جەتىسۋ وڭىرىندە الەمدى جايلاعان پاندەمياعا قاراماستان، تەك بىلتىرعى جىلدىڭ وزىندە «جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتاسى» باعدارلاماسى اياسىندا 487,7 شاقىرىم كۇرە جولعا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. ال «اۋىل - ەل بەسىگى» باعدارلاماسى ىسكە اسىرىلعاننان باستاپ 97,2 شاقىرىم جول جوندەلگەن.
بۇل وڭىردەگى 240 ەلدى مەكەننىڭ اۋىلىشىلىك جولدارىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋعا مۇمكىندىك تۋعىزدى. جىل سوڭىنا قاراي ساپاسى جاقسى جانە قاناعاتتانارلىق جولداردىڭ ۇلەسى 89 پايىزعا جەتەدى. ال 2025 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىش 95 پايىز بولماق.
«نۇرلى جول» باعدارلاماسى دا وبلىستىڭ جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا زور سەرپىن بەردى. وبلىستىق جولاۋشى كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى عالىمجان دارىباەۆتىڭ ايتۋىنشا، «نۇرلى جول» باعدارلاماسىنىڭ شەڭبەرىندە جەرگىلىكتى ماڭىزى بار 1800 شاقىرىم اۆتوجول قايتا جاڭارتىلىپ، جوندەلدى.
اۋماقتى دامىتۋ باعدارلاماسىنا سايكەس الداعى 5 جىلعا اۆتوموبيل جولدارى جەلىسىن دامىتۋدىڭ وبلىستىق جوسپارى ازىرلەندى. سوعان سايكەس 2025 جىلعا دەيىن 1700 شاقىرىمعا جۋىق جول جوندەۋدىڭ بارلىق تۇرىمەن قامتىلاتىن بولادى، وعان 150 ملرد. تەڭگە باعىتتالادى. سونىڭ ىشىندە ۇلكەن الماتى اينالما اۆتوكولىك جولىنا شىعاتىن التى جول سالىنادى، سايىن كوشەسى وسى جىلى باستالادى. مۇنىڭ ءبارى 2025 جىلعا قاراي جولداردىڭ ساپاسىن 95 پروتسەنتكە جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
الماتى قالاسىنا كولىكتىڭ كىرىپ-شىعۋىن ودان ءارى جەڭىلدەتۋ ماقساتىندا جوعارعى قاسكەلەڭ تاس جولى مەن تالعار تراكتىن ءبىرىنشى ساناتقا جەتكىزىپ، قايتا جاڭارتۋ كوزدەلگەن. سول سياقتى ۇزىندىعى 170 شاقىرىم سارىوزەك-كوكتال جولىن قايتا جاڭارتۋ جۇرگىزىلەدى. 2023 جىلعا قاراي «قاپشاعاي-كۇرتى» جانە «كۇرتى-بۋرىلبايتال» جولدارىنىڭ 233 شاقىرىمىن قايتا جاڭارتۋ اياقتالادى.
الماتى وبلىسىنىڭ تۋريستىك تارتىمدىلىعىن ارتتىرا تۇسۋدە تۋريستىك نىساندارعا اپاراتىن جولداردى جوندەۋدىڭ ماڭىزى زور جانە بۇل ءىس باستى نازاردا. مۇنان بولەك، «الماتى-وسكەمەن» اۆتوجولىنىڭ «تالدىقورعان-ءۇشارال» بولىگى، «ءۇشارال-دوستىق» اۆتوجولىنىڭ رەكونسترۋكتسياسى بيىل اياقتالادى. بۇل الاكول كولىنە بارۋشىلار قاتارىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتپەك. بالقاش كولىنىڭ جاعالاۋىنا باراتىن ۇزىندىعى 140 شاقىرىم جول قايتا جاڭارتىلىپ جاتىر. كولساي كولىنە جەتكىزەتىن جول قۇرىلىسى اياقتالعان. ال قايىڭدى كولىنە جەتكىزەتىن 12 كم جولدى جوندەۋ جۇمىستارى بيىل باستالادى. «التىنەمەل» ۇلتتىق پاركىنە دەيىنگى جولدى قايتا جاڭارتۋعا جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاما ازىرلەنۋدە.
«اق بۇلاق» دەمالىس ايماعىنا بارۋ ءۇشىن تالعار قالاسىن اينالىپ وتەتىن جول مەن كوپىر سالىندى، تالعار تراكتى – «لەسنايا سكازكا»، شارىن شاتقالىنا كىرەتىن جول جاسالىپ، بۇل جۇمىستارعا 6,3 ملرد. تەڭگە جۇمسالدى.
جاڭا جول قۇرىلىستارىمەن قاتار جول بويىنداعى سەرۆيس جاعدايىنىڭ دا ساپاسىن جاقسارتۋ ۇمىت قالدىرىلعان جوق. قازىرگى ۋاقىتتا وسىنداي 344 نىسان بار، ونىڭ 60 پايىزى ۇلتتىق ستاندارت تالاپتارىنا سايكەس. مىسالى، وتكەن جىلى «الماتى – وسكەمەن» اۆتوجولىنىڭ 20-سىنشى شاقىرىمىندا، ىلە اۋدانىنىڭ اۋماعىندا كولەمى 2 گەكتارداي جەردە سالىنعان «D» ساناتىنداعى «Compass» اۆتوجانارماي قۇيۋ ستانتسياسىنا قاراستى پۋنكتتەردىڭ ءبىرى ىسكە قوسىلدى. بۇل جاڭا فورماتتاعى، زاماناۋي تالاپتارعا جاۋاپ بەرەتىن تراسسالىق كەشەن اسا ءىرى نىساننىڭ ءبىرى جانە مۇندا جولاۋشىلارعا قاجەتتى جاعدايلار قاراستىرىلعان. ازىرگە بۇل نىساننىڭ قازاقستاندا تەڭدەسى جوق. كەشەن اۋماعىندا 14 اۆتوكولىك پەن 2 ەلەكتروموبيلگە ارنالعان جانار-جاعارماي ستانساسى، جۇك كولىكتەرىنە ارنالعان تۇراق قاراستىرىلعان. كولەمى شامامەن 1000 شارشى مەترلىك عيماراتتا جولاۋشىلاردىڭ تولىققاندى تاماقتانۋىنا لايىقتالعان اسحانا، ءداندى كوفە مەن تىسكە باسار تاعام ساتاتىن ەكسپرەسس-كافە دە بار.
كەشەن كوپ ورىندى سانيتارلىق جەلىلەرمەن جابدىقتالعان، سونىڭ ىشىندە دۋش بولمەلەرى دە بار، مۇگەدەك جاندارعا دا قولايلى جاعدايلار قاراستىرىلعان. كەشەننىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى – ونىڭ اۋماعىندا اۆتوكولىككە جانارماي قۇيۋدان باستاپ، ىستىق تاماق ءىشىپ، جولعا قاجەتتى ازىق-تۇلىك جانە باسقا دا زاتتاردى ساتىپ الۋعا دەيىنگى قىزمەتتىڭ تولىق سپەكتورى ۇسىنىلادى. جول بويىندا ساپالى سەرۆيس قالىپتاستىرۋ جۇمىستارى جالعاسادى.
اتاپ وتسەك، الماتى وبلىسىنداعى اۆتوكولىك جولدارىنىڭ ۇزىندىعى – 9 634 كم، سونىڭ 6 811 شاقىرىمى – جەرگىلىكتى ماڭىزداعى جول، 2823 كم – رەسپۋبليكالىق جول. «تالدىقورعان - وسكەمەن» (313,5 كم), «كۇرتى - بۋرىلبايتال» (166 كم), «ۇزىناعاش - وتار» (80 كم), «قاپشاعاي - كۇرتى» (67 كم), «ءۇشارال - دوستىق» (180 كم), «الماتى - بىشكەك» («التىن وردا» بازانى) سياقتى اۆتوكولىك جولدارىنىڭ قۇرىلىسى كىرەتىن ءىرى ينۆەستيتسيالىق جوبالار وبلىستاعى جول ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا زور ىقپال ەتىپ وتىر.
جالپى جول ساپاسىن جاقسارتۋ ماقساتىندا دا وڭىردە اۋقىمدى شارۋالار اتقارىلىپ جاتىر. ماسەلەن، بىلتىر قاراتال اۋدانداعى بىرنەشە كوشەگە اسفالت توسەلىپ، ەلدى مەكەندەرگە جارىق شامدارى تارتىلدى. وعان كۇز-كوكتەمدە جاۋىن-شاشىن سۋىنان لايساڭ بولىپ جاتاتىن كوشەمەن جۇرەتىن جۇرتشىلىق ءبىر قۋانىپ قالىپ ەدى. ايتسە دە كەيبىر كوشەگە توسەلگەن اسفالتتىڭ ساپاسىزدىعى كوڭىلگە كىربىڭ تۇسىرگەن بولاتىن. بيىل بۇل كەمشىلىكتەر تۇزەتىلىپ، اسفالت توسەۋ جۇمىسى جالعاسۋدا.
