عاشىقتار كۇنى 19 مامىردا تويلانۋى ءتيىس

3117
Adyrna.kz Telegram

جاساندىلىق وتىرىكتەن دە جامان. ءبىزدىڭ ەلدە 15 كوكەكتى عاشىقتار كۇنى دەپ قاۋەسەتپەن بەكىتىپ الدىق. ول قاۋەسەتتىڭ باسى ءبىر جىلدارى «جاس الاش» گازەتىنىڭ «ۆالەنتين كۇنىنە» جاساعان شابۋىلىنان باستالعان. ءسويتىپ، ويدان 15 كوكەكتى قازاق ماحابباتىنىڭ كۇنى ەتتى. ال بىزدە شىنايى كادىمگى ماحاببات ايىنا تاتيتىن مامىردىڭ 19-ى بار بولاتىن. ول قازاقى رۋحاني قۇندىلىققا تاتىعان، بەس عاسىردان ارتىق تاريحى ارنايى اتاپ وتىلگەن جانە يۋنەسكو-دا تىركەلگەن قۇندىلىققا قاتىستى.

الگى جاساندى كۇنگە قارسى كرەست جورىعىن باستاپ، 2013 جىلى ىزدەۋ جاسادىق. سودان ناقتى داتا بولسا، وسى «قىز جىبەك» فيلمىندە بولار دەپ، ىندەتتىك. مەرۋەرت وتەكەشوۆا اپامىزعا شىعىپ بىلگەنىمىز: ول كىسىنىڭ جادىندا 1970 جىلدىڭ 19 مامىرى قالىپتى. ويتكەنى سول كۇنى ول ءبىر توپ قىزدىڭ ىشىنەن كاستينگتەن جىبەك رولىنە ءوتىپ، ءدال سول كۇنى قۇمان اعامىزبەن تانىسىپتى. وسىلايشا، 19 مامىر - تاريحتا تاڭبا بولىپ باسىلعان قازاقى سەزىمدى تۇلەتكەن دارا كۇن. فيلم بولسا، كلاسسيكالىق قۇندىلىققا اينالدى.

ال كۇن بولسا، قىستىڭ كەتىپ، جازدىڭ شىققان، تابيعاتتىڭ تۇلەيتىن، سەزىمنىڭ گۇلدەيتىن شاعىنا سايكەس.

وكىنىشتىسى، ءالى كۇنگەن نە بولسا سوعان قويىلىپ جاتقان ەسكەرتكىش وسى فيلمگە قويىلعان جوق.
راس تاريحتاعى وقيعا بايانسىز، بىراق قازاق ماحابباتىنىڭ شىڭى سەكىلدى بيىكتىگى بار يدەلعا اينالعان، تابيعي دۇنيە. جاساندى ەمەس. قاي جاعىنان دا دايەك پەن دەرەك بار. اڭىز بەن اقيقات بار.

ال Kazakh-tv.kz سايتىندا جازىلعان مىناداي قۇندى دەرەك ءوز الدىنا.

«قىز جىبەك» ءفيلمىنىڭ ستسەناريىن دايارلاۋ، ءفيلمنىڭ دايىندىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، ءفيلمدى ءتۇسىرۋ، مونتاجداۋ كەزىندەگى تولعانىس پەن قيىندىققا تولى ساتتەردەن قىزىق مالىمەتتەردى ۇسىنامىز.

«قىز جىبەكتىڭ» العاشقى نۇسقاسى «اققۋ» دەپ اتالعان. كينو تۇسىرىلگەنگە دەيىن فيلم ستسەناريى 1944 جىلى، ياعني 10 جىل بۇرىن جازىلعان. 1967 جىلى جاڭا ستسەناريلەردى بەكىتۋ كەزىندە دايىن ستسەناري رەتىندە ەسكە تۇسەدى. فيلمدى ءتۇسىرۋ ءۇشىن قازىرگى كۇنى كەزدەسپەيتىن 8-10 قاناتتى اق شاڭقان ۇيلەر ارنايى جاسالدى. ءتۇرلى ءتۇستى شي، تازا اق ءجۇن، كەرەگەنى تالدان يۋ ءۇشىن سولقىلداعان جاس بوزتالدار قولدانىلدى.

رەجيسسەرلىك ستسەناري بويىنشا جىبەكتىڭ 10 ءتۇرلى كوستيۋمى بولۋ كەرەك دەپ بەكىتىلدى («اننا كارەنينا» فيلمىندە كارەنينانىڭ 25 ءتۇرلى كوستيۋمى بولعان).

جاساندى، بويالعان ماتەريال ەكراندا ءبىلىنىپ قالادى دەپ كوستيۋمدەرگە قاجەتتى بارقىت، ماقپال، جىبەك، ءشايى، باتسايى، ءپۇلىش، كويلەك-كامزولدى ادىپتەيتىن قۇندىز، سۋسار، ەلتىرى، كيىمدى وقالايتىن جاقات، ءىنجۋ-مارجان قولدانىلدى.

ارنايى قاۋلى نەگىزىندە، اۋىل شارۋاشىلىق مينيسترلىگىنە فيلمگە كەرەك تاڭداۋلى 40 ات تاۋىپ بەرۋ جۇكتەلدى.

