Jasandylyq ótirikten de jaman. Bizdiń elde 15 kókekti ǵashyqtar kúni dep qaýesetpen bekitip aldyq. Ol qaýesettiń basy bir jyldary «Jas alash» gazetiniń «Valentın kúnine» jasaǵan shabýylynan bastalǵan. Sóıtip, oıdan 15 kókekti qazaq mahabbatynyń kúni etti. Al bizde shynaıy kádimgi mahabbat aıyna tatıtyn Mamyrdyń 19-y bar bolatyn. Ol qazaqy rýhanı qundylyqqa tatyǵan, bes ǵasyrdan artyq tarıhy arnaıy atap ótilgen jáne IýNESKO-da tirkelgen qundylyqqa qatysty.
Álgi jasandy kúnge qarsy krest joryǵyn bastap, 2013 jyly izdeý jasadyq. Sodan naqty data bolsa, osy «Qyz Jibek» fılminde bolar dep, indettik. Merýert Ótekeshova apamyzǵa shyǵyp bilgenimiz: ol kisiniń jadynda 1970 jyldyń 19 mamyry qalypty. Óıtkeni sol kúni ol bir top qyzdyń ishinen kastıngten Jibek róline ótip, dál sol kúni Quman aǵamyzben tanysypty. Osylaısha, 19 mamyr - tarıhta tańba bolyp basylǵan qazaqy sezimdi túletken dara kún. Fılm bolsa, klassıkalyq qundylyqqa aınaldy.
Al kún bolsa, qystyń ketip, jazdyń shyqqan, Tabıǵattyń túleıtin, sezimniń gúldeıtin shaǵyna sáıkes.
Ókinishtisi, áli kúngen ne bolsa soǵan qoıylyp jatqan eskertkish osy fılmge qoıylǵan joq.
Ras tarıhtaǵy oqıǵa baıansyz, biraq qazaq mahabbatynyń shyńy sekildi bıiktigi bar ıdelǵa aınalǵan, tabıǵı dúnıe. Jasandy emes. Qaı jaǵynan da dáıek pen derek bar. Ańyz ben aqıqat bar.
Al Kazakh-tv.kz saıtynda jazylǵan mynadaı qundy derek óz aldyna.
«Qyz Jibek» fılminiń senarııin daıarlaý, fılmniń daıyndyq jumystaryn júrgizý, fılmdi túsirý, montajdaý kezindegi tolǵanys pen qıyndyqqa toly sátterden qyzyq málimetterdi usynamyz.
«Qyz Jibektiń» alǵashqy nusqasy «Aqqý» dep atalǵan. Kıno túsirilgenge deıin fılm senarııi 1944 jyly, ıaǵnı 10 jyl buryn jazylǵan. 1967 jyly jańa senarıılerdi bekitý kezinde daıyn senarıı retinde eske túsedi. Fılmdi túsirý úshin qazirgi kúni kezdespeıtin 8-10 qanatty aq shańqan úıler arnaıy jasaldy. Túrli tústi shı, taza aq jún, keregeni taldan ııý úshin solqyldaǵan jas boztaldar qoldanyldy.
Rejısserlik senarıı boıynsha Jibektiń 10 túrli kostıými bolý kerek dep bekitildi («Anna Karenına» fılminde Karenınanyń 25 túrli kostıýmy bolǵan).
Jasandy, boıalǵan materıal ekranda bilinip qalady dep kostıýmderge qajetti barqyt, maqpal, jibek, sháıi, batsaıy, púlish, kóılek-kamzoldy ádipteıtin qundyz, sýsar, eltiri, kıimdi oqalaıtyn jaqat, injý-marjan qoldanyldy.
Arnaıy qaýly negizinde, Aýyl sharýashylyq mınıstrligine fılmge kerek tańdaýly 40 at taýyp berý júkteldi.
Jeke adamdardyń qolynan er-turman, saýyt-saıman, kıiz úı jıhazdary jáne basqa da satýda joq kilem, tekemet, syrmaq sekildi zattardy satyp alý úshin 10 myń somǵa deıin aqsha jumsaýǵa ruqsat etildi.
Almatydaǵy «Sývenır» fabrıkasy qaqtaǵan kúmisten, aq jaltyr temirden batyrlar men qyzdardyń kıimderine qajetti júzdegen áshekeı jasap shyǵardy.
Fılm sýretshisi Gúlfaırýs Ysmaılova bastaǵan tańdaýly sheberler qyzdardyń kamzoldary men kóılekterine, júzdegen, myńdaǵan monshaqtardy bir-birlep óz qoldarymen qadaǵan.
«Qyz Jibek» grýppasyndaǵy júzge jýyq stýdııa qyzmetkerleri eki jyl boıy daıarlyq, ázirlik jumystaryn oryndap shyqty. Jibek róline 400-ge jýyq úmitkerden usynys hat kelip tústi. Olardyń ishinde 15 qyz ǵana irikteýden ótip, tek Jibektiń serikteri retinde bekitildi.
Rejısserler Jibek róline laıyqty qyzdy tappaı, uzaq izeıdi. Almatynyń №66 mektebinde 10 synyp oqyp júrgen Merýert Ótekeshovany rejısser Ǵazel Maǵaýına stýdııaǵa ertip ákelgen.
1969 jyly 4 sáýirde kórkemsovet májilisi fılmniń alǵash túsirilgen materıalyn talqylady. Jıynda Tólegen Bekejannyń qasynda álsiz, jasqanshaq kórinedi dep synaldy. Sháken Aımanov «Bizdiń kórip otyrǵanymyz – oısyz alańsyz júrgen bireý» dese, Ǵabıt Músirepov «Ol Bekejannyń qasynda bir bıshara. Tólegen, qaıtalap aıtaıyn, tym dármensiz, úmit az…» dep senimsizdik tanytqan. Dese de syrbaz da, izetti Tólegen rólin Quman Tastanbekov óz deńgeıinde alyp shyqty.
«Syrlybaıdyń aýyly» dep atalatyn obektilerdi túsirý kezinde «Qyryq kósh» úshin aýyldardan 60 túıe ákelindi;
Tastyń basyna eski tańbalardy qashap salý úshin eki úlken kótergish kran jóneltildi;
Ile jaǵasynda «Syrlybaı aýyly» úshin 35 kıiz úı tigildi;
Fılmge Bishkek qalasynyń haıýanattar baǵynan kınoǵa túsirý úshin arnaıy aqqýlar ákelindi.
Qarshyǵa men Shegeniń kúı jarysynda bıleı jóneletin aqqýlardyń kórinisin kesh batyp bara jatqanda túsirip úlgergen. Fılmdegi aqqýlar bıin túsirý úshin operator men rejısser bir kún boıy tapjylmastan kútken.
Kólemi 3600 metr fılm úshin 50 myń metr plenka túsirildi. Keıbir kadrlar 10-12 ret qaıtara túsirilgen.
Qazaqtyń keń ólkesiniń kórkem beınesin barynsha ásem kórsetý maqsatynda Ulytaý, Aqtaý, Altaı, Jaıyq, Ile jaǵasy, Qarqaraly, Alataý tabıǵaty túsirildi.
«Qyz Jibek» 1972 jyly Bakýde Búkilodaqtyq kınofestıvalda kórsetilip, fılm oń baǵaǵa ıe boldy.
Serik Ábdireshuly,
«Adyrna» ulttyq portaly