ماسەلەن، ءبىر عانا قاراتال اۋدانىندا «اۋىل – ەل بەسىگى» باعدارلاماسى بويىنشا جولبارىس باتىر اۋىلدىق وكرۋگىنە قاراستى كالپە اۋىلىنىڭ بولاتحان، اباي، ۇلتۋعان، تەنتەك، ب.ريموۆا، ق.بايسەيىتوۆ، داۋلەتياروۆ كوشەلەرىنە جانە باستوبە اۋىلدىق وكرۋگىنە قارايتىن جىلىبۇلاق اۋىلىنىڭ مير كوشەسىنە ورتاشا جوندەۋ جۇمىسى جۇرگىزىلمەك. سونىمەن قاتار، ۇشتوبە قالاسىنىڭ د.قوناەۆ، ابىلاي حان داڭعىلى مەن رىسقۇلوۆ، جولبارىس باتىر، جەلتوقسان، جامبىل، بايسەيىتوۆ، بايساقوۆ، شەۆەلەۆ، ماقاتاەۆ، كۋزنەتسوۆ، بايتۋعانوۆ، مومىشۇلى، يساەۆ، جالمەندە بي كوشەسىنە، ۇشتوبە شاعىن كوشەسىنە جانە بالپىق اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ ۇمتىل اۋىلىنىڭ كىرەبەرىس جولىنا اعىمداعى جوندەۋ جۇمىسى جاسالماق. بيۋدجەتتىك جوسپارعا سايكەس ۇشتوبە قالاسىنىڭ قابليسا اقىن، جولبارىس باتىر، جۇبانوۆ، كاسەنكوۆ، كوتوۆسكي، لينەينايا، «دوستىق» شاعىناۋدانىنداعى كرىلوۆ شاعىن كوشەسى، «بالقاش» شاعىناۋدانىنداعى باقاي باتىر، مەدينا كوشەلەرىنە ورتاشا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ قاراستىرىلۋدا. سونداي-اق، ۇشتوبە قالاسى مەن ەلدى مەكەندەردەگى بىرقاتار كوشەگە قيىرشىق قۇم-تاس توگۋ جۇمىسى جۇرگىزىلمەك.
ايتا كەتەرلىگى، بيىل وبلىستىق ماڭىزى بار اۆتوموبيل جولدارى بويىنشا تاستوبە اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اۋماعىنان وتەتىن «تالدىقورعان – ۇشتوبە – بىجى – مۇقىرى» بويىنداعى «تاستوبە-بەساعاش» جولىنا جانە ەسكەلدى اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اۋماعىنان وتەتىن «ەسكەلدى – كوكدالا» جولىنا «تالدىقورعان جولدارى» جشس ورتاشا جوندەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋدى كوزدەپ وتىر.
–«ۇشتوبە-المالى-كوپبىرلىك» 147, 26-175, 45 شاقىرىمىنداعى «المالى-كوپبىرلىك» ارالىعىنداعى اۆتوموبيل جولى 2020 جىلى تولىق اياقتالماعاندىقتان وتپەلى نىسان بولىپ 2021 جىلعى قاراشا ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن ۇزارتىلدى. وسى مەرزىم ىشىندە اياقتاۋ جوسپارلانعان. قازىرگى تاڭدا ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. «ۇشتوبە – المالى» ارالىعىنداعى اۆتوموبيل جولىنا مارشرۋتتىق تاسىلمەن اعىمدىق شۇڭقىرلى جوندەۋ جۇمىسى جۇرگىزىلەتىن بولادى، – دەيدى قاراتال اۋدانىنىڭ جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى ءبولىمىنىڭ باسشىسى سامات جارمانوۆ.