جەكە ادامداردىڭ قولىنان ەر-تۇرمان، ساۋىت-سايمان، كيىز ءۇي جيھازدارى جانە باسقا دا ساتۋدا جوق كىلەم، تەكەمەت، سىرماق سەكىلدى زاتتاردى ساتىپ الۋ ءۇشىن 10 مىڭ سومعا دەيىن اقشا جۇمساۋعا رۇقسات ەتىلدى.

الماتىداعى «سۋۆەنير» فابريكاسى قاقتاعان كۇمىستەن، اق جالتىر تەمىردەن باتىرلار مەن قىزداردىڭ كيىمدەرىنە قاجەتتى جۇزدەگەن اشەكەي جاساپ شىعاردى.

فيلم سۋرەتشىسى گۇلفايرۋس ىسمايلوۆا باستاعان تاڭداۋلى شەبەرلەر قىزداردىڭ كامزولدارى مەن كويلەكتەرىنە، جۇزدەگەن، مىڭداعان مونشاقتاردى ءبىر-بىرلەپ ءوز قولدارىمەن قاداعان.

«قىز جىبەك» گرۋپپاسىنداعى جۇزگە جۋىق ستۋديا قىزمەتكەرلەرى ەكى جىل بويى دايارلىق، ازىرلىك جۇمىستارىن ورىنداپ شىقتى. جىبەك رولىنە 400-گە جۋىق ۇمىتكەردەن ۇسىنىس حات كەلىپ ءتۇستى. ولاردىڭ ىشىندە 15 قىز عانا ىرىكتەۋدەن ءوتىپ، تەك جىبەكتىڭ سەرىكتەرى رەتىندە بەكىتىلدى.

رەجيسسەرلەر جىبەك رولىنە لايىقتى قىزدى تاپپاي، ۇزاق ىزەيدى. الماتىنىڭ №66 مەكتەبىندە 10 سىنىپ وقىپ جۇرگەن مەرۋەرت وتەكەشوۆانى رەجيسسەر عازەل ماعاۋينا ستۋدياعا ەرتىپ اكەلگەن.

1969 جىلى 4 ساۋىردە كوركەمسوۆەت ءماجىلىسى ءفيلمنىڭ العاش تۇسىرىلگەن ماتەريالىن تالقىلادى. جيىندا تولەگەن بەكەجاننىڭ قاسىندا ءالسىز، جاسقانشاق كورىنەدى دەپ سىنالدى. شاكەن ايمانوۆ «ءبىزدىڭ كورىپ وتىرعانىمىز – ويسىز الاڭسىز جۇرگەن بىرەۋ» دەسە، عابيت مۇسىرەپوۆ «ول بەكەجاننىڭ قاسىندا ءبىر بيشارا. تولەگەن، قايتالاپ ايتايىن، تىم دارمەنسىز، ءۇمىت از…» دەپ سەنىمسىزدىك تانىتقان. دەسە دە سىرباز دا، ىزەتتى تولەگەن ءرولىن قۇمان تاستانبەكوۆ ءوز دەڭگەيىندە الىپ شىقتى.
«سىرلىبايدىڭ اۋىلى» دەپ اتالاتىن وبەكتىلەردى ءتۇسىرۋ كەزىندە «قىرىق كوش» ءۇشىن اۋىلداردان 60 تۇيە اكەلىندى;
تاستىڭ باسىنا ەسكى تاڭبالاردى قاشاپ سالۋ ءۇشىن ەكى ۇلكەن كوتەرگىش كران جونەلتىلدى;
ىلە جاعاسىندا «سىرلىباي اۋىلى» ءۇشىن 35 كيىز ءۇي تىگىلدى;
فيلمگە بىشكەك قالاسىنىڭ حايۋاناتتار باعىنان كينوعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن ارنايى اققۋلار اكەلىندى.
قارشىعا مەن شەگەنىڭ كۇي جارىسىندا بيلەي جونەلەتىن اققۋلاردىڭ كورىنىسىن كەش باتىپ بارا جاتقاندا ءتۇسىرىپ ۇلگەرگەن. فيلمدەگى اققۋلار ءبيىن ءتۇسىرۋ ءۇشىن وپەراتور مەن رەجيسسەر ءبىر كۇن بويى تاپجىلماستان كۇتكەن.
كولەمى 3600 مەتر فيلم ءۇشىن 50 مىڭ مەتر پلەنكا ءتۇسىرىلدى. كەيبىر كادرلار 10-12 رەت قايتارا تۇسىرىلگەن.
قازاقتىڭ كەڭ ولكەسىنىڭ كوركەم بەينەسىن بارىنشا اسەم كورسەتۋ ماقساتىندا ۇلىتاۋ، اقتاۋ، التاي، جايىق، ىلە جاعاسى، قارقارالى، الاتاۋ تابيعاتى ءتۇسىرىلدى.

«قىز جىبەك» 1972 جىلى باكۋدە بۇكىلوداقتىق كينوفەستيۆالدا كورسەتىلىپ، فيلم وڭ باعاعا يە بولدى.

سەرىك ابدىرەشۇلى،

«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر