىڭ، ىشكى قاۋىپسىزدىك جانە وبلىستىق سوتتارداعى سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ الدىن-الۋ ءبولىمىنىڭ «سەنىم تەلەفوندارى»، جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردى قابىلداۋ كەستەسى، ىشكى قاۋىپسىزدىك جانە وبلىستىق سوتتارداعى سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ الدىن-الۋ ءبولىمى باسشىسىنىڭ تەلەفون نومەرى كورسەتىلگەن.
- حالىقتىڭ قۇقىقتىق ساناسى مەن مادەنيەتىن قالىپتاستىرىپ، قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىراتىن جوبالار جۇزەگە اسىپ جاتىر ما؟ ناتيجە قانداي؟
- جوعارىدا ايتىلعانداي اتقارىلىپ وتىرعان جۇمىستاردىڭ بارلىعى حالىقتىڭ قۇقىقتىق ساناسى مەن مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان. حالىقتىڭ سوتتارعا دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋدا جۇمىس جالعاستىرىلاتىن بولادى.
- داۋلى ماسەلەلەردى شەشۋدەگى مەدياتورلاردىڭ سوت جۇيەسىندەگى ورنى، ماڭىزى، بەدەلى، اتقاراتىن قىزمەتى قانداي؟ پاۆلودار وبلىسىنداعى ۇزدىك مەدياتورلاردىڭ قاتارىنا كىمدەردى قوسار ەدىڭىز؟ مەدياتورلاردىڭ بويىندا قانداي قاسيەتتەر بولۋى كەرەك؟ ولار قالاي سايلانادى؟
- مەدياتسيانىڭ سوتتان ەڭ باستى ايىرماشىلىعى – مەدياتسيادا ۇتقان، ۇتىلعان دەگەن تاراپ جوق، سەبەبى ولار ەكى جاققا قولايلى مامىلەگە كەلەدى.
مەدياتسياعا مىندەتتى تۇردە ءۇشىنشى تاراپ – مەدياتور قاتىسۋى كەرەك. ول تاۋەلسىز، بەيتاراپ، ءىستىڭ ناتيجەسىنە مۇددەلى بولماۋعا ءتيىس. ونى تاراپتار ءوزارا كەلىسىپ تاڭدايدى. ونىڭ باستى مىندەتى – داۋدان قوس تاراپتىڭ قاناعاتتانىپ شىعۋىنا كومەكتەسۋ.
مەدياتوردىڭ قىزمەتى كاسىبي جانە كاسىبي ەمەس بولۋى مۇمكىن.
وتستاۆكاداعى سۋديا نەمەسە جيىرما بەس جاسقا تولعان، كەز كەلگەن سالادا جوعارى بىلىمگە يە، مەدياتورلاردى دايارلاۋ باعدارلاماسى بويىنشا سەرتيفيكات العان ازامات كاسىپقوي مەدياتور بولا الادى.
پاۆلودار وبلىسىنداعى ۇزدىك مەدياتورلاردىڭ ءبىرى دەپ تاتۋلاستىرۋ ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى، سوت جۇيەسىنىڭ ارداگەرى مارينا اناتولەۆنا يۆانوۆانى ايتار ەدىم.
جالپى العاندا سوت جۇيەسىندە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان وڭ وزگەرىستەر، حالىقتىڭ سوتتارعا دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋ، سوت تورەلىگىنىڭ زاڭدىلىعى مەن اشىقتىعىنىڭ قول جەتىمدىلىگىن جوعارى دەڭگەيدە قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بەرىك قۇقىقتىق نەگىز جاسايدى.
«جاقىنىمىزعا جاناشىر بولايىق» دەگەن ويمەن سۇحباتىمىزدى اياقتايىق. جاقسى كۇندەردە كەزدەسكەنشە!
- سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
اڭگىمەلەسكەن: ايجان سىلانوۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