البەتتە، جول سالۋدا كەمشىلىكتەر دە كەزدەسەدى. ناقتىراق ايتار بولساق، ۇشتوبە قالاسىنداعى پرونين، امانگەلدى كوشەلەرىنە «تاعان» جشس ورتاشا جوندەۋ جۇمىسىن جۇرگىزگەن. اتالعان كوشەنىڭ اسفالت جامىلعىسىنىڭ كەيبىر جەرىنىڭ ساپاسى ناشار بولعانى انىقتالدى. مەردىگەر جول جوندەۋشى مەكەمە توسەلگەن جولعا 2 جىلعا كەپىلدىك بەرگەن. اۆتوكولىك جولىنىڭ بۇزىلعان جەرلەرىنە اتالعان مەكەمە بىلتىرعى 26 مامىرداعى № 31 كەلىسىمشارتقا بايلانىستى بيىلعى جىلى قايتا جوندەۋ جۇمىسىن جۇرگىزەدى.
ۇشتوبە قالاسىنىڭ ۇشكومەي اۋىلىنا كىرەبەرىس جولىنا، تاستوبە اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ تاستوبە اۋىلىنداعى قارىمباي اقىن كوشەسىنە، باستوبە اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ ورتاتوبە اۋىلىنداعى ش. ءۋاليحانوۆ كوشەسىنە ورتاشا جوندەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن اشىق كونكۋرس جاريالانعان بولاتىن. وسى كونكۋرستى ۇتىپ العان «Golden City DS» جشس وتكەن جىلدىڭ 30 ساۋىرىندەگى №17 كەلىسىمشارتقا سايكەس جولعا اسفالت توسەي باستادى. جوسپاردىڭ ورىندالۋ مەرزىمى 30 قاراشاعا دەيىن ۇزارتىلعان. اتالعان مەردىگەر مەكەمە سمەتالىق جوباعا سايكەس اسفالت جامىلعىسىن جانە جول جيەكتەرىنە قيىرشىق قۇم-تاس توگۋ جۇمىسىن مەرزىمىندە تولىق اياقتاي المادى. سول سەبەپتى تاپسىرىس بەرۋشى مەملەكەتتىك مەكەمە جۇمىستى قابىلدامادى.
– بيىل 11 قاڭتاردا وبلىستىق مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق ەكونوميكالىق سوتىنا تالاپارىز بەرىلگەن. قازىرگى كەزدە سوت پروتسەسى جۇرۋدە. سونىمەن قاتار، كەلىسىمشارت نەگىزىندە جۇرگىزىلگەن ورتاشا جوندەۋ جۇمىسى بويىنشا جولدىڭ كەيبىر كەتكەن جەرىن تولىق قالپىنا كەلتىرەدى. سونداياق، «SILK ROAD Construction» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى اشىق بايقاۋدا ۇتىپ العان 16 كوشەنىڭ اۆتوموبيل جولىنا ورتاشا جوندەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن بىلتىر 20 مامىردا №24 كەلىسىمشارتقا وتىرعان. اياقتالۋ ۋاقىتى 30 قاراشاعا دەيىن ۇزارتىلعان، – دەيدى قاراتال اۋدانىنىڭ جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى ءبولىمىنىڭ باسشىسى.
جوعارىدا اتالعان 16 كوشەنىڭ 14 كوشەسىنە اسفالتتى توسەۋ جۇمىسى اياقتالعان. دەسەك تە جول جوندەۋشى مەردىگەر مەكەمە قالعان 2 كوشەنى، ياعني، جاڭاتالاپ اۋىلىنداعى يلينا جانە ۇشتوبە قالاسىنداعى قازىبەك بي كوشەسىنە اسفالت توسەۋ، بارلىق كوشەنىڭ جول بەلگىسىن ورناتۋ مەن جول جيەگىنە قيىرشىق قۇمتاس توگۋ جۇمىسىن اياقتاماعان. كەلىسىمشارتقا بايلانىستى ەكى جىلدىق كەپىلدەمە مىندەتتەمەسى بار. سوندىقتان بىلتىر 11 جەلتوقساندا وبلىستىق مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق ەكونوميكالىق سوتىنا تالاپارىز بەرىلگەن. 2 اقپانداعى سوت شەشىمىنە سايكەس ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 31 مامىرىنا دەيىن بىتپەگەن جۇمىستاردى تولىق اياقتاۋ مىندەتتەلگەن.
جالپى جەتىسۋ وڭىندە جول ساپاسىن جاقسارتۋعا دەن قويىلعان. بىرەر جىلدا ساپاسىز جول دەگەن ۇعىم جويىلادى. سەبەبى جول سالۋ جۇمىسى قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر.
